Η ηθική δια μέσω της εργασίας

Από τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του μεγάλου κομμουνιστή ποιητή, Κώστα Βάρναλη, που είχε βρεθεί στη Σοβιετική Ένωση για το Παγκόσμιο Συνέδριο Λογοτεχνών, και μόλις επιστρέφει τις καταγράφει σε μια σειρά άρθρων στην εφημερίδα “Ελεύθερος Άνθρωπος”. Το συγκεκριμένο άρθρο αναφέρεται στο σοβιετικό σωφρονιστικό σύστημα -για το οποίο έχουν ακουστεί χοντροκομμένες ανακρίβειες και συκοφαντίες- και για τον κομβικό ρόλο της εργασίας στη διαμόρφωση συνείδησης και ηθικής -που δεν είναι παρά μια μορφή συνείδησης.

Η ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΣΙΣ

Οι θεολόγοι κι οι ιδεαλιστές φιλόσοφοι, καθώς και οι παλιοί κριτικοί της τέχνης και της φιλολογίας, ετραγουδήσανε σε πολύ ψηλόν τόνο την… ηθικοπλαστική δύναμη της Πείνας και της Δυστυχίας. Ο δρόμος της αιώνιας μακαριότητας ανοίγεται ανθόσπαρτος κυρίως στους «πεινώντας» και όλοι οι μεγάλοι καλλιτέχνες και ποιητές (Δάντης, Μπετόβεν, Δοστογιέφσκης κλπ) δε θα είχανε τόσο ψυχικό και πνευματικό βάθος, αν δεν ήτανε οι κατατρεμένοι, οι αδικημένοι της ζωής.

Η θεωρία αυτή δείχνει ολοφάνερα πόσο η Διανόηση στα ταξικά καθεστώτα είναι δούλη των συμφερόντων της κυρίαρχης τάξης, που δίνει «ηθική» δικαίωση στην εκμετάλλευση των μαζών από τους λίγους.

Αν τώρα κανένας πολιτικός, οικονομικός ή εκκλησιαστικός «πρίγκιπας» δε δέχεται για τον εαυτό του να στερηθεί τα υλικά αγαθά και να κερδίσει τα… πνευματικά κι αν η ιστορία «διαψεύδει» τη θεωρία της ηθικότητας και πνευματικότητας της Πείνας, αυτό δεν εμποδίζει τη θεωρία και να υπάρχει και να κάνει τη δουλειά της περίφημα. Αν ο Αισχύλος, ο Βιργίλιος, Ο Ραφαήλος, ο Γκαίτε, ο Βάγνερ ή ο Τολστόης είναι κορυφές της πνευματικής δημιουργίας σ’ όλο τον κόσμο, σ’ αυτό δε φταίει η θεωρία, μα η… «Τύχη».

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΔΙΚΙΑΣ

Οι μπολσεβίκοι όμως στηρίξανε την ηθικοποίηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας, όπως έλεγα χτες, στην κατάργηση της κοινωνικής Αδικίας, δηλ της προνομιούχας τάξης των φεουδαρχών και των μεγαλοαστών. Κι είδαμε πόσο εξημέρωσε τον προλεταριακόν άνθρωπο η συνείδηση πως δεν εργάζεται για τον «αφέντη» η συνείδηση, πως όσο βαστάει το καθεστώς του δεν έχει ν’ ανησυχήσει ούτε για το ψωμί του, ούτε για την αρρώστια του, ούτε για τη μόρφωση των παιδιών του, ούτε για τα γερατειά του· η συνείδηση, πως όλες οι στερήσεις που δοκίμασε ως τώρα με τη φλόγα του επαναστατικού ηρωισμού του δε γίνανε για όφελος ολίγων κηφήνων, μα για όφελος δικό του, για όφελος της γενιάς που θα το διαδεχτεί στον αγώνα της σοσιαλιστικής ανοικοδόμησης, για όφελος όλης της ανθρωπότητας.

Και το γεγονός ότι ο Μπολσεβικισμός είναι ένα καθεστώς ειρήνης και σεβασμού των άλλων εθνοτήτων κι όχι πολέμου και αρπαγής, εξημερώνει περισσότερο τον άνθρωπο, γιατί στρέφει όλη του την ενέργεια στο να καλυτερέψει με τις δικές του ικανότητες τη ζωή του κι όχι να βοηθάει με το αίμα του τους αφέντες του να υποδουλώνουν και να εκμεταλλεύονται και τα προλεταριάτα των «αλλοφύλων», των «εχθρών».

Αυτό δεν είναι λόγος «κενός». Είναι σύνθημα του μπολσεβικισμού. Να τι μας είπε μια μεσόκοπη «ουντάρνικα», κοντή και κοκκινομαντηλούσα, με πρόσωπο γεμάτο πίστη και θέληση και μάτια αστραφτερά, σ’ ένα εργοστάσιο σφαιρικών τριβέων στη Μόσχα:

–Οι μπολσεβίκοι εργάτες δε θέλουμε να περνάμε μονάχα εμείς καλά. Θέλουμε να περνάνε καλά όλοι οι εργάτες του κόσμου

Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Με την εργασία λοιπόν, την ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΓΑΣΙΑ κι όχι μονάχα με νομοθετικά μέτρα, η δογματική διδασκαλία και προ παντός όχι με τη θεωρία της… Πείνας, ζήτησε το Σοβιετικό καθεστώς να ηθικοποιήσει και εκείνους από τους πολίτες του, που για τη μιαν ή την άλλην αιτία βγήκαν έξω από το περιθώριο της νέας ζωής: τις «κοινές» γυναίκες, όπως είδαμε χτες, τους εγκληματίες και τους κλέφτες, όπως θα ιδούμε σήμερα.

Ο ΣΩΦΡΟΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΩΝ

Οι φυλακές της Ρωσίας δεν είναι τόποι τιμωρίας όπου το καθεστώς εκδικείται τους οχτρούς του. Δεν έχουνε καμιάν αναλογία με τις αστικές φυλακές ή με τα φασιστικά στρατόπεδα συγκεντρώσεων. Είναι τόποι ηθικού καθαρμού, όπου οι εγκληματίες μεταμορφώνονται σε «καλούς», ήτοι χρησίμους για το κοινωνικό σύνολο ανθρώπους. Κι αυτό με τη δουλειά και με την ελευθερία. Δηλαδή:

Σε κάθε φυλακή λειτουργεί ένα εργοστάσιο, όπου οι φυλακισμένοι μαθαίνουνε να δουλεύουν. Οι ώρες της δουλειάς τους είναι όπως σε όλα τα εργοστάσια της Ένωσης, ανάλογες με το είδος της δουλειάς και με την ηλικία του εργάτη (7 ώρες για τους μεγάλους, 6-4 για τους μικρούς). Οι μισθοί είναι όπως και οι μισθοί των άλλων εργατών.

Αυτοί οι φυλακισμένοι αυτοδιοικούνται, δηλ κυβερνούνε μονάχοι τους την κοινότητά τους και δικαστήριο από τους ίδιους δικάζει τις περισσότερες παραβάσεις της πειθαρχίας.

Αυτό το σύστημα της αυτοδιοίκησης, μεταθέτει στους ίδιους τους εγκληματίες την ευθύνη και την πρωτοβουλία στο να γίνουν χρήσιμοι άνθρωποι. Κι απόδειξη πως 200 χιλ. απ’ αυτούς δουλέψανε θεληματικά στο άνοιγμα του καναλιού της Λευκής Θάλασσας με τέτοια ηρωική ένταση, που τελειώσανε το τεράστιο έργο σε χρόνο λιγότερο απ’ ό,τι είχε υπολογιστεί. Είναι φυσικό, πως στους περισσότερους απ’ αυτούς ελαττώθηκαν ή χαρίστηκαν οι «ποινές» και πως σε πολλούς δοθήκανε και τα παράσημα των «εργατών εφόδου».

Η «ΚΟΜΜΟΥΝΑ» ΕΝΑ ΧΩΡΙΟ ΚΤΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΚΕΠΕΟΥ

Ότι όμως και μετά τη λήξη της ποινής τους οι αναγεννημένοι ηθικοί εγκληματίες προτιμούν να μένουνε στο σωστό δρόμο, που συνηθίσανε, παρά να ξαναπαίρνουν το ν κακό, που αφήσανε, αποδείχνεται από την «κομμούνα» του Μπόλσεβο.

Η «κομμούνα» αυτή είναι μια ιδιόρρυθμη κοινότητα παλαιών ληστών, που κυβερνιέται μοναχή της, δηλ από τη συνέλευση των μελών της, που αυτή εκλέγει και τα διοικητικά της όργανα. Είναι καμιά 40ριά χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα.

Ήτανε λιόλουστη μέρα του Αυγούστου, όταν μας πήρανε από το ξενοδοχείο «Μετροπόλ» όλους τους καλεσμένους του Συνεδρίου ξένους συγγραφείς και μας πήγανε να μας δείξουν το μοναδικό τούτο κατόρθωμα του σοσιαλιστικού πολιτισμού.

Το χωριό είναι ολοκαίνουργο. Άρχισε να χτίζεται στο 1924 από την… τρομερή Γκεπεού. Πολυκατοικίες τετράπατες, δρόμοι φαρδιοί, δεντροφυτεμένοι, πάρκα με πανύψηλα κατάσκια δέντρα. Μια λιμνούλα με αναβρυτήρια. Κιόσκια και πάγκοι παντού. Όταν μπαίναμε στο χωριό, οι γυναίκες με τα ποδήματα σκουπίζανε τους δρόμους.

Βιβλιοθήκη, νοσοκομείο, κομπινάτ σχολείων, θέατρο, κινηματογράφος, λέσχη, μόνιμη έκθεση ζωγραφικής, μεγάλο κοινό εστιατόριο, τερέν για τένις, κτλ, κτλ. Θα έλεγες πως βρίσκεσαι σε μια πανεπιστημιακή πόλη, παρά σε μια κομμούνα παλαιών κλεφτών.

ΟΙ «ΚΟΜΜΟΥΝΑΡΟΙ»

Μας υποδέχεται ο πρόεδρος της κομμούνας, ένας μικροκαμωμένος άνθρωπος με μούσι και κασκέτο. Είναι ο μόνος αντιπρόσωπος της Κυβέρνησης εδώ. Καθόμαστε γύρω-γύρω στους πάγκους ενός πάρκου κ αρχίζει να μας εξηγεί:

-Οι πρώτοι κάτοικοι της κομμούνας ήσαν 18. Τώρα είναι πάνου-κάτου 3.100. Δεχόμαστε μονάχα παλιούς κλέφτες, όχι άλλου είδους εγκληματίες. Και ή έρχονται μοναχοί τους εδώ και ζητάνε να μπούνε στην Κομμούνα ή πάει μια δική μας επιτροπή στις φυλακές και τους διαλέγει. Ηλικία όχι μεγαλύτερη των 24 και μικρότερη των 17 χρονώ.

Τα νέα όμως μέλη που δέχεται η διοικητική επιτροπή της κομμούνας πρέπει να εγκριθούν και από τη συνέλευσή της.

Όλοι οι κομμουνάροι είναι λεύτεροι. Κανένας δεν τους φυλάγει. Είναι στο χέρι τους να μείνουν ή να φύγουν, αν εύρουν αλλού καλύτερη δουλειά.

Όσοι πηγαίνουν στη Μόσχα για υποθέσεις, είναι υποχρεωμένοι να γυρίσουν στο χωριό πριν τις 11 μμ. Αλλιώς δεν τους αφήνουν να ξαναπάνε. Το πιοτό απαγορεύεται απόλυτα. Όποιος πίνει, έχει πρόστιμο κι όποιος κλέβει φυλακή. Άμα κανείς παραβαίνει συστηματικά τους νόμους, διώχνεται οριστικά από την κομμούνα.

Όσοι μείνουν επί τρία χρόνια και δείξουν καλή διαγωγή, αυτοί προτείνονται από τη διοικητική επιτροπή στο κράτος για να τους δώσει τ’ αστικά τους δικαιώματα.

-Και δεν παντρεύονται οι κομμουνάροι;

–Πώς; Μα οι γυναίκες εδώ είναι πολύ λίγες. Έτσι δεν έχουμε περισσότερες από 100 οικογένειες. Για να παντρευτεί κανείς πρέπει να ζητήσει την άδεια της κομμούνας. Αυτή θα εξετάσει αν έχει τα «προσόντα» για παντρειά: αν είναι εργατικός, ηθικός και έχει και οικονομίες. Μπορεί όμως να παντρευτεί και χωρίς την άδεια της κομμούνας. Μα δε θα του δώσουν ούτε σπίτι, ούτε χρηματικό βοήθημα.

ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΠΟΛΣΕΒΟ

Όλος αυτός ο πληθυσμός δουλεύει σ’ ένα εργοστάσιο κατασκευής ειδών για σπορ: παπούτσια πάνινα, πατίνια, τρικό, ρακέτες για τένις, κτλ. Η όλη παραγωγή φτάνει τα 26 εκατομμύρια ρούβλια το χρόνο.

Οι ληστές αυτοί έχουνε δύο ορχήστρες με 140 όργανα, μια χορωδία από 100 άτομα, 140 εφημερίδες του τοίχου, μια τυπωμένη («Ο κομμουνάρος»), λέσχη με φιλολογικό και δραματικό τμήμα, και όλοι πρόσωπα φωτεινά, αγαθά και ημερωμένα. Στο θέατρό τους έρχονται συχνά θίασοι από τη Μόσχα και δίνουνε παραστάσεις.

Αληθινό θαύμα είναι το κομπινάτ των σχολείων του Μπόλσεβο. Τόσο τέλειο και άνετο και πλουσιότατα εφοδιασμένο ούτε ονειρευτήκαμε εμείς στην Αθήνα.

Αποτελείται από ένα εφτατάξιο σχολείο και ένα τέχνικουμ (σχολείο μέσης τεχνικής εκπαίδευσης). Εδώ φοιτούν μετά την εργασία τους και οι μεγάλοι επί τρεις ώρες για να μάθουν γράμματα. Πολλοί από το σχολειό του Μπόλσεβο εξακολουθούνε τις σπουδές τους στα ινστιτούτα ή στα πανεπιστήμια της Μόσχας.

Μπροστά στο σχολειό είναι στημένη από σκούρα πέτρα η προτομή του Ντερζίνσκι, που αυτός το ίδρυσε.

Και τώρα θέλετε συμπέρασμα; Ιδού αυτό:

«Οι μπολσεβίκοι καταστρέψανε την ηθική και την οικογένεια…»

Σκεφθείτε ακόμα και τούτο: οι εφημερίδες τους δεν αναγράφουνε σκάνδαλα. Τα λογοτεχνικά τους βιβλία λογοκρίνονται πριν τυπωθούν μην είναι ανήθικα στο περιεχόμενο και πολύ λευτερόστομα στο ύφος· ούτε ληστρικά, ούτε πορνογραφικά μυθιστορήματα. Σ’ όλα τους τα μουσεία ζωγραφικής δε θα βρεις ένα «γυμνό».

Ανήθικη λοιπόν είναι αυτή η κοινωνία ή μέχρι σχολαστικισμού πουριτανική;

2. 10. 1934 Ελεύθερος Άνθρωπος

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση