Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Λένιν. Δίγλωσση έκδοση. Απόδοση – Επίμετρο – Σημειώσεις: Αλέξης Πάρνης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2017

Μέσα στο 2017 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε δίγλωσση έκδοση – ρώσικα και ελληνικά – το έργο του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Λένιν. Η απόδοση, το επίμετρο και οι σημειώσεις έχουν γίνει από τον λογοτέχνη – συγγραφέα Αλέξη Πάρνη.

Από την έκδοση του Καστανιώτη σε απόδοση Αλέξη Πάρνη, παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα του ποιήματος  και το εισαγωγικό σημείωμα του μεταφραστή.

(Θυμίζουμε ότι ο “Λένιν” του Μαγιακόφσκι, εκδόθηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή το 1982 και κυκλοφορεί ήδη σε τρίτη έκδοση).

Στ’ άγρια δάση
                            των καμινάδων
                                                      πέρα,
κοντάρι
            φτιάχνοντας
                                 από χέρια πολλά,

την Κόκκινη Πλατεία
                                  σε κόκκινη παντιέρα
με παλμό τρομερό
                                 τινάζουμε
                                                  ψηλά.
Απ’ αυτή τη σημαία
                                  κι από κάθε γωνιά της
προσκαλεί
                  και πάλι
                                ζωντανός ο Λένιν:
«Συνταχθείτε
                      για μάχες
                                      στερνές, εργάτες!
Ράχες
         και γόνατα
                            τεντώστε, σκλαβωμένοι!
Προλεταρίων στρατιές,
                                      στώμεν καλώς!
Ζήτω στην Επανάσταση
                                        που ορμάει’ λαφρά και γρήγορα.
Είναι
       ο Μέγας Πόλεμος –
                                      κι ο μοναδικός
σ’ όλη
         την Ιστορία μέχρι σήμερα.                  

«Τέλειωσα το ποίημα “Β. Ι. Λένιν”. Το χειρόγραφο το διάβασα σε πολλές εργατικές συγκεντρώσεις. Πολύ το ’χα φοβηθεί αυτό το έργο. Γιατί είναι πολύ εύκολο να γλιστρήσεις στην απλή πολιτική έκθεση. Η συμπεριφορά του εργατικού ακροατηρίου με γέμισε χαρά. Και μου στέριωσε την πίστη ότι το έργο αυτό είναι χρήσιμο» έλεγε ο ίδιος.

Τώρα-
        τον Λένιν
                       να ιστορήσω ήρθε καιρός·
όχι πως έχει
                    το πένθος
                                       απολείψει,
είναι γιατί
                 μεμιάς
                              ο πόνος ο σκληρός
συνειδητή,
                καθάρια έγινε θλίψη.
Χρόνε,
       βρόντα
                   τα συνθήματά του κεραυνούς-
μήπως
          θα το ρίξουμε στα κλάματα;
Λένιν –
ζωντανότερος
                        κι από τους ζωντανούς,
είν’ η γνώση μας,
                             η δύναμη
                                             και τ’ άρματα.
Βάρκες οι άνθρωποι
                                    πάνω στην ξέρα.
Φεύγει ο βίος,
                       γοργά
                                  κυλά,
βρώμια στρείδια,
                              μούχλα και λέρα
στην καρίνα
                     μας
                           κολλά.
Κι ύστερα,
                  περνώντας
                                    μπόρα πολυβάσανη,
κάθεσαι
             στον ήλιο πιο σιμά
και παστρεύεις
                         τα φύκια
                                        σα γενειάδα πράσινη
και της μέδουσας την άλικη βρωμιά.
Την
       ψυχή
                με τον Λένιν καθαρίζω
και σαλπάρω
                       σ’ επανάστασης πλάτη.
Τούτοι
          οι χίλιοι με φοβίζουν
όπως φοβίζουν
                          το βρέφος η απάτη.
Περίλαμπρο στεφάνι του’ χουν βάλει,
πώς φοβάμαι
                       μήπως και κρυφτεί
τ’ ανθρώπινο,
                      σοφό,
                               γνήσιο κεφάλι,
το μέτωπο
                του Λένιν το πλατύ.
Τρέμω μήπως
                      μαυσωλεία
                                        και παράτες
κι η γονυκλισία
                         η τυπική
μυραλοιφές
                   ανακατέψουνε μοδάτες
με την απλότητα
                            τη λενινιστική.
Τον φυλάω
                     σαν τα μάτια μου τώρα,
για να μην ξεφτίσουν
                                        με τρόπους
                                                            τάχα ωραίους.
Ψήφισε η καρδιά!
                            Του στίχου φτάνει η ώρα!
Εντολή του χρέους!
Η Μόσχα ορθή.
                           Το παγερό χώμα
                                                      αναριγεί.
Γύρω φωτιές
                     κι άνθρωποι ξεπαγιασμένοι
Τι έκανε;
               Ποιος είναι;
                                   Από ποια γη;
Γιατί τιμούν έτσι τον Λένιν;
Λέξη στη λέξη
                       το μυαλό έχει σύρει,
δε θα πω
               ούτε για μια
                                  « Είναι σωστή».
Τι φτωχό
               του λόγου
                                τ’ αργαστήρι,
πώς να βρείς
                        την ταιριαχτή;

Ο Αλέξης Πάρνης γράφει ένα λιτό αλλά πολύ κατατοπιστικό εισαγωγικό σημείωμα για το « Λένιν»:

«Ο Μαγιακόφσκι άρχισε να γράφει το ποίημα «Λένιν» στο τέλος του 1923 και το τελείωσε το φθινόπωρο του 1924. Μέσα στο όλο έργο κατέχει ασφαλώς την κορυφαία θέση. Είναι το «ομηρικό έπος» της πολιτικής του ποίησης, η εξιστόρηση μιας ιστορικής περιόδου διακοσίων χρόνων, από την εμφάνιση του καπιταλισμού και του προλεταριάτου ως την επανάσταση του 1917 και την εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας στη Ρωσία. Για το σύγχρονο ποιητικό χώρο, όπου δεσπόζει η αισθητική του Έλιοτ και των παραφυάδων του (με τα τρέχοντα πολιτικά προβλήματα καταπιάνονται τώρα μόνο οι μοντέρνοι τραγουδιστές), ένα παρόμοιο ποίημα αποτελεί σίγουρα «ξένο ανέκδοτο», κάτι σαν εμφάνιση προϊστορικού δεινόσαυρου στον ομιχλώδη και ονειρικό γυάλινο κόσμο, μια αληθινή εισβολή ταύρου σε υαλοπωλείο. Όμως η κοσμογονική εποχή που το γέννησε δεν έχει να επιδείξει άλλο ποιητικό κείμενο που να την εκφράζει τόσο γνήσια κι απόλυτα όπως αυτή η μεγαλόστομη «Λενινιάδα». Και δεν πρόκειται μόνο για την αφήγηση της βιογραφίας του Λένιν και των ιστορικών συνθηκών που προετοίμασαν την εμφάνισή του. Σ’ αυτό το ποίημα ο Μαγιακόφσκι εκθέτει επιγραμματικά όλα όσα υπάρχουν σε δεκάδες τόμους μαρξιστικής φιλολογίας – από το Κεφάλαιο του Μαρξ ως τους τελευταίους πολιτικούς λόγους του Λένιν. Με μια καταπληκτική άνεση, αναπτύσσει με τη γλώσσα της ποίησης όλο το πολιτικό πρόγραμμα του κομουνισμού, τη στρατηγική και την τακτική του, ο στίχος του τρέχει σαν κορδέλα τηλεγράφου μεταδίδοντας  με επιγραμματικά λακωνικά μηνύματα τις θανάσιμες κοινωνικές συγκρούσεις δύο αιώνων και τη συνάρτησή τους με την κεντρική μορφή του ποιήματος – τον Λένιν.

Πρωτοφανές δείγμα γραφής στην παγκόσμια γραμματολογία αυτή η τόσο εκτεταμένη ενσωμάτωση της ποίησης στην πολιτική και αντιστρόφως. Απ’ αυτή την άποψη, το επικό τούτο ποίημα είναι αληθινά μνημειώδες.

                                                                        Αλέξης Πάρνης»

Στο πολύ ενδιαφέρον Επίμετρο αναφέρεται στο φαινόμενο «Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι» και ανάμεσα στα άλλα επισημαίνει ότι: « …Οι στίχοι του την περίοδο 1921 – 1930, και ιδιαίτερα τα μακροσκελή του ποιήματα  «Λένιν» και «Καλά!», που είναι οι ακρογωνιαίοι λίθοι του πολιτικού του οικοδομήματος, φαντάζουν πανύψηλοι πύργοι, όπου στήνει σαν ανεμίζουσα σημαία το φλογερό του «κόκκινο πατριωτισμό»…»

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Λένιν. Δίγλωσση έκδοση. Απόδοση – Επίμετρο – Σημειώσεις: Αλέξης Πάρνης, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2017

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην Οχτωβριανή Επανάσταση