Ιταλοί αντιφασίστες: «Αν θέλετε να επισκεφτήτε την Ιταλία, καταταγήτε στον Ελληνικό Στρατό»

«Ο πόλεμος του 1940 κι η Κατοχή με βρήκαν στα Γιάννινα. Εκεί έζησα τη θριαμβευτική πορεία του στρατού μας προς τα Αλβανικά βουνά. Εκεί είδα τους πρώτους αιχμάλωτους, με τα καμιόνια φορτωμένα λάφυρα, να μπαίνουν στην πόλη.

Ήταν το αναπάντεχο που ζήσαμε τότε όλοι, γιατί εκείνο το αμφισβητούμενο ΟΧΙ της διπλωματίας το βροντοφώναξε ο στρατός μας στις ράχες του Καλπακιού και της Γκραμπάλας κι αχολόγησαν κάμποι και βουνά.

Πορεία προς το μέτωπο (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

Στα Γιάννινα έζησα ακόμα τον ενθουσιασμό και την ενεργοποίηση του λαού μας, που ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος να πολεμήσει το φασισμό. Την απάντηση σ’ αυτήν την επιδρομή την έδωσαν όλοι οι Έλληνες μαζί. Ξύπνησε μέσα τους η αλληλεγγύη, σκόρπισαν τα μίση και πραγματοποιήθηκε αυτή η σπάνια αρετή του λαού μας να υπερασπίζεται ενωμένος τον αιματοποτισμένο τόπο του. Ξωμάχοι με τα σκαμμένα απ’ τον κάματο πρόσωπα, εργάτες και διανοούμενοι, εξόριστοι της δικτατορίας κι έγκλειστοι της Ακροναυπλίας έγιναν όλοι ένας λαός θεριό, που σήκωνε τη γροθιά του στον ουρανό κι αψηφούσε το θάνατο.

Χαράματα λαγοπερπατώντας έφταναν στους καταυλισμούς του εχθρού και φωνάζοντας “αέρα” ορμούσαν απάνω του σαν αετοί (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

Άντρες έσκαβαν χαρακώματα για καταφύγια, γυναίκες έπλεκαν φανέλες και κάλτσες, κι έκαναν δέματα για το μέτωπο, κι άλλες στον αργαλειό υφαίναν της κόρης το προικιό, περιμένοντας της Νίκης τη γιορτή, πούμελλε να γένει της Λευτεριάς το σάβανο.

Βοήθεια σε λαβωμένο (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

Οι κοπέλες βοηθούσαν στα νοσοκομεία και γράφαν στους φαντάρους γράμματα γεμάτα αγάπη και ζεστασιά. Ήταν οι ρωμιοπούλες του ’40 που στον ενθουσιασμό τους τύλιγαν την καρδιά τους σ’ ένα φύλλο χαρτί και την έστελναν.

Κατάληψη οχυρού (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

Γυναίκες απ’ τα ορεινά χωριά, σταυραδερφές της Τζαβέλαινας και του Ζαλόγγου, ολόρθες ανηφόριζαν τα τρίστρατα, ζαλικωμένες κανόνια και πυρομαχικά, να τ’ ανεβάσουν σε κορφές από γκρεμούς και μεριές που δεν περνούσαν μεταγωγικά.

Ηπειρώτισσες στο βουνό (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

…Kι οι μάνες τα κοφτά γκρεμνά, σαν παναγιές τ’ ανέβαιναν,
με την ευχή στον ώμο τους κατά το γιο πήγαιναν
και τις αεροτραμπάλιζε ο άνεμος φορτωμένες
κι έλυνε τα τσεμπέρια τους κι έπαιρνε τα μαλλιά τους
κι έδερνε τα φουστάνια τους και τις σπαθοκοπούσε,
μ’ αυτές αντροπατάγανε, ψηλά πέτρα την πέτρα
κι ανηφορίζαν στη γραμμή ώσπου μες στα σύννεφα
χάνονταν ορθομέτωπες η μια πίσω στην άλλη… (Ν. Βρεττάκος)

Παράδοση Ιταλών (Φωτογραφία: Κώστας Μπαλάφας)

Ήταν τότε που, αναθαρρεμένοι οι Ιταλοί αντιφασίστες, κυκλοφόρησαν στον τόπο τους σαρκαστικά συνθήματα για τα παθήματα του φασισμού: «Αν θέλετε να επισκεφτήτε την Ιταλία, καταταγήτε στον Ελληνικό Στρατό».

(…) Αυτή ήταν η γενιά του Σαράντα, που ξαγόρασε με το αίμα της το δικαίωμα να ζει λεύτερη».

Κώστας Μπαλάφας, Το Αντάρτικο στην Ήπειρο, Γιάννινα 1991

Δείτε εδώ όλες τις αναρτήσεις του Αφιερώματος της Κατιούσα στην 28^η Οκτώβρη