Ερωτήματα για το 1821 – Γιατί η Επανάσταση ξεκίνησε στο Μοριά;

Γιατί η Επανάσταση ξεκίνησε στο Μοριά;

Η Πελοπόννησος συγκέντρωνε μια σειρά παράγοντες που την καθιστούσαν το προσφορότερο λίκνο για έναν ξεσηκωμό με πιθανότητες επιτυχίας. Αν και αραιοκατοικημένη περιοχή με τα σημερινά μέτρα, η χερσόνησος είχε γνωρίσει μεγάλη ανάπτυξη πληθυσμού μετά την επανάκτηση του ελέγχου της από τους Οθωμανούς στο τέλος της β’ Ενετοκρατίας (1715), εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία ήταν χριστιανοί, παρά τις προσπάθειες εποικισμού από πλευράς κεντρικής εξουσίας με μουσουλμανικό πληθυσμό. Παράλληλα, για τα δεδομένα του ελλαδικού χώρου, ήταν μια αρκετά πλούσια περιοχή, με έντονους δεσμούς προς τη Δύση, οικονομικούς, πολιτικούς και πολιτισμικούς. Ιδιαίτερα το εμπόριο της σταφίδας έδινε την ευκαιρία σε γαιοκτήμονες, χριστιανούς προύχοντες να μετατραπούν και σε εμπόρους, επηρεαζόμενοι έτσι από τη σταδιακή είσοδο καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η οικονομική και πολιτική δύναμη των προυχόντων, αν και όχι ασυνήθιστη για τα μέτρα τοπικών αρχόντων της αυτοκρατορίας συνολικά, ήταν ασύγκριτη σε σχέση με τον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο.

Διέθεταν χρήματα, προνόμια και ασκούσαν την εξουσία τους, πάντα στα πλαίσια της συμμετοχής τους στην οθωμανική διοίκηση, με καθοριστικό ρόλο στη συλλογή των φόρων προς αυτή, με σημαντική αυτονομία. Έλεγχαν επίσης προσωπικά ένοπλα σώματα εν είδει φρουράς, ενώ η στρατιωτική δεξαμενή μπορούσε να περιλάβει τους συγκριτικά έμπειρους σε συγκρούσεις κλεφτοκαπεταναίους του Μοριά. Από τη μια οι προεστοί λοιπόν έλκονταν από την προνομιακή τους θέση στο status quo, από την άλλη ο μερικός εξαστισμός τους, αλλά και η προοπτική πλήρους ελέγχου της Πελοποννήσου, όπου τα 2/3 της γης παρέμεναν σε οθωμανικά χέρια, αποτελούσαν κίνητρα για -μερική ή σταδιακή έστω- άρση των δισταγμών συμμετοχής στο νέο εξεγερτικό εγχείρημα, μισό αιώνα μετά τα αποτυχημένα Ορλωφικά του 1770. Όσο για την πλειονότητα του πληθυσμού, που ήταν αγρότες, συχνά ακτήμονες, μόνο σε βελτίωση της γενικά άθλιας θέσης της θα μπορούσε να ελπίζει με μια επαναστατική αλλαγή.

Σημαντικό στοιχείο ήταν επίσης και η γεωμορφολογική θέση της Πελοποννήσου, με πολλά βουνά, κοιλάδες, περάσματα που προϋπέθεταν καλή γνώση του χώρου και δυσκόλευαν την ανάπτυξη τακτικού στρατού, ενώ εξουδετέρωναν τα πλεονεκτήματα του διαβόητου για την αποτελεσματικότητά του οθωμανικού ιππικού. Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του Μοριά βρίσκουν την αντανάκλασή τους και στο μεγάλο αριθμό Πελοποννήσιων που συμμετείχαν στη Φιλική Εταιρεία, φτάνοντας τους 200 σε ένα σύνολο περίπου χιλίων μελών.

Δείτε εδώ όλα τα “Ερωτήματα για το 1821”