40 χρόνια μετά: Όλα τριγύρω αλλάζουνε και όλα τα ίδια μένουν…

Τι σημαίνει για έναν 20χρονο σήμερα η “Αλλαγή”, το ΠΑΣΟΚ και η σημερινή συζήτηση για όλα αυτά;
Αυτή είναι μια ερώτηση που για να απαντηθεί συνολικά, πρώτα θα πρέπει να απαντηθεί στα επιμέρους της.

Τι μπορεί να σημαίνει η αλλαγή για έναν 20χρονο σήμερα γενικά;
Είναι η αλλαγή σε βιοτικό και διαπροσωπικό επίπεδο για έναν νέο κάτι συνυφασμένο με την πολιτική κατάσταση που επικρατεί στον τόπο;
Υλιστικά αν το δει κανείς προφανώς και είναι, μιας και το κάθε άτομο ξεχωριστά δεν μπορεί να αποσπαστεί από τις υλικές, αντικειμενικές συνθήκες που το περιβάλλουν. Ως εκ τούτου η πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή ενός τόπου, καθορίζει σε ένα μεγάλο βαθμό και τη ζωή του όποιου υποκειμένου. Επομένως η όποια αλλαγή παρατηρείται στην κοινωνία συνολικά, δύναται να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά, (ανάλογα από το πρόσημο της πολιτικής αλλαγής και την ταξική θέση αυτού που επηρεάζεται από αυτή) και την προσωπική ζωή του κάθε ανθρώπου.
Είναι όπως σε μια επανάσταση, όπου η αλλαγή που σημειώνεται έρχεται από τα κάτω προς τα πάνω, ικανοποιεί τους μέχρι πρότεινα αδικημένους και «ρίχνει» όσους μέχρι χθες βρίσκονταν στον αφρό.

Στον καπιταλισμό όμως, που κυρίαρχο ιδεολογικό στοιχείο είναι ο ιδεαλισμός και ο ατομισμός, το αντικειμενικό αντικαθίσταται από το υποκειμενικό. Πλέον οι λέξεις, οι έννοιες και οι ερμηνείες γύρω απ’ αυτές διαφέρουν, ο καθένας έχει μία άποψη για όλα δίχως την υποχρέωση να γνωρίζει τι είναι αυτό για το οποίο μιλά.

Στο αστικό περιβάλλον, βλέπετε, κυριαρχούν ιδεολογήματα του τύπου «η πραγματική αλλαγή κρύβεται μέσα σου», «δεν υπάρχει δεν μπορώ, υπάρχει δεν θέλω», «μπορείς, αρκεί να το πιστέψεις», «όταν κάποιος θέλει κάτι πάρα πολύ, το σύμπαν συνωμοτεί να το αποκτήσεις» και άλλα τέτοια πολλά ευχολόγια, φράσεις που συμπτύσσουν όλο το αστικό ιδεολογικό φάσμα, που στόχο έχουν να απομονώσουν το άτομο από το σύνολο και να καλλιεργήσουν ενοχικά αντανακλαστικά με αίσθημα «ατομικής ευθύνης».
Μάθαμε κοινώς, να μας αρέσει περισσότερο το χάιδεμα αυτιών παρά το άκουσμα της αλήθειας, μάθαμε στη λογική της ανάθεσης, να περιμένουμε από κάποιον Θεό ή κάποιον άλλον (ανώτερο) και ως εκ τούτου μάθαμε την αλλαγή να την ορίζουμε μέσα από το πρίσμα εκείνων που μας την υπόσχονται και όχι από τις υλικές αντικειμενικές συνθήκες που προκύπτουν.

Πώς εννοείται όμως η αλλαγή στις μέρες μας και από ποιους χρησιμοποιείται σαν μέσο πειθούς;
Καταρχήν να διευκρινίσουμε ότι η λέξη αλλαγή δεν έχει απαραίτητα ούτε αρνητική ούτε θετική χροιά. Δηλώνει μόνο μια κατάσταση και τη διαφορά που προκύπτει σε αυτή μέσω μιας ενέργειας που πραγματώνεται. Θα μπορούσε λοιπόν κάποιος που θέλει να κάνει το δικηγόρο του διαβόλου, προς υπεράσπιση των αστών πολιτικών, να ισχυριστεί ότι εκείνοι αλήθεια μας λένε όταν μιλούν για αλλαγή, άσχετα που ξεχνούν να επισημάνουν για ποιους και για πόσους αυτή η αλλαγή θα είναι και θετική.
Αυτή όμως η χιλιοειπωμένη αλλαγή χτυπάει στα έμφυτα συνειδησιακά αντανακλαστικά του περισσότερου κόσμου για βελτίωση των όρων ζωής του. Χτυπάει στην ανάγκη του κόσμου για ελπίδα σαν αντίμετρο του καθημερινού φόβου που βιώνει. Χτυπάει σε γνωστικά σφάλματα που έχουν καλλιεργηθεί αιώνες τώρα, είναι βαθιά ριζωμένα και βρίσκουν έδαφος σε θέματα πίστης αλλά και επιβεβαίωσης αυτού που νομίζουμε ότι ήδη ξέρουμε και απλά ψάχνουμε εκείνο το αφήγημα που θα το επαληθεύσει, εντελώς άκριτα και αβάσιμα.
Ποιος λοιπόν στα τόσα χρόνια δοκίμασε να εντοπίσει τη ρίζα των προβλημάτων που βιώνουμε και να συγκρουστεί με αυτά;
Ποιος έμαθε στις μάζες ότι η αλλαγή που επιζητούν δεν πηγάζει από το εσωτερικό του καθενός αλλά από τους κοινωνικούς αγώνες που προβάλουν τον άνθρωπο και τις ανάγκες του για καλύτερη ζωή.
Ποιος τους θύμισε ότι αυτή η πολυπόθητη αλλαγή για να επιτευχθεί θα πρέπει να χαλάσει μερικές καρδιές που στο σήμερα καλοπερνούν;
Πάντως όχι αυτοί που στο όνομα της συμφιλίωσης με τον καπιταλισμό, της κοινωνικής συνύπαρξης εκμεταλλευτών και εκμεταλλευομένων, έκαναν αγαπημένο τους συνήθειο το λαϊκισμό, ενσωμάτωσαν και εγκλώβισαν λαϊκές αγωνιστικές συνειδήσεις, μέσω της ιστορικής λήθης και της εξόφλησης αυτών των αγώνων είτε με υλικό τρόπο, είτε με την υπόσχεση για ειρήνη και ελευθερία, λέξεις που έγιναν για χάρη τους θυσίες και ο λαός είχε ανάγκη να τις γευτεί.

Επομένως τι μπορεί να σημαίνει το ΠΑΣΟΚ για έναν 20χρονο σήμερα και οι προτάσεις-υποσχέσεις αλλαγής από αυτό, που περισσότερο (μαζί και με το ΣΥΡΙΖΑ από κοντά) θυμίζουν τον Μανωλιό που απλώς άλλαξε τα ρούχα του και τα έβαλε αλλιώς;
Ένα κενό γράμμα.
Ένα κενό γράμμα, όμως, που η σύγχρονη ποπ κουλτούρα φρόντισε να το γεμίσει μέσω της σάτιρας και των διάφορων memes που κυκλοφορούν για αυτό.
Ένα κενό γράμμα που στα μυαλά και τις συνειδήσεις των σημερινών απολιτίκ 20χρονων, που επηρεάζονται από τη μόδα και το χαβαλέ σε θέματα σημαντικά, που όταν ψηφίσουν το κάνουν με αίσθημα γελοιοποίησης («ψήφισα τον Τζακ Σπάροου και τους πειρατές»), ένα κενό γράμμα που μέσω της γελοιογραφίας και της αντιδραστικότητας πολλών νέων, βρίσκει και υπόσταση και περιεχόμενο.
Ένα κενό γράμμα που έχει σαν αντίλογο άλλα κενά γράμματα, που εγκλωβίζουν άλλους 20χρονους, ανάλογα με τις καταβολές τους, την πείρα και τις γνώσεις τους.
Ένα κενό γράμμα όπου παρέα με τα άλλα που μαζεύτηκαν, αποκαρδιώνουν και απομακρύνουν κάποιους άλλους 20χρονους, που βρήκαν καταφύγιο σε άλλες, πιο «ξέγνοιαστες» ασχολίες, από αυτές που προσφέρει το σύστημα αφειδώς.
Ένα κενό γράμμα και για κάποιους 20χρονους που το βλέπουν ως κάτι τέτοιο και τις ελεύθερες τους ώρες απ’ τον αγώνα που δίνουν για αληθινή, κοινωνική, ταξική αλλαγή, κάθονται και γελάνε με το περιεχόμενο που γεμίζει αυτό το κενό γράμμα.

Σίμος Νικολάου