Αυτοί που παράγουν τον πλούτο και αυτοί που τον καρπώνονται…

Ποιοι είναι οι στυλοβάτες της κοινωνίας; Είναι οι άνθρωποι που παράγουν τον πλούτο ή αυτοί που τον καρπώνονται; Είναι οι εργάτες στα εργοστάσια που δουλεύουν ακόμη και σήμερα χωρίς επαρκή μέτρα προστασίας από τον κορονοϊό ή οι εργοστασιάρχες που δεν σταματούν την παραγωγή για να μη χάσουν τα κέρδη τους; Είναι οι γιατροί και οι νοσηλευτές που παλεύουν στην πρώτη γραμμή κατά της επιδημίας ή οι κυβερνώντες που απεκδύονται την ευθύνη τους για την κατάσταση που εμφανίζουν σήμερα τα δημόσια νοσοκομεία μας;

Οι ερωτήσεις αυτές μοιάζουν να είναι ρητορικές σήμερα που η επιδημία σαρώνει όλον τον κόσμο, αλλά λίγο καιρό πριν όλα έμοιαζαν πολύ διαφορετικά. Γιατροί χαρακτηρίζονταν ως «πλεονάζων προσωπικό», πυροσβέστες ως «αχρείαστοι», νοσηλευτές ως «τεμπέληδες», ενώ οι υπάλληλοι που δούλευαν στα supermarket ή οι άνθρωποι που φρόντιζαν για την καθαριότητα στους δημόσιους χώρους συγκέντρωναν υποτιμητικά βλέμματα και αντιμετωπίζονταν με απαξίωση και αδιαφορία όταν απεργούσαν παλεύοντας για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες. Έπρεπε να υπάρξει μια σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας για να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας πως ο θεμέλιος λίθος μιας κοινωνίας είναι αυτοί οι άνθρωποι που συνήθως χαρακτηρίζονται με το προσωνύμιο «απλοί», αλλά στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν πιο «σύνθετοι» από αυτούς, με την έννοια πως για να τα βγάλουν πέρα γίνονται καθημερινά «Τιραμόλες», τρέχοντας για χίλια δυο πράγματα.

Η ισπανική εφημερίδα MARCA αποφάσισε να αφιερώσει το χθεσινό της πρωτοσέλιδο σε αυτούς τους ανθρώπους, τους πραγματικούς καθημερινούς ήρωες και αληθινούς πρωταγωνιστές της ζωής, φτιάχνοντας ένα σκίτσο όπου απεικονίζει μια «ενδεκάδα» από επαγγέλματα, την «Ομάδα όλων» όπως γράφει, με την οποία «θα νικήσουμε σίγουρα» τη μάχη κατά του κορονοϊού.

Η «ενδεκάδα» αυτή αποτελείται από γιατρούς, νοσηλευτές, πυροσβέστες, στρατιωτικούς, υπαλλήλους supermarket, προσωπικό καθαρισμού, γεωργούς, αστυνομικούς, βενζινοπώλες, πωλητές εφημερίδων και υπαλλήλους στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.

Φυσικά, αν το δούμε πιο διευρυμένα, βασιζόμενοι στη σημειολογία που εκπέμπει το πρωτοσέλιδο, θα μπορούσαμε να πούμε πως η ομάδα αυτή μπορεί να μεγαλώσει και να χωρέσει κάθε εργαζόμενο, αυτοαπασχολούμενο, φοιτητή, συνταξιούχο, άνεργο, κάθε δηλαδή άνθρωπο που συνεισφέρει με τις δυνατότητές του στο κοινωνικό σύνολο από το δικό του μετερίζι.

Οι μόνοι που λείπουν και δεν γίνεται να χωρέσουν είναι οι εφοπλιστές, οι τραπεζίτες και οι βιομήχανοι για έναν πολύ απλό λόγο: δεν χρειάζονται, δεν είναι αναπόσπαστα μέλη της κοινωνικής αλυσίδας, αλλά αντίθετα αποτελούν παρασιτικούς οργανισμούς που ζουν εις βάρος της, που ρουφούν την υπεραξία των εργαζομένων για να συσσωρεύουν κεφάλαια και να βγάζουν κέρδη.

«Ένας επιχειρηματίας είπε σ’ έναν εργάτη: “Εγώ θέλω το καλό σου”. Κι ο εργάτης απάντησε: “Αυτό ακριβώς δεν θέλω να σου δώσω”», γράφει ο Αυστριακός συγγραφέας, Ε.Α Ράουτερ, στο βιβλίο του «Η κατασκευή υπηκόων» (Εκδόσεις Αιγόκερως), προσπαθώντας να διακωμωδήσει την ασυμβίβαστη σχέση που υπάρχει ανάμεσα σε έναν κεφαλαιοκράτη και έναν εργάτη.

Ο Μαρξ πάλι το έλεγε έτσι: «Ο κεφαλαιοκράτης επωφελείται […] όταν προσπαθεί να μεγαλώσει όσο γίνεται την εργάσιμη ημέρα και, αν είναι δυνατό, να κάνει τη μία εργάσιμη ημέρα δύο. Από την άλλη μεριά, […] ο εργάτης επωφελείται […] όταν προσπαθεί να περιορίσει την εργάσιμη ημέρα σ’ ένα καθορισμένο κανονικό μέγεθος. Επομένως, έχουμε εδώ μιαν αντινομία, δίκαιο ενάντια σε δίκαιο. […] Και ανάμεσα σε δύο ίσα δίκαια αποφασίζει η βία». (Το Κεφάλαιο, τ. Α΄, σελ. 246, Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή»).

Αν, λοιπόν, χρειάζεται να συμπεράνουμε κάτι απ’ όλα όσα συμβαίνουν σήμερα γύρω μας, προκειμένου να μπορέσουμε να οχυρωθούμε μπροστά στη νέα οικονομική κρίση που έρχεται, με το «σοκ που έχει ήδη υποστεί η οικονομία να είναι μεγαλύτερο από εκείνο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008» (Δήλωση του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, Άνχελ Γκουρία), αυτό δεν είναι να σταθούμε στα χειροκροτήματα των πολιτών στα μπαλκόνια, αυτή η «συμβολική πράξη στήριξης» για κάποιους είναι το ελάσσων απέναντι στο μείζων, που είναι να φροντίσουμε ώστε τα χειροκροτήματα αυτά να γίνουν απτές πράξεις υποστήριξης σήμερα και να μην ξεθυμάνουν μόλις περάσει η επιδημία, αντίθετα να τα κάνουμε να συμβάλλουν στη δημιουργία ενός γενικότερου εφαλτηρίου συλλογικών διεκδικήσεων και αγώνων, έχοντας πλέον συνειδητοποιήσει – και υιοθετήσει – το γνωστό χιλιοειπωμένο σύνθημα «χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά».

Και μπορεί, πιστέψτε με – και πιστέψτε το…