Ανήθικη Γεωγραφία

Μίκρυνε ο κόσμος μας ή μεγάλωσε; Εκείνο το πολυσυζητημένο παγκόσμιο χωριό, πόσο χωριό και πόσο παγκόσμιο είναι; Οχι δεν είναι τυχαία ερωτηματικά ψυχολογικής υπαρξιακής ή φιλοσοφικής κρίσης. Είναι μια απόπειρα να βρει κανείς δρόμο συνεννόησης με τον όποιον άλλον σε εποχές θολές, ανασφαλείς κι ενδεχομένως τραγικές. Μέρες που είναι επετειακές, είναι και φορτισμένες συνήθως κάθε τέλος Οκτώβρη, με σπουδαίες λέξεις όπως έπος, πατρίδα, νίκη, αέρας, κρυοπαγήματα, θάνατος. Βέβαιο είναι ότι η εποχή μας θυμίζει περισσότερο τη δεκαετία του τριάντα, του περασμένου πια αιώνα, και ειδικά σε ό,τι αφορά στους νέους, σε τίποτα δεν θυμίζει τη μεταπολεμική ευφορία των κινημάτων όπου Γης. Παράξενο αλλά ο κόσμος έχει συρρικνωθεί σ’ έναν χάρτη της Google. Λες και το μυαλό και το σώμα των ανθρώπων έχει αφεθεί σε μια εφαρμογή που στον χάρτη σου δείχνει από πού και πόσο θες να πας στον προορισμό σου, αλλά χωρίς να υπάρχουν άνθρωποι, συναπαντήματα, βλέμματα, γεύσεις και κουβέντες. Στα προτερήματα που ‘ναι συνάμα και κουσούρια του σύγχρονου τεχνολογικά ανθρώπου, μπορεί τυχαία να ξέρει κάποιος πού πέφτει το Θιβέτ, αλλά να δυσκολεύεται να προσδιορίσει πού πέφτουν η Μεγαλόπολη και η Τήλος. Οποιος ρίξει μια ματιά στα μαθήματα γεωγραφίας – γεωλογίας στο Δημοτικό, αλλά κυρίως στις δυο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου, καταλαβαίνει πώς γίνεται να μεγαλώνουνε γενιές με απίστευτα χαρτογραφικά εργαλεία στα χέρια, παραμένοντας ουσιαστικά και πολιτισμικά αγεωγράφητες. Λες και οι μεγάλοι χειραγωγοί καπιτάλες του κόσμου, με τις πλατφόρμες τους και με ενθυλακωμένη την τεχνητή νοημοσύνη, ξέρουν πόσο χρήσιμο είναι να μην ξέρεις τι χώμα πατάς και τι χώμα κουβαλάς στην πλάτη σου, μια κουκίδα στον κόσμο όλο, αλλά με την αυτογνωσία τουλάχιστον της θέσης σου.

Σ’ αυτήν την ολοένα και πιο διφορούμενη συστηματικά καλλιεργημένη αίσθηση του αγεωγράφητου, τα σύνορα ελαστικοποιούνται κατά τα συμφέροντα και πάλλονται θανατηφόρα με εισβολές, κατοχές, επεμβάσεις, σαν σ’ ένα χυδαίο θηριώδες έγχορδο όργανο εις χείρας συμφερόντων. Με μαεστρία στη σύγχρονη επικοινωνιακή κουλτούρα, η απόσταση από τους τόπους προσδιορίζει και την απόσταση από τα γεγονότα. Κι αυτή είναι η ανήθικη γεωγραφία του καιρού. Προχωρώντας μόνο γκουγκλάροντας, ο κόσμος μικραίνει και γίνεται όσος μια παλάμη. Σου λένε κι από πάνω πως πατρίδα σου είναι η γειτονιά σου, οπότε ο εχθρός είναι στην πλατεία της άλλης γειτονιάς. Οπότε γιατί να ασχοληθείς με τα δεκάδες χιλιάδες πια νεκρά παιδιά της Παλαιστίνης και όχι με το πένθος μιας επώνυμης που έχασε το παιδί της από ναρκωτικά. Ανοίκειο το πρώτο, οικείο το δεύτερο, κανείς δεν σου είπε πως και στην Παλαιστίνη υπάρχει μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι ικανά να προσδιορίσουν πατρίδα, όπως λέει κι ο ποιητής που πολέμησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός στην Αλβανία του ’40. Και κραύγαζε στον ήλιο τον νοητό να μη λησμονήσει τη χώρα του.

Και να το ξανά το ερώτημα σφαίρα στην καρδιά, αν μίκρυνε ή μεγάλωσε ο κόσμος. Οι χειραγωγοί θα σου πουν πως η χώρα που γίνεται χώρος όπως το ΝΑΤΟ μεγαλώνει. Κι οι έμποροι των εθνών θα σου πουν και αλλιώς, πως ειδικά στη Μεσόγειο που δεν δένεται με σχοινιά αλλά γέμισε πτώματα, η τιμή του λαδιού θυμίζει ξανά κατοχική μαύρη αγορά. Δεν ξέρω αν η έννοια της πατρίδας είναι υπερασπίσιμη στις μέρες μας από την ώρα που έγινε ανεπαισθήτως διαπραγματεύσιμη αξία ως ταξική ιδιοκτησία. Αυτές τις μέρες που έπαιξε η …πρωθυπουργική αναφορά σε πατριώτες της φακής, μπήκα στον πειρασμό να ρωτήσω έναν άγνωστο τι να εννοεί. Και πήρα την απάντηση: Ξέρεις πόσο κάνει σήμερα η φακή; Η επιβίωση είναι από μόνη της έπος. Οπως και το να βρεις τι αξίζει να υπερασπιστείς χωρίς γκουγκλοχάρτες. Κυρίως όμως αν μπορείς να έχεις γεωγραφική αίσθηση του μετώπου για να δώσεις τη μάχη. Κανένας πόλεμος που θερίζει αμάχους και παιδιά δεν είναι για πατρίδα, αλλά για τσέπη.