Από το Ludlow στο Σύνταγμα

Διάλεξα τη σημερινή μέρα (Πρωτομαγιά, 2020) ως την πλέον αρμόζουσα για να ξαναδώ το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Λεωνίδα Βαρδαρού «Ludlow, οι Έλληνες στους Πολέμους του Άνθρακα» μέσα από την ευκαιρία που μου δίνει το 902.gr. Πλούσιο αρχειακό υλικό, φωτογραφίες από τους καταυλισμούς των ανθρακωρύχων στο Κολοράντο. Γέμισα για μία ακόμα φορά από πείσμα, αποφασιστικότητα, θαυμασμό, συγκίνηση. Ίσως να φταίει και το ότι έχω σχεδόν οπτική επαφή με την προτομή του Λούη Τίκα, στη μαρίνα του Ρεθύμνου, όπου αυτές τις ώρες εργάτες καταθέτουν ένα στεφάνι.

Δεν πέρασε πολύ ώρα και βρέθηκα αντιμέτωπος με τις εντυπωσιακές φωτογραφίες του Άρη Μεσσήνη από τη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ στο Σύνταγμα. Λέμε, πολλές φορές, ότι μία συγκέντρωση είναι συμβολική. Μια χούφτα γιατροί μπροστά σε ένα Υπουργείο που εκφράζουν τα αιτήματα ενός ολόκληρου κλάδου. Ή μία φωτογραφία να είναι συμβολική. Μία υψωμένη γροθιά, ντυμένη με ένα γάντι να σφίγγει ένα κόκκινο γαρύφαλλο. Όχι, όχι η εικόνα των στοιχισμένων διαδηλωτών δεν είναι απλά ένα σύμβολο.

Ludlow, 1913-14. Μετανάστες ανθρακωρύχοι μαζί με τις οικογένειές τους αφήνουν τις καλύβες (γκέτο) της εταιρίας και απεργούν με βασικό αίτημα το δικαίωμα στο συνδικαλισμό. Πέρα από το Ροκφέλερ, τους μπράβους του και την Εθνοφυλακή έχουν να αντιμετωπίσουν και τις εθνοτικές τους διαφορές και το πετυχαίνουν. Έχουν να αντιμετωπίσουν την προκατάληψη του ντόπιου πληθυσμού που τους θεωρεί απολίτιστους και βίαιους. Οργανώνουν τους καταυλισμούς με τάξη και πειθαρχία, με καλή ρυμοτομία, σκηνές για ιατρεία ή μεγάλες κοινόχρηστες σε κεντρική θέση και προσανατολισμό που παρέχει καλή ορατότητα για προστασία. Δείχνουν με αυτό τον τρόπο ότι ούτε απολίτιστοι ούτε βίαιοι είναι. Έτσι, απλά, με μία εικόνα. Κερδίζουν συμπαράσταση, σπάνε προκαταλήψεις. Η γυναίκα ενός εργάτη αναφέρει, σύμφωνα με εφημερίδες της εποχής: οι σκηνές μας μπορεί να είναι φτωχές αλλά είναι καλύτερα από τα σπίτια της εταιρίας.

Σύνταγμα, 2020. Στις σύγχρονες συνθήκες μπορεί να έχουν αλλάξει αρκετά. Πολλά όμως έχουν μείνει ίδια. Η υγεία των εργαζομένων ακόμα κινδυνεύει στους χώρους δουλειάς όχι, πλέον, από τη σκόνη του κάρβουνου αλλά από τον κορωνοϊό και τα ελλιπή μέτρα προστασίας. Οι προκαταλήψεις για τους μετανάστες είναι πάνω-κάτω ίδιες. Ξύλο, ακόμα και σφαίρες, από τα αφεντικά όπως και τότε. Καλύβες-γκέτο για χιλιάδες ανθρώπους. Έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλά. Από σκυλιά των αφεντικών που γαβγίζουν με μηνύσεις μέχρι ντροπαλούς, ή όχι και τόσο, που χλευάζουν την οργάνωση και τη συνειδητή πειθαρχία της εργατικής τάξης. Δεν με απασχολούν αυτοί στο παρόν.

Γιατί, αν ένα πράγμα έχει μείνει αναλλοίωτο εδώ και πάνω από έναν αιώνα είναι αυτό: η ανάγκη της οργάνωσης των εργατών. Αυτό ακριβώς δείχνουν οι στοιχισμένοι διαδηλωτές στο Σύνταγμα και οι στοιχισμένες σκηνές στο Ludlow. Πρόκειται για μια οπτικοποίηση, μία εντελώς ρεαλιστική απεικόνιση της οργάνωσης των εργατών. Όχι απλά ένα σύμβολο. Και στο παρόν ενδιαφέρομαι για εσένα. Εσένα που είδες τη φωτογραφία του Μεσσήνη και κάτι σε άγγιξε. Καλοπροαίρετα, ίσως να μην κατάλαβες γιατί, ίσως να έχεις επιφυλάξεις. Να ξέρεις ότι αυτό που ένιωσες είναι η δύναμη της τάξης που οργανώνεται. Οργανώνεται για να προστατευτεί (από ιούς και δαίμονες), για να διεκδικήσει, για να κερδίσει. Σήμερα κερδίσαμε τη συμπαράσταση, την αναγνώριση από πολλούς που βλέπουν, ειλικρινά, ότι παλεύουμε για τους σκοπούς μας και τα αιτήματά μας σοβαρά, υπεύθυνα και όχι για χαβαλέ. Έτσι, απλά, με μία εικόνα.

Άχαστος, Πρωτομαγιά 2020

Υ.Γ.: Παρακάτω μια φωτογραφία από το Μάιο του 1914 στο Ludlow. Πάνω στις καμένες σκηνές της σφαγής του Απριλίου (των οποίων τα ίχνη φαίνονται στο προσκήνιο) στήθηκαν καινούριες, άσπρες σκηνές. Μήνυμα επιμονής στην απεργία που συνεχίστηκε για αρκετούς μήνες ακόμα.