Ας μιλήσουμε για τον ΕΟΠΑΕ

Όσοι και όσες εργάζονται στο πεδίο των εξαρτήσεων θα γνωρίζουν από πρώτο χέρι για το νέο νομοσχέδιο που έχει εξαγγείλει και περιγράψει η κυβέρνηση σχετικά με τον Οργανισμό Πρόληψης και Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων (ΕΟΠΑΕ). Πρόκειται για τη δημιουργία ενός Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου που θα έχει κάτω από την σκέπη του όλους τους φορείς στον τομέα των εξαρτήσεων (ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, «18 Άνω») και όλα τα Δημόσια Προγράμματα Απεξάρτησης που λειτουργούν στα Νοσοκομεία (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο Κέρκυρας, Ιωαννίνων και Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής). Για τη Μονάδα Απεξάρτησης του «18 Άνω» συγκεκριμένα, αυτό σημαίνει ότι θα αποσπαστεί από το Εθνικό Σύστημα Υγείας και θα ενταχθεί σε έναν οργανισμό που θα είναι ΝΠΙΔ. Το ίδιο βέβαια θα ισχύσει και για όλα τα Θεραπευτικά Προγράμματα που λειτουργούν εντός του ΕΣΥ.

Μιλάμε ουσιαστικά για την υπαγωγή των φορέων αυτών στο νέο οργανισμό κάτι που ισοδυναμεί ταυτόχρονα με δραματικές αλλαγές τόσο στη φιλοσοφία των προγραμμάτων όσο και στην ίδια τη θεραπευτική διαδικασία, το θεραπευτικό πλουραλισμό καθώς και το θεραπευτικό συνεχές, αλλοιώνοντας με αυτόν τον τρόπο τη θεραπευτική φιλοσοφία των ίδιων των προγραμμάτων και ιδιαίτερα των «στεγνών», προτάσσοντας για ακόμη μια φορά ως επιχείρημα (χωρίς ωστόσο να λέγεται ξεκάθαρα) τη λογική κόστους-οφέλους.

Ένα επιχείρημα που ενισχύει την περαιτέρω υποβάθμιση των προγραμμάτων, την υποστελέχωση και τη συνεχή υποχρηματοδότηση με μοναδικό γνώμονα τα ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο νομοσχέδιο φαίνεται να καταργείται το άρθρο 61 με το οποίο εξασφαλίζεται η ύπαρξη και η λειτουργία των κέντρων πρόληψης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα κέντρα πρόληψης να μένουν κυριολεκτικά στον «αέρα» έως το 2027, ενώ μετά το 2027 δεν θα υπάρχει κρατική χρηματοδότηση και το κάθε κέντρο πρόληψης θα πρέπει να αναζητά χρηματοδότηση από δήμους, ΕΣΠΑ, ιδιώτες κ.λπ. όπως επισήμανε και ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στα Κέντρα Πρόληψης Γ. Βυθούλκας.

Παράλληλα, όσον αφορά το «18 Άνω», η ένταξη στον ΕΟΠΑΕ αλλάζει άρδην το εργασιακό καθεστώς των εργαζόμενων στα Δημόσια Προγράμματα Απεξάρτησης. Συγκεκριμένα, συγχωνεύεται σε έναν τόσο μεγάλο οργανισμό ένας τεράστιος όγκος εργαζομένων (1500 στο σύνολο) και με αυτό τον τρόπο δημιουργείται ένα γραφειοκρατικό σύστημα διαχείρισης, όπως σωστά επισημάνουν και οι εργαζόμενοι του 18 Άνω. 

Σε δήλωσή της, η Κ. Μάτσα πρώην διευθύντρια «18 Άνω» δήλωσε μεταξύ άλλων για τις εξελίξεις στο πεδίο των εξαρτήσεων: «Ο χώρος της απεξάρτησης θα λειτουργεί με τους κανόνες της ελεύθερης αγοράς. Οι πρώτοι που θα το πληρώσουν είναι οι ίδιοι οι εξαρτημένοι. Όσοι έχουν λεφτά θα πηγαίνουν στους ιδιώτες, όσοι δεν έχουν θα πεθαίνουν στις πιάτσες». 

Ο επιστημονικά υπεύθυνος του θεραπευτικού προγράμματος «Διάπλους» Κος Ηλίας Μιχαλαρέας, μεταξύ άλλων σημειώνει: «Η απεξάρτηση δεν είναι υπόθεση μόνο των ειδικών, αλλά όλης της κοινωνίας. Η απεξάρτηση είναι μια επαναστατική πράξη. Το δίκτυο παροχής υπηρεσιών απεξάρτησης της χώρας έχει την υψηλότερη αποτελεσματικότητα στην Ευρώπη και στον κόσμο. Με αυτό το νομοσχέδιο υποθηκεύουν το μέλλον του τόπου, των παιδιών μας. Δεν μπορείς να τα θεωρείς ξεγραμμένες υποθέσεις και κόστος, ποτέ δεν ήταν. Ταυτόχρονα συρρικνώνει, διαλύει, συγχωνεύει το δημόσιο σύστημα υγείας».

Ενώ ο Σταύρος Καλαρίτης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο ΨΝΑ Δαφνί ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το 26% του συνόλου των αναγκαστικών εισαγωγών προέρχονταν από την Πελοπόννησο καθώς υπάρχει έλλειψη ψυχιατρικών κλινικών ενώ δήλωσε: «Θα διαλύσουν οτιδήποτε δημόσιο και δωρεάν έχει απομείνει, αφήνοντας ρημαγμένες δομές για τους απόκληρους, και οι υπόλοιποι θα πληρώνουν μέσω των ασφαλιστικών ταμείων ή με άμεσες πληρωμές».

Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι εξελίξεις στο πεδίο των εξαρτήσεων δεν πέφτουν σε κάποιο κενό. Είναι απόρροια ενός εκμεταλλευτικού συστήματος που δεν εστιάζει στον άνθρωπο και στις σύγχρονες ανάγκες του αλλά στο ίδιο το κέρδος. Ενός συστήματος που αντιμετωπίζει τη χρήση ουσιών ως φυσικό φαινόμενο και την αποδοχή του ως αναγκαστικό δρόμο επίλυσης των δυσκολιών της καθημερινότητας, ενός συστήματος που αντί να ενισχύσει ένα επιτυχημένο κοινοτικό και ολιστικό μοντέλο θεραπείας όπως είναι το ΚΕΘΕΑ, προβαίνει στην πλήρη υποβάθμισή του, ενός συστήματος που θέλει το άτομο άβουλο, χωρίς απαιτήσεις από την ίδια την ζωή, συμβιβασμένο, σκυφτό και αλυσοδεμένο.

Η απόσυρση του νομοσχεδίου είναι μονόδρομος. Η λύση σαφής και ξεκάθαρη. Σύσταση Ενιαίου Πανελλαδικού Φορέα Πρόληψης – Απεξάρτησης και Κοινωνικής επανένταξης, σύσταση Ενιαίου Θεσμικού Πλαισίου των Κέντρων Πρόληψης, ενίσχυση του ρόλου τους, δημιουργία νέων προγραμμάτων για όλες τις μορφές εξάρτησης και δομών πρόληψης και απεξάρτησης με όλο το απαιτούμενο μόνιμο επιστημονικό προσωπικό σε όλη την επικράτεια και τη στελέχωση όλων των προγραμμάτων με δαπάνες από τον κρατικό προϋπολογισμό, με πλήρης και επαρκή χρηματοδότηση, μόνιμη και σταθερή εργασία με την κατάργηση των ελαστικών σχέσεων εργασίας που υπονομεύουν το θεραπευτικό έργο των προγραμμάτων, κατάργηση της φιλοσοφίας και του επιχειρήματος που κατατάσσει τον χρήστη σε «Λειτουργικό»-«μη λειτουργικό» καθώς και παραμονή του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της απεξάρτησης. 

Για το τέλος, ας μιλήσει καλύτερα η Μαριάνθη Πατσέλη, απόφοιτη του ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ το όχι και τόσο μακρινό 2012, η οποία θα μας θυμίζει ότι η θέση του ανθρώπου, θα βρίσκεται πάντα μέσα στη συλλογική πάλη, διεκδικώντας μια ζωή με αξιοπρέπεια μαζί με εκείνους που φέρνουν τον κόσμο στα δικά τους μέτρα και που δεν συμβιβάζονται με τίποτα λιγότερο από τα πάντα. «Η απεξάρτηση είναι πράξη ελευθερίας και η επανένταξη είναι αδιαπραγμάτευτη. Είναι επιλογή και δικαίωμα και ως δικαίωμα δεν το διεκδικούμε απλά. Το έχουμε επάξια κερδίσει σε αγώνα ζωής και θανάτου. Είναι κεκτημένο, είναι δικό μας και το απαιτούμε. Εκπτώσεις στην αξιοπρέπειά μας δεν κάνουμε και θα δώσουμε όσες ακόμα μάχες χρειαστεί, για να τη διαφυλάξουμε, γιατί με αυτήν θα πορευτούμε.»