Δος ημίν άγνοια σήμερον…

Όταν το 1979 βρέθηκα περιπετειωδώς στο Ιράν και ξεροστάλιαζα στην Τεχεράνη επί κρίσης των ομήρων στην αμερικανική πρεσβεία (χαμένη στην ουρά του πολέμου και με τη μάνα μου να με κλαίει ως αγνοούμενη δέκα μέρες), έμαθα, έγραψα, είπα σε επίσημες και ανεπίσημες πόρτες αφού γύρισα (έχοντας διασχίσει την πραξικοπηματική Τουρκία από την Άγκυρα ως το Ντοκουπεγιαζίτ στα σύνορα οδικώς) πως στο ενεργειακό παιχνίδι η Τουρκία θα διαδεχθεί το Ιράν σε ρόλο κλειδί. Εκεί πρωτάκουσα για τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Μπελουχιστάν. Οι Σοβιετικοί είχαν αρχίσει να πατάνε πόδι στο Αφγανιστάν και στην Ελλάδα έβγαινε απ’ τα σπάργανα η …αλλαγή.

Σε όλο σχεδόν το φάσμα του Τύπου και της πρωτόλειας επαφής με την επιρροή της τηλεόρασης, συνομιλητή δεν έβρισκα για μια ανάλυση επί των διεργασιών, που σήμερα έχουν φέρει από τον Κόλπο και την Κασπία μέχρι τον Καύκασο, και από τη Μαύρη Θάλασσα μέχρι το Καλίνιγκραντ και τη Βαλτική, στα πρόθυρα ενός Γ’ Παγκοσμίου Πολέμου, που κατ’ ευφημισμόν στην τωρινή του αρχή αποκαλείται στυγνά και παρελκυστικά Νέος Ψυχρός…

Η μακρά εμπειρία και συνάμα συντομογραφική εμπειρική εισαγωγή, μου είναι απαραίτητη για να εξηγήσω πώς 42 χρόνια μετά, όλοι οι λαοί και ο δικός μας παραμένουν, σκόπιμα και έντεχνα ή ακόμα και από αδυναμία και έλλειψη κόπου και γνώσεων, κρατημένοι μακριά από κάθε βαθύτερη γνώση και ανάλυση από τις εξελίξεις. Αυτές που επιδερμικά μοιάζουν να μην τους αφορούν άμεσα, αλλά τελικά θα παίξουν τη ζωή τους κορόνα – γράμματα κυριολεκτικά. Κάπως έτσι, το λεγόμενο ουκρανικό ζήτημα, ή το επίτηδες ασαφές Ανατολική Μεσόγειος, έρχονται και συζητιούνται, ίσα βάρκα – ίσα γυαλό, με τη μανούλα στον Εύοσμο που δεν θέλει να της βάλουνε μπατονέτα στη μύτη του κανακάρη, το βρισίδι του Τσιτσιπά στον διαιτητή, και τα μπινελίκια στο διαδίκτυο επί προσωπικού εναντίον νεκρών και ζωντανών, κάθε πικραμένου που θεωρεί κατόρθωμα να αποκτήσει το προσωπικό του αφεντικό, υπογράφοντας αυτοκτονική ατομική σύμβαση εργασίας.

Θεωρώ, έστω υποκειμενικά, ότι υπάρχει δυσθεόρατο έλλειμμα κοινωνικής και πολιτικής πληροφοριακής διαλεκτικής. Λες και γυρνάμε σε εποχή πρωτο-γουτεμβέργια, οπότε η γνώση περικλείεται πίσω από τοίχους, τότε των μοναστηριών, τώρα κομματικών και μη κονκλαβίων. Κλειστοί κύκλοι δεξαμενών σκέψης και παραγωγής πολιτικής, συμμορίες συμφερόντων, βαστάνε τη γνώση για τη γη, τον αέρα, τα νερά, το υπέδαφος και κυρίως τις κοινωνικές ανακατατάξεις, στροφές και διαστροφές, μακριά από το λαό, και σε καθημερινό και σε ακαδημαϊκό επίπεδο. Σαν να πρόκειται για τον θρίαμβο, ανεξαρτήτως θρησκευτικών ή ιδεολογικών πεποιθήσεων, του «δος ημίν σήμερον», που έχει κυριολεκτικά ισοπεδώσει τη βαθιά εκπαιδευτική και πολιτικά πυροδοτική συλλογικής δράσης περίφημη ερώτηση «και τώρα τι κάνουμε». Ο κίνδυνος είναι να μην πάρει κανείς πρέφα, θεωρώντας μάλιστα ότι και ακούει την κοινωνία και μιλάει μαζί της, ότι η ζήτηση για βαθύτερη γνώση έχει εκλείψει υπό το βάρος των καθημερινών αναγκών. Κι έτσι όταν έρθει η ώρα που η ανάγκη, η πραγματική, κινεί την Ιστορία, έχουν χαθεί τεράστιες μάζες που αναλώθηκαν για να καλύψουν τις απαιτήσεις των εντός των τειχών.

Ξέρω ότι ο συλλογισμός μοιάζει περίπλοκος, αλλά δεν είναι. Η δίψα για κατανόηση των κινδύνων είναι μεγαλύτερη απ’ όσο φαίνεται. Συχνά όμως χάνεται πίσω από ατέρμονες αναλύσεις ή και ψευδοαναλύσεις, που όμως δεν προχωρούν μήτε σε σύνθεση των πραγματικών αντιφάσεων, μήτε κυρίως στην εκλαΐκευση της διαφοράς ανάμεσα στο «γνωρίζω» και στο «καταλαβαίνω». Στον 21ο αιώνα δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι κάποιος μπορεί να διαχειριστεί τουιτεράδικα πυροτεχνήματα, κακέκτυπα του Χότζα, του Αισώπου, επικαιροποιώντας τάχα μου τους μύθους, για να χωνευτεί η αχώνευτη πραγματικότητα…

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 17-18/4/2021