Εξ όνυχος τον λέοντα

Πριν από καμιά τριανταριά χρόνια έως και την αρχή του εικοστού πρώτου αιώνα, στην ειδησεογραφία και στην κοινωνιολογία της παρέας που καταγραφόταν και παρουσιαζόταν επιστημονικοφανώς σαν κάτι σοβαρότερο απ’ αυτό που ήταν, δηλαδή επίκαιρο κουβεντολόι, κυριαρχούσε η λέξη φαινόμενο.

Αυτοκόλλητη ταμπελίτσα που κόλλαγε παντού. Φαινόμενο το παίξιμο στο χρηματιστήριο, φαινόμενο το κούρεμα μοϊκάνα, φαινόμενο η χρήση συντομογραφιών. Φαινόμενο ως κι η μπιρίμπα σε κάθε σπίτι και οι ντισκοτέκ με ελληνικά τραγούδια. Κι ύστερα περάσαμε στα χοντρά, που ναι πάντα τα πολιτικά, όπως π.χ. το φαινόμενο Αλέξης ως και το άθλιο φαινόμενο ΧΑ. Όλα ένας αχταρμάς σε σεντονιάδες κειμένων που νομοτελειακά, λόγω εξάπλωσης της διαδικτυακής επικοινωνίας, μετεξελίχθηκε στο… φαινόμενο του χαρτοπόλεμου των τεμαχισμένων απόψεων σε αναρτήσεις, τουιτεράκια και λεζαντούλες της νέας εικονολατρίας του «instagram».

Δεν είναι η λέξη που κακοποιήθηκε. Είναι η σκέψη που ακρωτηριάστηκε ή δηλητηριάστηκε τόσο, όσο απαιτήθηκε για να γίνονται παγκόσμιες ρευματοειδείς συνεδριακές ψευδοσυζητήσεις, γύρω από «το φαινόμενο της φτώχειας» ή «το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής». Κι εδώ είναι που χρειάζεται κανείς απομεινάρια της δημόσιας διαλεκτικής του περασμένου αιώνα, για να κατανοήσει θλιβερές και επικίνδυνες αντιφάσεις, που συνθλίβουν σήμερα τη συνειδητοποίηση της πραγματικότητας, επιτρέποντας την αδράνεια ως μόνη απάντηση στη φαινομενολογία των ημερών. Το φαινόμενο της φτώχειας, για παράδειγμα, κρίθηκε και γενικευμένα αναγνωρίστηκε ως αιτία για το θάνατο κάποιων νεαρών από αυτοσχέδιο μαγκάλι, πριν από κάποια χρόνια. Πάει καιρός τώρα, που μετράμε μια δυο πυρκαγιές τη βδομάδα, σε σπίτια και διαμερίσματα, με θύματα συνήθως ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, που προσπάθησαν να ζεσταθούν ή και να φωτίσουν χώρο με κεριά, λόγω κομμένου ηλεκτρικού. Τώρα, όμως, δεν υπάρχει φαινόμενο. Ούτε φτώχεια. Ούτε γέροι. Ένα απλό άθροισμα είναι. Μια συγκυρία επαναλαμβανόμενων μεμονωμένων περιστατικών.

Το σημαντικό φαινόμενο έγινε ασήμαντη πραγματικότητα. Και η κοινή νοημοσύνη, ο πάλαι ποτέ σε μόνιμη πολιτική ανεπάρκεια κοινός νους, αυτός ο απαραίτητος οικείος μας υποτάσσεται στο φόβο της τεχνητής νοημοσύνης, που εμφανίζεται άθλια και ως όραμα κοινοκτημοσύνης.

Οι συνέπειες αυτής της εξέλιξης, τρομάρα μας, είναι θλιβερά σοβαρές. Κι οδηγούν σε επιτακτική ανάγκη να αναζητηθεί μια νέα σύγχρονη διαλεκτική μορφολογία και διαδικασία, που να επιτρέπει στις μάζες να διεκδικούν απαντήσεις σε απαιτητικότερες ερωτήσεις. Και στη θεωρία και στην πράξη. Δηλαδή, να ασκούν επικοινωνιακή πολιτική κι όχι μόνον να την υφίστανται.

Αναρωτιόμουνα, λόγου χάρη, τις προάλλες πώς μπορεί να ανοίξει μια σοβαρή συζήτηση πάνω στην πρότασή μας για την αντιμετώπιση του προσφυγικού προβλήματος, όχι μόνον με πολιτικούς όρους, αλλά και εκ των πραγμάτων επικοινωνιακούς. Κι αυτό γιατί είμαστε, θέλοντας και μη, ενώπιος ενωπίω με μια κοινή γνώμη, που βρίσκει, μετά από ομοιογενή βομβαρδισμό της, φυσική ως πρώτη είδηση την ανεύρεση μιας εφτάχρονης μετανάστριας, που τελικά φυγαδεύτηκε στη Γαλλία από τον πατέρα της, και δεν εξαφανίστηκε όπως είχε δηλώσει ο ίδιος, που έγινε από θύμα δράστης, μετά από συντονισμό υπηρεσιών και τηλεόρασης. Σ’ αυτήν την κοινή γνώμη, που χειραγωγημένη αναρωτιέται χύμα αν είναι ο βιολογικός πατέρας, αν η μητέρα πέθανε ή ζει, αν ο δικηγόρος έκλαψε γνήσια, πόσο καλό ήταν το πλαστό διαβατήριο, πώς ξεπέρασε τον έλεγχο στο αεροδρόμιο, κι αν είναι καλύτερο τελικά το τηλεοπτικό ή το πολιτικό φως στο τούνελ, πώς να θέσει κανείς ζητήματα όπως η διαδικασία ασύλου του Δουβλίνου, η παροχή ταξιδιωτικών εγγράφων στους πρόσφυγες, η ακύρωση της Συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας και όλα τα σοβαρά συναφή;

Ίσως να βοηθούσε εκείνο το παμπάλαιο… εξ όνυχος τον λέοντα. Δηλαδή να καταπιαστούμε με το ξερίζωμα του νυχιού ενός φαινομενικά ανώδυνου ολοκληρωτισμού, πριν γιγαντωθεί ξανά το γνωστό μας φασιστικό λιοντάρι. Αλλιώς θα πρέπει να περιμένουμε τη στιγμή, που το πλωτό φράγμα στο Αιγαίο θα βουλιάξει κάνα ψαροκάικο ή κάποιο σκυλί της αστυνομίας θα κυνηγήσει το σκυλάκι κάποιου στα Εξάρχεια, που αγνοούσε ότι ο κολλητός του εγγονού του είχε κρύψει μια δόση άσπρης στο κολάρο του κανίς, γιατί κι ο …καπιταλισμός φαινόμενο είναι!

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 15-16/02/2020