Ένα το υποκείμενο, δύο οι σκιές του

Η ισχύς της καπιταλιστικής κυριαρχίας τεκμαίρεται ως η ισχύς της μη αμφισβήτησης του έλλογου της συνέχειας της. Το κυρίαρχο είναι το λογικό την ίδια στιγμή που το αδιανόητο είναι το μη υπαρκτό. Οι στάλες βροχής που πέφτουν με τον ίδιο πάντα τρόπο στον ίδιο πάντα τόπο, φροντίζοντας να καρπίζει η γη με τον ίδιο πάντα καρπό είναι αυτό που δεν μπορεί να μεταβληθεί. Είναι το νοητό χωρίς ανάστροφο, το δρομολογημένο χωρίς άρνηση, το υφιστάμενο που δεν αναγνωρίζει τον ορίζοντα του ανέφικτου.

Η ιδιότητα του κανονικού είναι ταυτόσημη με την κατάσταση του πραγματοποιήσιμου. Ό,τι εκφέρεται ως κανονικό, είτε είναι υποκείμενο, είτε κατάσταση, είτε οπτική, είτε πρακτική, συσσωματώνεται άμεσα και χωρίς περιστροφές στον χωροχρόνο του αποδεκτού. Πρόκειται εδώ, για το ρεαλισμό της κυριαρχίας που καρκινοβατεί στα σώματα των επικυρίαρχων και στρέφει το βλέμμα τους προς την οδό του τελεολογικού. Η Απία Οδός με τα σταυρωμένα σώματα των όμοιων ανθρώπων είναι το οικείο θέαμα των επιγόνων που πορεύονται αργά, σε απαρέγκλιτη ευθεία γραμμή, προς τον ίδιο προορισμό.

Το αδιανόητο, το απρόσιτο, αυτό που δεν έχει λέξεις να ειπωθεί και φωνήεντα για να κραυγάσει, δεν έχει χώρο να σταθεί και χρόνο για να καρπίσει. Μια καλή σοδειά μια στο τόσο, εύκολα σπρώχνεται στο περιθώριο, στριμωγμένη κάτω από χιλιάδες τόνους εμπορευμάτων, τόσο έντεχνα ώστε να μην είναι καν αναγνωρίσιμη. Οι στάλες της βροχής συνεχίζουν να πέφτουν και ο ίδιος καρπός, θεριεύει ξανά και ξανά, έτσι ώστε κύκλος του κανονικού να μην ολοκληρώνεται ποτέ.

Μια στιγμή ωστόσο αρκεί. Μια μη αναμενόμενη, μια μη αναγνωρίσιμη, μια μη κανονική στιγμή που διαστέλλει τα όρια του εφικτού μέχρι το δυνητικό πέρας της καπιταλιστικής κυριαρχίας.

Είναι η αποκάλυψη του υποκειμένου με δυο σκιές. Η μια στοιχίζεται και υποκύπτει, η έτερη παρεκκλίνει, ορθώνοντας το μπόι της πέραν της σκιάς της. Το δυνητικό αναβλύζει από κάθε πόρο του υποκειμένου καθιστώντας αδύνατη κάθε βεβαιότητα όπως και εξαιρετικά πιθανή κάθε ανάρμοστη προοπτική. Η αναλγησία της κυριαρχίας συστέλλεται ως στρείδι στα έγκατα του είναι της, προκειμένου να διασταλεί ως τα πέρατα του γίγνεσθαι. Η μάχη έχει ήδη ξεκινήσει ακριβώς γιατί δεν έχει αναγγελθεί.

Η καπιταλιστική κυριαρχία διαμεσολαβείται από τις πράξεις των ανθρώπων που αντιστέκονται, τις σκιές που με κόπο κρύβουν και κρύβονται από το έρεβος της κανονικότητας, που μοιάζουν ως να ανήκουν σε κανονικούς ανθρώπους. Πρόκειται για οφθαλμαπάτη. Δεν είναι παρά εξαιρέσεις, δεν είναι παρά τα σφάλματα ενός συστήματος που δεν κατέστη εφικτό να ενθυλακωθούν ομοιόμορφα στους τόπους της κανονικότητας. Πρόκειται ουσιαστικά, για πολιτικές εξαιρέσεις, που δεν συσσωματώθηκαν στο κυρίαρχο υπόδειγμα εξουσίας.

Σκιές ενός παράλληλου, ενός ανταγωνιστικού κόσμου που συνταξιδεύει με τον κυρίαρχο, αμφισβητώντας και προσβάλλοντας ταυτόχρονα το φαινομενικά ακίνητο διηνεκές της κυριαρχίας που τον συνέχει. Τα υποκείμενα της αντίστασης διαχέονται σε όλα το σώμα της κυρίαρχης κανονικότητας, σφυρηλατώντας την ουσία της ύπαρξής τους, με το διπλό αμόνι της χειραφέτησης και της ενσωμάτωσης.

Σκιές που ωστόσο είναι τόσο ζωντανές, τόσο νευρικές και αεικίνητες όπως και τα σώματα που εκπροσωπούν, στους αφόρητους τόπους του πραγματικού. Ένας ανοίκειος δυισμός που μετουσιώνει το υποκείμενο που τον φέρει, σε μια αταξινόμητη ύπαρξη, που δεν ανήκει στο κανονικό την ίδια στιγμή που αδυνατεί να περιγράψει με όρους κατάφασης αυτή του την άρνηση. Μια αταξινόμητη ύπαρξη. Η υλική εκφορά ενός υποκειμένου που μοιάζει να ζει κανονικά, ενώ σε κάθε του βήμα μερικές φορές συνειδητά αλλά κυρίως ασυνείδητα, αναζητά διεξόδους διαφυγής. Το προμηθεϊκό ένστικτο της απελευθέρωσης είναι που οδηγεί τα βήματά του προς την αναζήτηση του «Μηχανισμού των Αντικυθήρων», στο ταξίδι δηλαδή, μετατροπής της ατομικής παρέκκλισης σε μια οικουμενική, καθολική εξαίρεση.

Πρόκειται για ένα ταξίδι που ολοκληρώνεται μόνο ως συνάντηση. Ως η συνάντηση του πραγματικού με το δυνητικό. Ως η συνάντηση των διάσπαρτων ατομικότητων, που εμπεριέχει τη μετουσίωσή τους σε μια καθολική οικουμενικότητα. Είναι η έκφραση της αθλιότητας μιας ζωής που επιβάλλεται να βιωθεί σε κάθε της στιγμή, προκειμένου δυνητικά να ξεπεραστεί. Το υποκείμενο της παρέκκλισης δεν μπορεί να αποδράσει από την άρνηση που το κατασκεύασε ως παρέκκλιση. Μπορεί είτε να επικρατήσει είτε να ηττηθεί.

Στην πρώτη περίπτωση διενεργείται το πέρασμα από την άρνηση του πραγματικού στην κατάφαση του δυνητικού. Στην δεύτερη περίπτωση πραγματοποιείται η επιστροφή στους τόπους του κανονικού, ως το αποκρυστάλλωμα μιας άρνησης που δεν άντεξε το βάρος της οντολογίας της. Το υποκείμενο της αντίστασης, το υποκείμενο της εξαίρεσης, τελικά το υποκείμενο της παρέκκλισης, είτε θα μείνει μέχρι τέλους στον “Κήπο της Γεσθημανής” είτε δεν θα ακολουθήσει πότε το μονοπάτι που οδηγεί εκεί. Καθώς πολύ νωρίτερα, θα έχει ήδη αρνηθεί την δυνατότητα της άρνησής του.

Το καθεστώς της κυριαρχίας ξερνά συνεχώς σφάλματα, παρεκκλίσεις, εξαιρέσεις. Εξαιρέσεις και παρεκκλίσεις που είναι όψεις της κανονικότητας από τους κόλπους της οποίας εκβάλλει ένα σωρευτικό και ατελεύτητο απόθεμα σφαλμάτων. Υποκείμενα που φέρουν το αποτύπωμα της κανονικότητας που τα γέννησε ως το αρνητικό είδωλό της. Υποκείμενα με δύο σκιές. Τη σκιά που γονατίζει ευλαβικά και με συστολή στο δέος της κυριαρχίας, τη σκιά που την αντικρίζει κατάματα με την αυθάδεια του αποσυνάγωγου που δεν έχει τίποτε να χάσει.

Ένας νέος δυισμός αναδύεται. Από την αθέατη πλευρά της αντίθεσης χειραφέτηση-ενσωμάτωση, ξεπροβάλλει το υποκείμενο με δύο σκιές. Μια αδιάρρηκτη ενότητα που τοποθετεί το διακύβευμα της απελευθέρωσης του υποκειμένου στους τόπους της δυνητικότητας, στους τόπους της διάρρηξης της κανονικότητας, που κυοφόρησε και γέννησε μια κατακερματισμένη εκφορά της κυριαρχίας. Το υποκείμενο που επιβιώνει εντός της, το υποκείμενο που μπορεί πραγματικά να ζήσει ωστόσο, μόνο διαρρηγνύοντας τα όρια της. Το υποκείμενο της αντίστασης, που προβάλλει ως παρέκκλιση, επιβιώνει εντός της κυρίαρχης κανονικότητας ακριβώς γιατί θέλει να ζήσει. Για να ζήσει επιβάλλεται να αντέξει. Για να αποτινάξει τον ζυγό, πρέπει να γευτεί την πικρή γεύση της κυριαρχίας. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς.

Ο δυισμός του υποκειμένου είναι ο ίδιος ο δυισμός της πραγματικότητας. Μια πραγματικότητας που δραματοποιεί την οντολογία του κανονικού, γεννώντας εξαιρέσεις. Οι εξαιρέσεις για την κανονικότητα είναι μια εξαιρετικά κανονική διαδικασία. Η απόκλιση από τους όρους της κανονικότητας είναι εγγεγραμμένη στη συστατική πράξη της κατασκευής της. Δεν πρόκειται λοιπόν για μια υπέροχη στιγμή της κυριαρχίας. Ακόμη περισσότερο δεν πρόκειται για μια δραματική στιγμή της. Οι εξαιρέσεις είναι τόσο κανονικές όσο και η κανονικότητα που τις ξεβράζει. Αλλά είναι ταυτόχρονα, τόσο ξένες προς την κυριαρχία όσο η δυνητικότητα της υπέρβασης του κυρίαρχου υποδείγματος, περνά από την σφαίρα του φαντασιακού στην σφαίρα του πραγματικού και γίνεται όλο και πιο πιθανή.

Από τους τόνους σάπιων εμπορευμάτων ξεπροβάλλουν οι εξαιρέσεις περπατώντας πάνω στον σωρό από σκουπίδια αναρωτώμενες πως τόσοι πολλοί και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα αντέχουν την δυσωδία ενός καθεστώτος που κρύβει τους νεκρούς του κάτω από τερατώδη εμπορικά κέντρα. Οι εξαιρέσεις, τα υποκείμενα της παρέκκλισης από την κανονική ροή δε συνδιαλέγονται με το καθεστώς, δε συζητούν σε ατέρμονα συμπόσια το τέλος της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Δεν αναμένουν να ωριμάσουν οι συνθήκες για την εξέγερση. Κάθε ημέρα, κάθε ώρα που περνά, η συσσώρευση των καπιταλιστικών εμπορευμάτων πραγματοποιείται από δυνητικά νεκρούς, στα πλαίσια ενός καθεστώτος, που τρέφεται από τη διαιώνιση μιας διαρκούς πολεμικής κατάστασης που διακόπτεται τεχνητά από ανέκδοτα εξαιρετικών καταστάσεων που αναγγέλλει το έμμισθο πολιτικό προσωπικό της καπιταλιστικής κυριαρχίας.

Οι σκιές του κανονικού, οι φιγούρες που γονυπετείς ενσωματώνουν τις νόρμες του καθεστώτος και έρποντας συνεχίζουν την πορεία τους μέχρι το βιολογικό τους τέλος, αφήνοντας μόνο ένα ισχνό και όμοιο αποτύπωμα στην ιστορία, αυτό του πειθήνιου υπαλλήλου του καθεστώτος, είναι το λίπασμα στα γρανάζια της κυριαρχίας. Η κανονικότητα δεν είναι σύμμαχος της εξέγερσης, είναι θανάσιμος εχθρός της. Από την κανονικότητα του καθεστώτος δεν παράγονται παρά μόνο σχετικά όμοιες εκδοχές του εαυτού του που προτάσσονται ως καινοφανείς εξελικτικές μορφές του.

Τα υποκείμενα της εξαίρεσης, τα υποκείμενα της εξέγερσης δεν πρόκειται ποτέ να απαλλαγούν από την κανονικότητα της καπιταλιστικής κυριαρχίας, ανάγοντας τις δομές αυτής ως μέσα για την υπέρβασή της. Η άρνηση της κανονικότητας αν δεν συνοδευτεί από την οικοδόμηση σε χρόνο ενεστώτα ολιστικά αντιθετικών κοινωνικών, πολιτικών και πολιτισμικών δομών, που θα λειτουργήσουν ως κύτταρα γέννησης του νέου, τότε θα οδηγηθεί είτε στην πλήρη ενσωμάτωση, είτε στην ολοσχερή ήττα μετά από μια νύχτα ξέφρενου, διονυσιακού, αλλά σύντομου γλεντιού στους δρόμους της καπιταλιστικής μητρόπολης.

Η εξέγερση δεν είναι γιορτή. Οι εξαιρέσεις δεν μπορούν να τραγουδούν εσαεί τους στίχους της ήττας και της απώλειας. Τα υποκείμενα που δεν αντέχουν να περπατούν με σκυφτό βλέμμα, πρέπει να σηκώσουν τα μάτια και να συναντηθούν. Η κυριαρχία δεν εμπορεύεται την ανατροπή της, δεν δωρίζει τα εργαλεία της συντριβής της. Οι αποσυνάγωγοι, οι εξαιρέσεις, η τάξη των εργατών πρέπει να φτιάξει τα δικά της εργαλεία από τα υλικά ενός κόσμου που μόνο αποστροφή και αηδία μπορεί να προκαλεί.

Η ιδανική στιγμή δεν υπάρχει. Η ιδανική στιγμή εκβάλλει και αποδημεί την ώρα που ολοκληρώνονται τούτες οι γραμμές…