Φάε εργάτη την κινόα σου

Η άνθηση των υπερτροφών και του ενδιαφέροντος για υγιεινή διατροφή που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια είναι χωρίς προηγούμενο. Η πρόσβαση στην (παρα)πληροφόρηση μέσω του διαδικτύου έχει δημιουργήσει μια γενιά ειδικών και στη διατροφολογία. Παράλληλα, η προώθηση ενός νέου χίπστερ lifestyle έχει φέρει στο καθημερινό μας τραπέζι διάφορα προϊόντα την ύπαρξη των οποίων μεγαλώνοντας αγνοούσαμε. Όσοι ανήκουν στη γενιά που μας κυνηγούσε η μάνα μας να φάμε το αυγό μας με καταλαβαίνουν. Οι σημερινές μανάδες κυνηγάνε τα καμάρια τους να φάνε το αβοκάντο τους.

Γιατί άραγε συμβαίνει αυτό;

Οι λόγοι είναι βασικά δύο. Ο πρώτος έχει να κάνει με την ανάπτυξη της βιομηχανίας τροφίμων. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναπτυχθεί τόσο ο συγκεκριμένος κλάδος που δεν πρέπει να έχει ξεφύγει ούτε σπόρος μαρουλιού από τον έλεγχο κάποιας πολυεθνικής τύπου Monsanto. Αυτές οι εταιρίες δημιουργούν και μια γενιά καταναλωτών με το πέρασμα στην εποχή της διαφήμισης του φαγητού. Δεν διαφημίζονται απλά συγκεκριμένες μάρκες όπως παλιά, αλλά είδη φαγητών. Άπειρες εκπομπές μαγειρικής, ακόμα περισσότερα άρθρα διατροφολόγων και αμέτρητα αφιερώματα που θέλουν να σε πείσουν ότι αν φας γκότζι μπέρι θα ζήσεις 500 χρόνια, αν φας κινόα θα βάλεις έναν δυναμίτη υγείας στον οργανισμό σου, αν πιείς μουρουνέλαιο θα λύσεις όλα τα προβλήματά σου. Και όσο εμείς μασάμε αυτοί μετράνε δισεκατομμύρια.

Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με τον τρόπο ζωής στις σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνίες. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι δουλεύουμε τις ίδιες ή περισσότερες ώρες με αυτές που δούλευαν οι εργάτες στις αρχές του 20ου αιώνα; Ότι παρά την τεχνολογική ανάπτυξη, την αύξηση της παραγωγικότητας και τις νέες συνθήκες εργασίας, ο εργαζόμενος σήμερα καλείται να δουλέψει όλο και πιο πολύ, να πιάσει κι άλλους στόχους, να αντέξει σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον όπου δεν επιτρέπεται να αρρωστήσει ή να κυοφορήσει;

Η εργασία γίνεται όλο και πιο πιεστική, όλο και πιο απάνθρωπη. Πλέον σε κάθε γραφείο εργαζόμενου δεν βρίσκονται κορνίζες με φωτογραφίες της οικογένειάς του, αλλά σωληνάρια με βιταμίνες, βασιλικός πολτός, υπερτροφές και ενεργειακά ποτά. Το κολατσιό του εργάτη δεν είναι μια ντομάτα, λίγο ψωμί και τυρί, αλλά συμπληρώματα διατροφής που κάποτε έπαιρναν μόνο οι πρωταθλητές. Άλλωστε η ζωή ενός μέσου εργαζόμενου σήμερα είναι πρωταθλητισμός. Χρειάζεται αντοχή, δύναμη, διάρκεια, ικανότητα να παραμερίζεις οτιδήποτε ανθρώπινο για να μπορείς να ζεις για να δουλεύεις.

Ο καπιταλισμός έχει πολλούς τρόπους να αντιμετωπίζει τους εργαζόμενους στην προσπάθειά του να αποκρύψει την εκμετάλλευση. Κάποτε, «επέτρεπε» στους εργάτες να τρέφονται μόνο με χαμηλής ποιότητας και κόστους τροφή. Θυμηθείτε τι έγραφε ο Μαρξ για τις πατάτες και τους Ιρλανδούς εργάτες. Άλλοτε, «επιβάλλει» στους εργάτες να τρώνε υγιεινά, να προσέχουν τη διατροφή τους, να αυξάνουν τις αντοχές και την ενέργειά τους, για να μπορούν να είναι πιο παραγωγικοί, αλλά και για να μην αμφισβητήσουν ποτέ τους όρους και τις συνθήκες της εργασίας και της ζωής τους. Να βιώνουν την εξάντληση ως μια προσωπική τους αδυναμία την οποία πρέπει να βελτιώσουν αν θέλουν να παραμείνουν στη δουλειά, να πουλάνε «ελεύθερα» την εργατική τους δύναμη μέχρι να δώσουν την τελευταία ρανίδα του αίματός τους. Άλλωστε, όπως λέει κι ο μεγάλος «στην πραγματικότητα ο απομυζητής του δεν τον παρατάει ‘όσο υπάρχουν για εκμετάλλευση ακόμα έστω και ένας μυς, ένα νεύρο, μια σταγόνα αίματος’» (Κ. Μαρξ, Το Κεφάλαιο, τ.Ι, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1996, σελ. 315-316).