Η έρημος του πραγματικού (μεσσίες και μεσσιανισμός)

Paul Atreides: Δεν υπάρχει κανείς σε αυτό το δωμάτιο που να μπορεί να σταθεί εναντίον μου. Οι μητέρες σας σας προειδοποίησαν για τον ερχομό μου.  Φοβάστε τη στιγμή.  Αλλά νομίζεις ότι μπορείς να έχεις μια ευκαιρία.  Αλλά φοβάσαι, τι θα γινόταν αν μπορούσα να είμαι ο Ένας;  Αυτή μπορεί να είναι η στιγμή για την οποία προσεύχεστε, όλη σας τη ζωή. (Dune part 2)

Το απόσπασμα είναι από το πρόσφατο δεύτερο μέρος της ταινίας (βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Frank Hebert) Dune κατά το οποίο ο πρωταγωνιστής αναλαμβάνει να ηγηθεί μιας φυλής της ερήμου. Το πρωτότυπο στην ομιλία του είναι η αναφορά φοβάστε τη στιγμή, φοβάστε δηλαδή τον ερχομό του μεσσία. Πρωτότυπο και παράξενο για μια μεσσιανική λογική, η οποία συνήθως συνοδεύεται με χαρά και όχι με φόβο. 

Ο φόβος στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει να κάνει με το γεγονός ότι ο μεσσίας στο dune δεν έρχεται για να φέρει ειρήνη, ούτε για να δώσει μια μάχη μόνος του, έρχεται για να φέρει πόλεμο, έναν πόλεμο στον οποίο οι φυλές της ερήμου θα πρέπει να πολεμήσουν, θα πρέπει να αγωνιστούν για να φτάσουν στον παράδεισο (ο οποίος ουσιαστικά είναι ο πλανήτης τους στην κανονική του μορφή, πριν η εξόρυξη ναρκωτικών τον κάνει μια απέραντη έρημο χωρίς νερό). 

Γενικά οι ταινίες (όπως και τα βιβλία της σειράς)  Dune, πίσω από τα πλάνα που θυμίζουν πίνακες ζωγραφικής, πίσω από την εξαιρετική φωτογραφία και τα φαντασμαγορικά εφέ,  κρύβουν μια σειρά από πολιτικά και κοινωνικά μηνύματα όσον αφορά την εξουσία, την εκμετάλλευση, τη θρησκεία, την επιστήμη, την τεχνολογία, τον πόλεμο. Ένας πλανήτης διαλυμένος από τον ιμπεριαλισμό μιας αυτοκρατορίας η οποία βασίζεται στο φόβο και τη βία, ο ντόπιος πληθυσμός αναγκασμένος να κρύβεται στην έρημο και να παλεύει για να βρει νερό, και να περιμένει ένα μεσσία από τον έξω κόσμο να τον σώσει (όλα αυτά ντυμένα με λέξεις που παραπέμπουν στις τρεις αβραμικές θρησκείες). 

Όμως ο πρωταγωνιστής αρνείται τον ρόλο του στερεοτυπικού μεσσία (στα πρότυπα του πρώιμου χριστιανισμού καθώς το ευαγγέλιο αναφέρει πως ο Χριστός δήλωσε ότι δεν ήρθα για να φέρω ειρήνη αλλά πόλεμο) και αντιλαμβάνεται πως η πραγματική δύναμη του πλανήτη δεν βρίσκεται στο εμπόριο αλλά στην ίδια την έρημο, στους κατοίκους της που έχουν συνηθίσει να μάχονται και να επιβιώνουν και στις δυνατότητες που έχουν λόγω αυτού. Η έρημος είναι το πεδίο δοκιμασίας των υποτελών με τον εαυτό τους, είναι το πεδίο διαμόρφωσης της επαναστατικής τους συνείδησης και ο τόπος αναφοράς των πεποιθήσεων που ορίζουν τη ζωή τους. 

Εκεί που η αυτοκρατορία λοιπόν και οι δυνάστες βλέπουν έναν ακατοίκητο και εξαθλιωμένο τόπο, οι πρωταγωνιστές βλέπουν μια ευκαιρία και πολλές δυνατότητες για μια επανάσταση, για τη μετατροπή της εξαθλίωσης σε κινητοποιό δύναμη για έναν άλλο κόσμο. Όχι με την κλασσική έννοια της από τα πάνω και έξω επέμβασης, αλλά αποτελώντας μια πρωτοπορία που είναι μέσα και δίπλα στους εξαθλιωμένους. 

Το πιο ενδιαφέρον σε αυτό το κομμάτι είναι ότι η παραπάνω λογική αντικατοπτρίζεται πιο έντονα στις ταινίες από ότι στο βιβλίο του 1965, γεγονός το οποίο αντικατοπτρίζει και τις αλλαγές στη συνείδηση από την εμπειρία των τελευταίων χρόνων. Σε κάθε περίπτωση η ιστορία του dune είναι μια αφήγηση η οποία δεν περιορίζεται στον εκεί φανταστικό κόσμο, αλλά θα μπορούσε να είναι και η συγκεντρωμένη ιστορία του σύγχρονου κόσμου με μια πολύ πιο αισιόδοξη οπτική για το μέλλον και τη δυνατότητα των λαών να νικήσουν. 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης