Η «γριά» της Νέας Σμύρνης συνεχίζει να βάνει «αινίγματα»

«Στη Νέα Σμύρνη μια γριά / απ’ τα χωριά της Προύσας / νοικοκυρές το νου σας / μαζεύει γέρους και παιδιά / τριγύρω στο ντιβάνι / κι αινίγματα τους βάνει», ερμήνευε εξαιρετικά ο αείμνηστος Νίκος Ξυλούρης το 1969, σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου και στίχους του Κώστα Γεωργουσόπουλου.

Το τραγούδι κυκλοφόρησε μέσα στη χούντα και απέκτησε αμέσως αντιστασιακό χαρακτήρα. Περιλαμβανόταν στον δίσκο «Χρονικό», που αποτέλεσε εκείνη την περίοδο σημείο κατατεθέν όχι μόνο για τους φοιτητές αλλά και ευρύτερα, για όλους τους προοδευτικούς ανθρώπους που αγωνίζονταν ενάντια στη δικτατορία.

Παραπάνω από μισό αιώνα μετά, η «γριά» συνεχίζει να βάνει «αινίγματα» στη Νέα Σμύρνη και όχι μόνο. Άνθρωποι συνεχίζουν να βγαίνουν στους δρόμους και να αγωνίζονται ενάντια στην αστυνομική τρομοκρατία και την καταστολή.

Απέναντι σε μια κυβέρνηση «γερασμένη» – με την έννοια των παλαιωμένων ιδεών και μιας νοοτροπίας που μυρίζει ναφθαλίνη – ολόκληρες γειτονιές ενώνονται και φωνάζουν «ως εδώ».

Αυτό το «ως εδώ» δεν το περίμενε κανείς – πόσο μάλλον η κυβέρνηση – τόσο δυνατό. Μετά από ένα χρόνο πανδημίας και περιοριστικών μέτρων, άλλωστε, οι φωνές τείνουν να σιγήσουν, να χάσουν τον παλμό και τη ζωτικότητά τους, να συνηθίσουν στη σιωπή.

Σε μία κοινωνία οικονομικά και ψυχολογικά καταπονημένη δεν υπάρχουν τα ψυχικά αποθέματα, τα έχουν προ πολλού εξανεμίσει οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε όλοι μας. Ο φόβος και η μοιρολατρία τρυπώνουν σαν αόρατα ζιζάνια μέσα μας και μας σφυροκοπούν, σε μια προσπάθεια να καταλάβουν κάθε σπιθαμή συνείδησης, κριτικής σκέψης και αισιοδοξίας που έχουν καταφέρει να κρατηθούν όρθιες το προηγούμενο διάστημα.

Χωρίς αμφιβολία, η αντίδραση απέναντι στην αστυνομική ασυδοσία, στο κυβερνητικό δόγμα «αποφασίζομεν και διατάσσομεν», μόνο αυτονόητη δεν ήταν.

Ανάμεσα στα πολλά εξαιρετικά τραγούδια που περιλαμβάνονται στο «Χρονικό», υπάρχει κι ένα με τον τίτλο «Πόσα χρόνια δίσεκτα», που ξεκινάει ως εξής: «Πόσα χρόνια δίσεκτα μέσα σε μιαν ώρα / βάσταξες αδάκρυτη, μάνα Παναγιά / Πόσα βόλια σπείρανε, γιε μου, σε μιαν ώρα / και σε μαρμαρώσανε στην ξερολιθιά».

Τα «βόλια» που έσπειρε η κυβέρνηση το προηγούμενο διάστημα, επενδύοντας στην παθητικοποίηση και την αποπολιτικοποίηση των νέων κυρίως ανθρώπων, της γυρίσανε μπούμερανγκ, χάρη στο τσαγανό και την καλώς εννοούμενη μαγκιά που έβγαλαν οι άνθρωποι στους δρόμους.

Ακόμη και το δημοσιογραφικό «αληταριό» επιστρατεύτηκε για να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα και να θολώσει τα νερά. Ό,τι έκανε ανέκαθεν, δηλαδή, μόνο που, αυτή τη φορά, το αξιοθρήνητο ξεμασκάρεμά του έγινε με τον πλέον εκκωφαντικό τρόπο.

Το ότι η κυβέρνηση είναι επικίνδυνη και ικανή για όλα το ξέραμε. Όπως ξέραμε και πως διαχωρίζει τους πολίτες σε πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. Σε χτυπημένους που σωστά χτυπήθηκαν και σε χτυπημένους που δεν έπρεπε να χτυπηθούν.

Αυτό που δεν γνωρίζαμε ήταν αν η «γριά» είχε ακόμη τη δύναμη να βάνει «αινίγματα». Δυστυχώς για την κυβέρνηση και ευτυχώς για το κίνημα, και η δύναμη υπάρχει και τα «αινίγματα» θέτονται προς όλες τις κατευθύνσεις με τον πιο σαφή τρόπο.

*Το κείμενο είναι αφιερωμένο στην καλή μου φίλη, Μαριάννα Τζιαντζή