Η Κουλτούρα του Εγκλεισμού

Σε αυτή τη δεύτερη φάση του εγκλεισμού, που πιθανότατα δεν θα είναι και η τελευταία, με τη στοιχειώδη κοινή εμπειρία του πρώτου πανδημικού κύματος, θαρρώ ότι πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με την υπό διαμόρφωση – ας της δώσω και τίτλο – Κουλτούρα του Εγκλεισμού. Εδώ και μια εικοσαετία η τηλεόραση, παγκοσμίως, προώθησε και μάζεψε πολύ χρήμα, καλλιεργώντας την κατάργηση κάθε ορίου μεταξύ ιδιωτικής και δημόσιας ζωής. Άνοιξε με τρυπάνια στο μυαλό, χωρίς ενοχή, και μετατρέποντας σε καταναλωτικό προϊόν τη συνήθεια, μια τρύπα στο μυαλό για να κοιτάς απ’ αυτήν το τεχνητό σπίτι του άλλου. Η αρχή από το Μπιγκ Μπράδερ οδήγησε σε αλματώδη αναπαραγωγή του προτύπου. Ανώνυμοι κλεισμένοι σε σπίτι. Μάγειροι. Μοντέλα. Γυναίκες που κυνηγάνε άντρες και το ανάποδο. Φυλακισμένοι. Πειραματόζωα για ζευγάρωμα. Όλοι έγκλειστοι σε σπίτι, με κάμερες παντού. Το καταναλωτικό τηλεκοινό στο σπίτι να τηλεψηφίζει «νικητές». Οφθαλμοπορνεία που έγινε συνήθεια, αντί αδίκημα.

Με τούτα και μ’ εκείνα, ήρθε και η κοινωνική δικτύωση. Η μάζα πήρε την κατάσταση στα χέρια της, και πριν της βάλουν κάμερα στο σπίτι, την αγόρασε μόνη της, την έβαλε και τη λειτούργησε. Κι εδώ αρχίζει η δήθεν τεχνολογική κοινωνική επανάσταση. Η απάντηση στην Κουλτούρα του Εγκλεισμού είναι πλέον η Κουλτούρα της Έκθεσης (exposure). Σηκώνονται φωτό και βιντεάκια απ’ το μπάνιο, το μαγείρεμα, το σεξ, έως το μαιευτήριο και τον καλλωπισμένο νεκρό στο ανοικτό φέρετρο, το νοσοκομείο, το χειρουργείο…

Πριν μιλήσουμε λοιπόν για την τηλεκπαίδευση, ας μιλήσουμε αναζητώντας στάση ζωής, ιδεολογική θωράκιση, θεωρητική και τεχνολογική κατάρτιση, επιστημονική σκέψη, στο επίπεδο της μελέτης μιας βίαιης τηλε-παιδείας και τηλε- κουλτούρας. Αυτής που διαμόρφωσε έναν ιστό αράχνης στον οποίο συναντώνται ερήμην τους, και με αόρατη την ίνα από το κοινωνιολογικό σάλιο του παγκοσμιοποιημένου «εντόμου», την ίδια στιγμή, ο τζιχαντιστής και το θύμα του, ο εισπράκτορας με τον καταβολέα λύτρων. Αυτές οι μοιραίες συναντήσεις όπου να ‘ναι θα μετατραπούν σε κβαντικά στοιχεία και ταχύτητες, που ως ουσιαστικά αδιαπαιδαγώγητη μάζα τώρα, μας απασχολούν ως ήδη παρωχημένη τεχνολογία 5G.

Έτσι είναι απείρως ευκολότερο να μην αντιστέκεσαι, γιατί δεν έχεις ούτε τα μέσα ούτε τη γνώση, στη θανατηφόρα π.χ. λόγω πανδημίας επιλογή ότι μπορείς να επιζήσεις μόνον εγκλεισμένος για τα πολλά, και εξοδούχος για τα βασικά της επιβίωσης. Σ’ αυτή την παθητική γυμναστική του νου, χάθηκε πολύτιμος επιστημονικός και κοινωνικός χρόνος, αλλά και ανάλυσης των αντικειμενικών συνθηκών, και καλλιέργειας των υποκειμενικών δυνατοτήτων της μάζας των εργαζομένων.

Έτσι λοιπόν, η εξ ορισμού δυσθεόρατη δύναμη του πλήθους, που βγαίνει στους δρόμους, «γυναίκες και άντρες με όπλα στους ώμους», με επικρατήσασα την Κουλτούρα του Εγκλεισμού, βλέπει να μετατοπίζεται το βάρος. Με αποτέλεσμα να διαφοροποιείται το νόημα και το περιεχόμενο των λέξεων «δρόμους» και «όπλα», επειδή υπερφωτίζεται στη διαστρέβλωση του δίστιχου από την κυρίαρχη αστική τάξη η φράση «στους ώμους». Εκεί πέφτει όλο το βάρος. Ατομική ευθύνη. Αλληλεγγύη της απόστασης. Αυτοθυσία του ανέγγιχτου. Αδράνεια στην αυθαιρεσία μέτρων. Σκάσε, ως απάντηση στην όποια απορία, και δη επώδυνη, γεννιέται στις μέρες μας. Η αρχή της διαφυγής – προσοχή, όχι από την προσωρινή καραντίνα αλλά από την Κουλτούρα του Εγκλεισμού – είναι να μη δέχεσαι στους ώμους σου να φορτώνονται ερήμην σου όλα εκείνα που οι φορτωτές σού λένε ότι δεν μπορούν να τα ρίξουν αλλού. Γιατί το αλλού είναι η τσέπη τους, και σ’ αυτήν άνθρωποι δεν χωράνε.

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 7-8/11/2020