BRICS+: Μια εντυπωσιακή διεύρυνση

Με την ανατολή του 2024, από την 1η Ιανουαρίου, στη διακρατική ένωση BRICS, που αποτελούταν μέχρι εκείνη τη στιγμή από τη Βραζιλία τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική, εντάχθηκαν ως πλήρη μέλη πέντε ακόμα χώρες και έτσι μετατράπηκε σε BRICS+ (BRICS Plus), αθροίζοντας συνολικά δέκα χώρες.

Η Αίγυπτος που βρίσκεται στη βορειοανατολική Αφρική και εν μέρει στη χερσόνησο του Σινά, η οποία αποτελεί ισθμό προς τη νοτιοδυτική Ασία, κάνοντάς την έτσι διηπειρωτική χώρα, θεωρείται μια μεγάλη δύναμη στη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο Θάλασσα, στον Ισλαμικό κόσμο και την Ερυθρά Θάλασσα. Μια πολυάνθρωπη -με 104.5 εκατομμύρια κατοίκους- ιστορική αραβική χώρα με μακρά και πολύ πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και ταυτόχρονα η ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα της Αφρικής που ελέγχει τη στρατηγική διώρυγα του Σουέζ, Η Αίγυπτος έχει επίσης τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, που υπολογίζονται σε 2.180 κυβικά χιλιόμετρα και το αιγυπτιακό υγροποιημένο φυσικό αέριο εξάγεται σε πολλές χώρες.

Η Αιθιοπία είναι χώρα που βρίσκεται στο Κέρας της Αφρικής, στο ανατολικό άκρο της ηπειρωτικής Αφρικής. Με πληθυσμό 107.5 εκατομμύρια κατοίκους, σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2023, είναι το πολυπληθέστερο μεσόγειο κράτος στον κόσμο. Μια φτωχή αλλά ταχύτατα αναπτυσσόμενη χώρα με μεγάλο γεωστρατηγικό βάρος στην Αφρική, που εκτός από την αγροτική παραγωγή της η οποία συνεισφέρει το 41% του ΑΕΠ, διαθέτει και τους μεγαλύτερους υδάτινους πόρους σε ολόκληρη την ήπειρο. Η Αιθιοπία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ στην Αφρική και ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός καλαμποκιού.

Το Ιράν είναι χώρα της Μέσης Ανατολής στη Νοτιοδυτική Ασία. Έχει πληθυσμό 88.5 εκατομμύρια σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2022. Το Ιράν θεωρείται σημαντική περιφερειακή δύναμη και καταλαμβάνει εξέχουσα θέση σε θέματα παγκόσμιας ενεργειακής πολιτικής και οικονομίας, ως αποτέλεσμα κυρίως των μεγάλων αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται στην κατοχή του. Το Ιράν ήταν η όγδοη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα πετρελαίου παγκοσμίως το έτος 2022, με 3.822.000 βαρέλια  την ημέρα. Ταυτόχρονα. διαθέτει ισχυρές ένοπλες δυνάμεις και μεγάλο επιστημονικό προσωπικό, το οποίο είναι τοποθετημένο σε καίρια σημεία του πλανήτη όπως η Αραβική Θάλασσα και ο Περσικός Κόλπος.

Η Σαουδική Αραβία είναι χώρα στην Αραβική χερσόνησο, καταλαμβάνοντας το μεγαλύτερο μέρος της, περίπου το 80%, και η οποία  βρέχεται από τον Περσικό Κόλπο στα βορειοανατολικά και από την Ερυθρά θάλασσα στα δυτικά.  Σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2022 ο πληθυσμός της είναι 32.2 εκατομμύρια κάτοικοι, το 30% των οποίων είναι μη Σαουδάραβες πολίτες (εκτίμηση 2013). Η οικονομία της Σαουδικής Αραβίας βασίζεται στο πετρέλαιο, από το οποίο προέρχεται περίπου το 75% των εσόδων του προϋπολογισμού και το 90% των εξαγωγών.  Η Σαουδική Αραβία το έτος 2022 ήρθε δεύτερη παγκοσμίως μετά τις ΗΠΑ με παραγωγή 12.136.000 βαρέλια την ημέρα και κατέχει το 17% των συνολικών αποδεδειγμένων αποθεμάτων πετρελαίου σε παγκόσμια κλίμακα.

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, συντετμημένα ΗΑΕ, είναι ομοσπονδιακό κράτος που αποτελείται από επτά εμιράτα, στο νοτιοανατολικό άκρο της Αραβικής χερσονήσου. Τα ΗΑΕ βρέχονται από τον Περσικό κόλπο και τον Κόλπο του Ομάν, ενώ συνορεύουν με τη Σαουδική Αραβία και το Σουλτανάτο του Ομάν.  Έχουν πληθυσμό 9.3 εκατομμύρια σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2020. Η χώρα είναι πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου και οι κάτοικοί της απολαμβάνουν εισόδημα συγκρίσιμο μ’ αυτό των ανεπτυγμένων χωρών της δύσης. Τα ΗΑΕ ήταν η έβδομη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα πετρελαίου παγκοσμίως το έτος 2022 με 4.020.000 βαρέλια την ημέρα.

Όσον αφορά στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των πλουσιότερων χωρών κατά κεφαλήν ΑΕΠ, συνέχισαν να σημειώνουν οικονομική ανάπτυξη παρά τις παγκόσμιες αβεβαιότητες, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών επιτοκίων, του πληθωρισμού και των γεωπολιτικών εντάσεων, καθώς επικεντρώνονται στη διαφοροποίηση των οικονομιών τους.

Η οικονομία της Σαουδικής Αραβίας αναπτύχθηκε σύμφωνα με το ΔΝΤ κατά 8,7% το 2022 – ο υψηλότερος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης μεταξύ των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου-και μόλις κατά 0,8% για όλο το 2023. Από την άλλη πλευρά η οικονομία των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αναπτύχθηκε κατά 3,4% το 2023, με την αύξηση του πετρελαϊκού ΑΕΠ στο 0,7% και του μη πετρελαϊκού ΑΕΠ στο 4,5%, υποστηριζόμενη από ισχυρές επιδόσεις στον τουρισμό, τα ακίνητα, τις κατασκευές, τις μεταφορές, τη μεταποίηση και την αύξηση των κεφαλαιουχικών δαπανών.

Με αυτήν την εισδοχή, λοιπόν, η ομάδα, που εμφανίζεται ως η αντίπαλη δύναμη στην G7, επεκτείνεται πλέον στη Μέση Ανατολή και συμπεριλαμβάνει στους κόλπους της χώρες,  παραδοσιακούς συμμάχους της Δύσης, οι οποίες πλέον εκδηλώνουν τάσεις αυτονόμησης και βεβαίως ελέγχουν μεγάλο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής υδρογονανθράκων, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο την οικονομική ισχύ της ομάδας.

Έτσι οι χώρες BRICS+ αντιπροσωπεύουν πλέον αθροιστικά το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού  με περίπου 3,5 δισεκατομμύρια ανθρώπους, το ένα τρίτο της στερεάς επιφάνειας της Γης, το 44% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου καθώς και σχεδόν το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ, ύψους  περίπου 29 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, έχοντας ξεπεράσει με όρους αγοραστικής ισοδυναμίας την G7, την ομάδα των επτά ισχυρότερων οικονομιών του ανεπτυγμένου κόσμου.

Ταυτόχρονα υπάρχουν τουλάχιστον άλλα τριάντα κράτη  του αναπτυσσόμενου κόσμου που έχουν ήδη εκφράσει ζωηρό ενδιαφέρον να ενταχθούν στην ομάδα. Ανάμεσα στις χώρες αυτές περιλαμβάνονται η Αλγερία,  το Κονγκό, η Βολιβία, η Βενεζουέλα, η Ινδονησία και το Καζακστάν,  που δεν είναι πλούσιες χώρες, διαθέτουν  όμως τεράστιο ορυκτό πλούτο, και  θα  ήθελαν διακαώς να απελευθερωθούν από τη θηλιά των δυτικών πολυεθνικών εταιρειών και του δολαρίου.

Έτσι προς αυτήν την κατεύθυνση οι χώρες της ομάδας BRICS  έχουν δημιουργήσει τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (NDB) από το 2014, ενώ μεγάλο μέρος των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών γίνεται σε εθνικά νομίσματα και όχι σε δολάρια. Προχωρούν επίσης τις συζητήσεις και τις επεξεργασίες για τη δημιουργία κοινού νομίσματος (που επιβραδύνονται, ωστόσο, από τις αντιρρήσεις της Ινδίας). Και ακόμα αναζητούν εναλλακτικές λύσεις διεθνών συναλλαγών έναντι του SWIFT. Ως αποτέλεσμα όλες αυτές οι κινήσεις που εκτυλίσσονται να οδηγούν σταδιακά σε αποδολαριοποίηση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

Στην επόμενη σύνοδο των BRICS+ που θα λάβει χώρα τον Οκτώβριο του 2024 στο Καζάν, πρωτεύουσα του Ταταρστάν, μια ρωσική πόλη που βρίσκεται στη συμβολή των ποταμών Βόλγα και Καζάνκα στην κεντρική Ευρωπαϊκή Ρωσία, ενδέχεται να εισέλθουν στην ομάδα και άλλες χώρες-ενεργειακοί κολοσσοί-που θα έχει ως συνέπεια να ανέβει ο έλεγχος της παγκόσμιας ενεργειακής αγοράς από το 40% που βρίσκεται σήμερα σε υψηλότερο ποσοστό.

Κλείνοντας θα ήθελα με έμφαση να τονίσω ότι η διεύρυνση της ομάδας BRICS προκαλεί ταραχή στις χώρες της Δύσης και προπαντός στις ΗΠΑ, οι οποίες προχωρούν σε σπασμωδικές αντιδράσεις, με την ιδέα και μόνο της οριστικής απώλειας της παγκόσμιας πρωτοκαθεδρίας τους, και  αποτελεί πραγματικό ορόσημο  προς την αναπόφευκτη ιστορική πορεία σχηματισμού μιας νέας διηπειρωτικής παγκόσμιας τάξης, ενός πολυκεντρικού κόσμου.

Ισίδωρος Καρδερίνης

*Ο Ισίδωρος Καρδερίνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1967. Είναι αρθρογράφος, μυθιστοριογράφος και ποιητής.