Η Συμφωνία των Πρεσπών, το ΝΑΤΟ κι ο ρόλος του ελληνικού κεφαλαίου

Μετά τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην Συρία, η Ουάσιγκτον πίεσε ακόμα πιο δυνατά για άμεση επίλυση του «Μακεδονικού», για να προστατεύσει τα οικονομικά και στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή και να βάλει επιτέλους το γειτονικό κράτος στο ΝΑΤΟ. Έτσι, ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός προώθησε με όλα τα μέσα το «πνευματικό» του τέκνο, τη Συμφωνία των Πρεσπών. Όταν λέμε με όλα τα μέσα, εννοούμε με όλα τα μέσα. Το έκανε στην γειτονική χώρα, καταπατώντας κάθε έννοια αστικής συνταγματικότητας και αστικού κράτους δικαίου και κοινοβουλευτισμού, υπογραμμίζοντας παράλληλα την πραγματική φύση των παραπάνω θεσμών. Ποιοι όμως είναι οι λόγοι που οι ΗΠΑ ενδιαφέρονταν τόσο πολύ να εντάξουν την Β.Μακεδονία στο ΝΑΤΟ; Ας ξεκινήσουμε να απαντάμε, αναγνωρίζοντας πως η Κεντροβαλκανική Ζώνη αποτελεί την βασική στρατηγική διαδρομή για την ασφάλεια των ενεργειακών πόρων που ελέγχει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός, αλλά και για τη μεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολή προς την Κεντρική και Νότια Ευρώπη. Αυτή η περιοχή γίνεται ακόμα πιο σημαντική, εφόσον η διαφαινόμενη αποχώρηση των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ από την Συρία, σημαίνει πιθανόν την οριστική ακύρωση των αγωγών μεταφοράς υδρογονανθράκων Μοσούλης-Μεσογείου που επιδίωκε να δημιουργήσει το αμερικανικό κεφάλαιο.

Μετά την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση υπερσυσσώρευσης του 2008 παρατηρούμε την όξυνση των αντιθέσεων του παγκόσμιου καπιταλισμού – πχ κεφάλαιο-εργασία- «αναπόσπαστο κομμάτι» των οποίων είναι οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Οι αντιθέσεις αυτές οξύνονται από τις επιπτώσεις της καπιταλιστικής κρίσης, τις δυσκολίες στην ανάκαμψη της κερδοφορίας των μονοπωλιακών ομίλων, την αναιμική ανάκαμψη των ρυθμών μεγέθυνσης των αστικών κρατών οξύνουν. Περισσότερο λάδι στην φωτιά ρίχνει η τάση για αλλαγή στον συσχετισμό δύναμης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, Ρωσίας (ειδικότερα μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας), σε συνθήκες ανισόμετρης ανάπτυξης, συμπιεσμένης καπιταλιστικής κερδοφορίας, μάχης για την κατάκτηση μεριδίων αγορών για εξαγωγές κεφαλαίων και αγαθών, για αγορά εργατικών χεριών και πρώτων υλών, για την κατάκτηση της τεχνολογικής και στρατιωτικής υπεροχής. Έτσι, εκδηλώνονται σφοδροί οικονομικοί ανταγωνισμοί με τη μορφή συναλλαγματικών και εμπορικών πολέμων, ιδιαίτερα μετά το 2010, αλλά και πολεμικές συγκρούσεις δι’ αντιπροσώπων πχ. Ουκρανία, Συρία κλπ στο οποίο εμπλέκονται οι μείζονες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Επομένως θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως η «Συμφωνία των Πρεσπών» εντάσσεται στο «κάδρο» των διαρκώς οξυνόμενων ενδοιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, Κίνας.

Για να δούμε την μεγάλη εικόνα, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως η Ε.Ε. καλύπτει το 1/3 των ενεργειακών αναγκών της, τόσο σε πετρέλαιο όσο και σε φυσικό αέριο, με εισαγωγές από ρωσικούς ενεργειακούς κολοσσούς όπως η Gazprom η LukOil κλπ. Αυτό σημαίνει ότι μαζί με τα τεράστια κέρδη των ρωσικών μονοπωλίων η Ρωσία επιτυγχάνει να κρατά όμηρο ενεργειακά την Ε.Ε. Ας μην ξεχνάμε ότι το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο είναι βασικές και απαραίτητες εισροές για την βιομηχανική παραγωγή. Επιπλέον, οποιαδήποτε μεταβολή στις τιμές τους επηρεάζει τα ποσοστά κέρδους, τις τελικές τιμές και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων. Ακόμα, το πετρέλαιο είναι βασικό καύσιμο που «κινεί» τους στρατούς, τις πολεμικές μηχανές. Οι ΗΠΑ συνεπώς θεωρούν ζήτημα ζωής και θανάτου να επιτύχουν την ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε. από τα ρώσικα μονοπώλια της ενέργειας. Αυτό το επιδιώκουν αφενός για να εξασφαλίσουν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς για την Exxon Mobil, την Chevron, κλπ, αφετέρου για να μειώσουν την  γεωπολιτική και γεωστρατηγική επιρροή της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο. Επομένως, οποιοδήποτε πλάνο «ενεργειακής απεξάρτησης» της Δ. Ευρώπης από την Ρωσία που επιδιώκουν οι ΗΠΑ και οι δυτικές πολυεθνικές του πετρελαίου, περνά από μια «σταθερή» για να τα αμερικανονατοικά συμφέροντα κεντροβαλκανική ζώνη. Επίσης, πρέπει να επισημάνουμε ότι η ραχοκοκαλιά της Ρώσικης οικονομίας είναι οι εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου. Επομένως, ένα χτύπημα στα συμφέροντα των ρώσικων μονοπωλίων ενέργειας είναι σοβαρό πλήγμα για τον ρώσικο καπιταλισμό συνολικά.

Σε αυτό το πλαίσιο των ανταγωνισμών με σκοπό το κέρδος και την αναβάθμιση στην ιμπεριαλιστική πυραμίδα, η ελληνική κεφαλαιοκρατία και το κράτος της συμμετέχουν ενεργά ως στυλοβάτες των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Η «Συμφωνία των Πρεσπών» και η επιτελική συνεισφορά της Ελλάδας στην ευρωατλαντική ολοκλήρωση συνδέονται για παράδειγμα με την συμμετοχή του ελληνικού καπιταλισμού στον αγωγό υγροποιημένου φυσικού αερίου ΤAP. Ο ΤΑP θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα του Αζερμπαϊτζάν, το οποίο ανήκει στην σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ. Ο αγωγός αυτός θα περνάει από την Ελλάδα, έχοντας σημαντικό σταθμό στην Αλεξανδρούπολη. Παράλληλα η Αλεξανδρούπολη αναβαθμίζεται και στρατιωτικά, καθώς θα ενωθεί με τις αμερικανικές βάσεις της Μαύρης Θάλασσας. Εκεί συναρθρώνονται τα οικονομικά και στρατιωτικά συμφέροντα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Η ασφάλεια του TAP απαιτεί την είσοδο της Β. Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ.

Συνεπώς, η ακύρωση των ρώσικων συμφερόντων αγωγών North stream στην Ουκρανία με τη ευρωατλαντική στεγανοποίηση των Δυτικών Βαλκανίων είναι μια αλληλένδετη διαδικασία. Μάλιστα την κατάσταση αυτή επιβάλουν ακόμα περισσότερο οι «διαμάχες» μεταξύ της Γερμανίας και των ΗΠΑ στα πλαίσια του ΝΑΤΟ -και όχι μόνο- με αφορμή την σταθερή επιλογή του γερμανικού καπιταλισμού να εισάγει μεγάλης αξίας ενεργειακούς πόρους από την Ρωσία, αλλά και με αφορμή τα υψηλά «εμπορικά» γερμανικά πλεονάσματα. Επιπλέον, η είσοδος της Β.Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. έχει ως στόχο – κυρίως από την πλευρά των ΗΠΑ- να αποδυναμώσει την κινέζική παρουσία στην περιοχή. Άλλωστε, όπως χαρακτηριστικά σημειώνει για την Β. Ελλάδα η «Ολοκληρωμένη Έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ» η προώθηση αμερικάνικης παρουσίας σε οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο, είναι απαραίτητη για αντιμετωπιστεί η «κακοήθης» επιρροή της Ρωσίας και η οικονομική εισβολή της Κίνας. Το κινέζικο κεφάλαιο εξάλλου έχει πραγματοποιήσει σημαντική διείσδυση στην περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου και ειδικότερα στην Ελλάδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την εξαγορά του 67% του «Οργανισμού Λιμένων Πειραιά» από την COSCO. Το Λιμάνι του Πειραιά είναι από τα μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου και αποτελεί κόμβο του «Νέου Δρόμου του Μεταξιού», ενός από τα μεγαλύτερα ιμπεριαλιστικά σχέδια του καιρού μας.

Την ίδια στιγμή η αδύναμη παρουσία του 6^ου Στόλου του ΝΑΤΟ στην Ν.Α. Μεσόγειο, η παρουσία της Ρωσίας στην Συρία κλπ. δημιουργεί ένα «κενό ισχύος» επικίνδυνο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός επιχειρεί να καλύψει αυτό το κενό ισχύος μετατρέποντας την Ελλάδα σε «αβύθιστο αμερικανικό αεροπλανοφόρο», βαθαίνοντας δηλαδή την στρατιωτική και οικονομική ανισότιμη εξάρτηση της Ελλάδας από τις ΗΠΑ και θωρακίζοντας ευρωατλαντικά τα Βαλκάνια. Αυτός είναι ακόμα ένας λόγος που έπρεπε οπωσδήποτε η Β. Μακεδονία να μπει στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον ιδιαίτερα συμφέροντα μέσω της «Συμφωνίας των Πρεσπών» έχει το κράτος του Ισραήλ, που διασφαλίζει την ασφάλεια του αγωγού East Med, στον οποίο εμπλέκεται και το ελληνικό κεφάλαιο μέσω της θυγατρικής της ΔΕΠΑ «ΥΑΦΑ-ΠΟΣΕΙΔΩΝ». Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. στηρίζουν για τους άνωθεν λόγους τον East Med ο οποίος εντάσσεται στην διαπάλη για τα μερίδια αγοράς των πηγών ενέργειας και στην προσπάθεια διασφάλισης της ενεργειακής θωράκισης των μονοπωλιακών ομίλων που δραστηριοποιούνται εντός της Ε.Ε. Έτσι, μεταξύ άλλων ο EastMed υπήρξε το «αντίπαλο δέος» του Turkish Stream που είναι αποτέλεσμα της Ρωσοτουρκικής σύμπραξης.

Παράλληλα, μέσω της Συμφωνίας των Πρεσπών επιχειρείται η νατοϊκή περικύκλωση της Ρωσίας και η αποκοπή της από τις θερμές θάλασσες. Η Ρωσία είναι η μόνη χώρα που μπορεί να απαντήσει σε πυρηνικό πλήγμα των ΗΠΑ. Επομένως, οι ΗΠΑ μέσω του ΝΑΤΟ είναι αποφασισμένες να ενισχύσουν την παρουσία τους στα Βαλκάνια, άρα και στην Ευρώπη εξετάζοντας το ενδεχόμενο εγκατάστασης πυραυλικών συστημάτως. Ακόμα μέσω της Συμφωνίας των Πρεσπών επιτυγχάνεται η ασφυκτική πίεση στην Σερβία που επιδιώκει να ενταχθεί στην Ε.Ε. διατηρώντας όμως επιφυλάξεις σε σχέση με το ΝΑΤΟ. Έτσι η «Συμφωνία των Πρεσπών» επιδιώκει την αμερικανονατοϊκή ιμπεριαλιστική σταθερότητα στην Ν.Α. Μεσόγειο δεδομένης και της στάσης της Τουρκίας – άλλος ένας αποδέκτης του μηνύματος των Πρεσπών_ που παρότι εμφανίζει πληθωρισμό 20%, παρότι είναι χώρα του ΝΑΤΟ προσπαθεί να αναδυθεί ως περιφερειακή δύναμη επανεξετάζοντας της σχέσης της με την Ρωσία, αλλά και το Ιράν.

Παράλληλα, η είσοδος της Β. Μακεδονίας στην «κοινή αγορά» την Ε.Ε. εξασφαλίζει προνόμια στα πιο παραγωγικά (πιο παραγωγικά σε σχέση με τα ντόπια) μονοπωλιακά κεφάλαια της Ε.Ε., διευκολύνοντας την διείσδυση τους και διασφαλίζοντας την θέση τους τα από τα «εξωευρωπαϊκά» κεφάλαια. Για αυτό ενδιαφέρονται ιδιαίτερα σημαντικές μερίδες της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας. Ας μην ξεχνάμε ότι το 2017 η Ελλάδα (εισαγωγες+εξαγωγές) ήταν ο τρίτος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος της Β. Μακεδονίας. Επιπλέον, μεταξύ του 2016 και του 2017 τριπλασιάστηκαν οι επενδύσεις «ελληνικών» κεφαλαίων στην ΠΓΔΜ. Μόνο κατά το 1ο τρίμηνο του 2017 οι άμεσες ξένες επενδύσεις από την Ελλάδα στην Β. Μακεδονία ανήλθαν στα 2,86 εκατ ευρώ. Τον Απρίλιο του 2018 η ΔΕΗ εξαγόρασε το 100% της μεγάλης εταιρίας ενέργειας EDS των Σκοπίων και όλες της «θυγατρικές» της στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Παράλληλα η ισχυρότερη τράπεζα της χώρας Stopanska Banka ανήκει στον όμιλο της Εθνικής Τράπεζας έχοντας CEO τον Δ. Νικολετόπουλο. Η Τράπεζα μόνο για το 2016 είχε net income 204,3 εκατομμύρια ευρώ. Ακόμα για το ίδιο οικονομικό έτος η Usje Cementarnica θυγατρική του ομίλου ΤΙΤΑΝ είχε κέρδη 19,5 εκατ. ευρώ η Pivara Skopje θυγατρική της Coca‑Cola Hellenic Bottling Company S.A 12,4 εκατ. ευρώ και η Veropoulos 8,9 εκ ευρώ. Επιπλέον η «εταιρία-κόρη» των «Ελληνικών Πετρελαίων», Οkta Rafinery λυμαίνεται το 75% της αγοράς πετρελαιοειδών των Σκοπίων. Εξίσου επικερδείς ήταν και η δραστηριότητα άλλων επιχειρήσεων συμφερόντων της ΑΚΤΩΡ, της ΣΙΔΕΝΟΡ, κλπ. Αυτά τα κέρδη σε μια χώρα που έχει το 1/20 του ΑΕΠ της Ελλάδας. Να θυμίσουμε ότι ο βασικός μισθός εργασίας στην ΠΓΔΜ για το 2016-2017 έφτασε τα 143 ευρώ. Φυσικά από αυτήν την κατάσταση επωφελούνται και τμήματα του κεφαλαίου της γείτονος καθώς διευκολύνεται έτσι και η δικιά τους συσσώρευση. Το ελληνικό κεφάλαιο λοιπόν όπως είναι φυσικό πλιατσικολογεί εργαζόμενους και πόρους, απολαμβάνει κέρδη αδιαφορώντας πλήρως για το όνομα, για την ιστορική παραχάραξη ή για τις αλυτρωτικές διαθέσεις που κατά καιρούς έχουν εκφραστεί από την – και- από την πλευρά των Σκοπίων.

Οι λαοί της Ελλάδας λοιπόν και της Β. Μακεδονίας δεν έχουν να περιμένουν τίποτα από την συνεχόμενη υλοποίηση αυτής της συμφωνίας που εξυπηρετεί αποκλειστικά και μόνο τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, την Ε.Ε. και τις αστικές τάξεις των δύο χωρών. Ούτε πρέπει να «τσιμπάνε» στο μίσος των ναζιφασιστών που είναι νερό στο αυλάκι του συστήματος. Αντίθετα οι λαοί της περιοχής θα πρέπει να οικοδομήσουν το δικού τους μέτωπο, να βάλουν μπροστά τις δικές τους σύγχρονες ανάγκες, να συντονίσουν την πάλη τους ενάντια.

Χάρης  Σ. Πουλάκης,
Ιστορικός, τελειόφοιτος μεταπτυχιακού στο αντικείμενο της «Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας»

“Οι μπολσεβίκοι δεν κέρδισαν την εξουσία με συμβιβασμούς προς τις κυρίαρχες τάξεις ή με άλλους πολιτικούς ηγέτες, ούτε συμφιλιώθηκαν με το παλιό κυβερνητικό καθεστώς, ούτε οργανώθηκαν από μια μικρή κλίκα. Αν οι μεγάλες μάζες του ρωσικού πληθυσμού δεν ήταν έτοιμες για την επανάσταση, θα είχαν αποτύχει. Ο μόνος λόγος για την τεράστια επιτυχία των μπολσεβίκων έγκειται στο γεγονός ότι εξέφρασαν τις βαθιές και απλές προσδοκίες των ευρύτερων λαϊκών στρωμάτων, καλώντας τους να εργαστούν για να καταστρέψουν και να εξαλείψουν το παλιό, έτσι ώστε μαζί τους να χτίσουν τον νέο κόσμο… “

John Reed, “Δέκα ημέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο”