Μην ξαναζεστάνετε μια σούπα που έχει κρυώσει

《Βαδίζω με μάτια κλειστά τα βαστώ σφαλιστά κι ονειρεύομαι μην μ’ αγγίζεις μη με ξυπνάς την αλήθεια σας πια δεν τη δέχομαι. Δεν ανοίγω τα μάτια μου καν διασχίζω τον κόσμο και φλέγομαι αν μ’ αγαπάς μη μιλάς άλλα ψέματα δεν τα ανέχομαι. ΦΩΝΑΞΕ η ζωή μας χάνεται πάει ΔΙΑΛΥΣΕ τη σκόνη που σκεπάζει το φως Ο ΘΑΝΑΤΟΣ διακοπές στο Σαράγιεβο πάει ΞΥΠΝΗΣΕ στις ειδήσεις τα βλέπεις και τρως. Απόψε τα βλέπω διπλά ήλιος λάμπει κι ας είναι μεσάνυχτα δυο τσιγάρα πολύ δυνατά κι εκτοξεύομαι μες στο διάστημα. Μια οθόνη μου δείχνει μηδέν εποχές που δε γίνονται θαύματα ένα στόμα φωνάζει πως δεν θα με πείσεις με χίλια τεχνάσματα.》  Magic De Spell, Sarajevo

Όχι, το άρθρο αυτό δεν έχει να κάνει ούτε με μαγειρική, ούτε με το master chef, ούτε με το σύντροφο θείο Λεωνίδα. Το άρθρο αυτό είναι το γαμώτο ενός αριστερού νέου γιατρού στους νεοφιλελεύθερους ινστρούχτορες των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Παρόλο βέβαια που το άρθρο δεν αφορά συνταγές, ας πάρουμε ως παραδοχή ότι όλοι και όλες λίγο πολύ ξέρουμε πως φρέσκια σαλάτα με σάπιες ντομάτες δε γίνεται. Όλοι;

Όχι. Οι φίλοι και οι φίλες μας στην Καθημερινή φαίνεται πως για κάποιο λόγο το αγνοούν.

Μετά τη βροχή βγαίνουν τα σαλιγκάρια

Η πρώτη μπόρα της πανδημίας πέρασε. Η μπόρα όμως αποκάλυψε, όσο και αν τα ΜΜΕ προσπάθησαν για το αντίθετο, τα μεγάλα κενά του εθνικού συστήματος υγείας, καθώς και τα ψέματα που σέρβιρε το πολιτικό κατεστημένο τη μαύρη δεκαετία του μνημονίου. Ένα από αυτά ήταν ότι η Ελλάδα έχει υπερπληθώρα γιατρών. Το ψέμα πλέον κατέρρευσε μπροστά στα μάτια του τρομαγμένου κοινού των δελτίων των 8, που πλέον άρχισε να αντιλαμβάνεται έντρομο ότι κάποια στοιχεία επιλογής της ψήφου του κρίνουν όντως πιο σημαντικά πράγματα από ένα ρουσφέτακι και μια γνωριμία με τον ντόπιο βουλευτή. Τη ζωή του για παράδειγμα. Κυριολεκτικά.

Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή οι λίγοι εναπομείναντες γιατροί συνέχισαν να αγωνίζονται. Όπως σε κάθε κρίσιμη καμπή των τελευταίων χρόνων. Οι τοπικές ενώσεις γιατρών και η πανελλήνια ομοσπονδία κατέθεσαν προτάσεις, αποτέλεσαν όαση σε μια ανατριχιαστική ομοιομορφία προπαγάνδας. Προφανώς αυτό ενόχλησε. Ο βασιλιάς μπορεί να είναι γυμνός, αλλά κανένας δε μπορεί να το ξεστομίσει. Έτσι λοιπόν οι «ήρωες» έγιναν ανεύθυνοι τρομοκράτες, κομματόσκυλα, εθνικός κίνδυνος. Παρατηρείτε όμως ότι σε όλα αυτά κάτι λείπει. Λείπει η οποιαδήποτε μορφή κάποιας πρότασης. Και οκ, αυτό μπορεί να είναι περιττό για ένα δελτίο που ξεπέρασε τη δόξα της ΥΕΝΕΔ, όπως του ΣΚΑΪ, αλλά δεν είναι αρκετό για τη ναυαρχίδα του αστισμού, την Καθημερινή.

Η Καθημερινή δε μπορούσε να αρκεστεί στον γραφικό Στέφανο Κασιμάτη, ο οποίος αποτελεί τον σύγχρονο γελωτοποιό της κυβέρνησης στην δεύτερη σελίδα της εφημερίδας. Χρειαζόταν απεγνωσμένα να βγάλει γραμμή που να δείχνει ότι η εφημερίδα έχει προτάσεις για την υγεία, πέρα από αγιογραφίες και αφορισμούς. Οπότε την Κυριακή 10 Μαΐου 2020, το έντυπο, μετά  από δύο μήνες κρίσης στο χώρο της δημόσιας υγείας, εμφάνισε αφιέρωμα για τις λύσεις που χρειάζονται για το αύριο στο σύστημα υγείας.

Σε αυτό το πλαίσιο δημοσιεύονται πέντε άρθρα στα κεντρικά φύλλα: «Θεραπεία για τις ασθένειες του ΕΣΥ» της Τασούλας Επτάκοιλης, «Να αλλάξει το παρωχημένο οργανωτικό» του Αλέκου Παπαδόπουλου, «Αντιμετώπιση της γήρανσης του υγειονομικού προσωπικού» της Αναστασίας Κοτανίδου, «Κλινική αριστεία με δείκτες απόδοσης» του Γεωργίου Χρούση, «Καθηκοντολόγιο και αξιολόγηση» του Βασιλείου Μπέκου.

Από τους τίτλους και μόνο καταλαβαίνεις πως το φαγητό που σου σερβίρουν δεν προορίζεται για βραβείο δημιουργικότητας. Μετά όμως από προσεκτική ανάγνωση των άρθρων φαίνεται πως και τα πέντε έχουν τις ίδιες ακριβώς προτάσεις. Σαν να τις έγραψε κάποιος σε bullets, να τις μοίρασε και να τις διατύπωσε ο καθένας με το προσωπικό του στυλ γραφής. Αλλά ας μην είμαστε (προς το παρόν) κακοπροαίρετοι. Είναι δύσκολο μετά από μια δεκαετία υπεράσπισης νομοσχεδίων που διέλυσαν το ΕΣΥ και έδιωξαν το 90% των αποφοίτων ιατρικής, να αναγνωρίζεις πως τελικά τα πράγματα δεν ήταν τόσο καλά, πόσο μάλλον να αρθρογραφείς προτείνοντας λύσεις στα προβλήματα που έλεγες ότι δεν υπήρχαν.

Το εισαγωγικό πρώτο άρθρο μας σερβίρει το ορεκτικό. Ναι σωστά μαντέψατε. Για τη λειτουργία του ΕΣΥ φταίει τι άλλο, η κομματική λογική. Μόνο που η σεφ δε μας εξηγεί ποια κομματική λογική, καθώς η ΝΔ ήταν κυβέρνηση σχεδόν τα 20 από τα σαράντα χρόνια της μεταπολίτευσης. Μήπως εννοεί την κομματική λογική που διορίζει τον κάθε χαμένο κομματάρχη διοικητή νοσοκομείου;

Εδώ έρχεται το επόμενο πιάτο που έχει σκοπό να μας εντυπωσιάσει και προέρχεται από σεφ με πολλά αστέρια Michelin, τον Αλέκο Παπαδόπουλο. Ο οποίος βέβαια ήταν και ο ίδιος υπουργός υγείας, αλλά είπαμε ας μην είμαστε κακοπροαίρετοι, μπορεί να έμαθε κάποια νέα συνταγή τις μέρες της καραντίνας. Και εδώ ξεκινάει η πλάκα. Οι πρώτες προτάσεις έχουν να κάνουν με τη «δημιουργία ισχυρών περιφερειακών διοικήσεων», «ενίσχυσης του επιτελικού ρόλου του υπουργείου», «μάνατζερ πραγματικών και όχι εμβαπτισμένων (από ποιον άραγε;)». Δεν το καταλάβατε, βρε κουτά, πως οι γιατροί φεύγουν γιατί δεν έχει ισχυρό επιτελικό ρόλο το υπουργείο; Ούτε ότι μια μέρα ένα τεράστιο ρακούν εμφανίσθηκε και διόρισε όποιον να ‘ναι σε επιτελικές θέσεις;

Αλλά οι καινοτόμες προτάσεις δε σταματούν εδώ. Χρειάζεται «νέο σύστημα αξιοπρεπών πληρωμών», «gatekeeping», «ΣΔΙΤ». Και παγκόσμια ειρήνη. Προτάσεις τόσο αόριστες που ούτε για εισαγωγή σε βιβλίο αρχών διοίκησης του 1995 δεν κάνουν. Και εδώ έρχεται το κερασάκι στην τούρτα. «Να αυξηθούν οι ΜΑΦ με αντίστοιχο περιορισμό πλεοναζουσών κλινών διάφορων κλινικών». Το καταλάβατε και εσείς ότι έχουμε μεγάλο πλεόνασμα σε διάφορες (wtf) κλινικές ή είστε τίποτα τελευταίοι;

Το επόμενο άρθρο της κ. Κοτανίδου είναι copy paste των νομοσχεδίων για αναδιάρθρωση και αναβάθμιση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, το οποίο έχει κατατεθεί 5 φορές από το 2009 και μετά αλλά το προηγούμενο κακό ρακούν δεν αφήνει να εφαρμοστεί. Αλλά έχει μια νέα πινελιά στο πιάτο: «δυνατότητα απογευματινών ιατρείων στους γιατρούς της ΜΕΘ». Πέρα από τα αρχικά γέλια, σε τι, γιατί, πώς; Αλλά εδώ ας παραδεχτούμε ότι υπάρχει δημιουργικότητα. Ένας απλός πολίτης θα έλεγε ότι δεν έχουμε ΜΕΘ γιατί η βασική ειδικότητα που εργάζεται σε αυτές (αναισθησιολόγοι) δεν έχει γιατρούς, αλλά κάτι άλλο θέλει να πει η σου σεφ. Τι απογευματινό μπορεί να κάνει ένας αναισθησιολόγος; Χειρουργείο βρε κουτά. Και γιατί να το βάλει απόγευμα; Προχωράμε.

Κύριος πιάτο. Κρατηθείτε. Ναι, αριστεία. Όχι όμως ό,τι και ό,τι αριστεία. Αριστεία με κριτήρια απόδοσης. Τα οποία δε περιγράφονται πουθενά, οπότε ας γίνει άλλο ένα copy paste του νόμου Αβραμόπουλου του 2009. Με λίγες ασκήσεις ετοιμότητας, γιατί αυτό έφταιγε που δεν είμαστε ετοιμασμένοι για μια κρίση στο χώρο της δημόσιας υγείας. Ότι δεν βάραγε πού και πού καμιά σειρήνα. Το ζουμί στο πιάτο βέβαια είναι η φράση «κλινικές μελέτες στα πρότυπα των ΗΠΑ». Το ‘χουμε ξαναπεί και παλιά οι φαρμακευτικές θα μας σώσουν.

Και τέλος το επιδόρπιο. Αξιολόγηση και απολύσεις. Περιορισμός διοικητικού και βοηθητικού προσωπικού. Ω θεοί. Για αυτό έφυγαν όλοι στο εξωτερικό, το γραφείο είχε τρεις θέσεις λογιστή αντί για δύο. Επιτέλους το είπε κάποιος. Κάπου λέει και για μετατάξεις νοσηλευτών σε διοικητικές θέσεις, ακριβούς μηχανισμούς επιτήρησης, και έλλειψη καθηκοντολογίου. Και αυτά το ρακούν τα έκανε.

Συνοπτικά μας σέρβιραν ό,τι ακριβώς είχαν στο μενού και προ δεκαετίας. Μας σερβίρουν τους λόγους ακριβώς που διέλυσαν το σύστημα υγείας. Την παροχή προνομίων σε μεγαλογιατρούς, την αδυναμία ενός νέου να ασχοληθεί με μια μελέτη χωρίς διαπλοκή, τον περιορισμό θέσεων εργασίας για να κάνει απογευματινά ο κάθε μεγαλοκαρχαρίας. Αυτό είναι η αριστεία. Το να είσαι ένα λαμόγιο με θράσος. Ένας Νέρωνας που έχει βάλει φωτιά στη Ρώμη, για να μπορεί μετά να τραγουδά την καταστροφή της.

Τι δεν είχε το μενού; Πουθενά μα πουθενά δεν αναφέρεται η ποιότητα της εργασίας. Οι νεοφιλελεύθεροι, πιστοί στο μοντέλο των McDonald’s, ενδιαφέρονται μόνο για την ποσότητα. Δεν έχουν αναρωτηθεί ποτέ αν ο τρόπος που συμπεριφέρεται το εργασιακό περιβάλλον σε ένα νέο συνάδελφο, επηρεάζει την απόδοσή του. Δεν έχουν αναρωτηθεί αν το μοντέλο του εξευτελισμού (mobbing) ώστε να σκληραγωγηθεί ο νέος, αν η συμπεριφορά του ο παλιός πρώτα, αν η έλλειψη σεβασμού στον κάθε εργαζόμενο έκαψε συναδέλφους, άδειασε λίστες αναμονής, γέμισε τα νοσοκομεία της κεντρικής Ευρώπης με αξιόμαχο δυναμικό και τα νοσοκομεία της Ελλάδας με άχρηστους χαζούς τραμπούκους. Δεν αναρωτήθηκαν ποτέ αν η έλλειψη εκπαίδευσης στη διεξαγωγή ειδικότητας, τα ακριβά συνέδρια, τα ακαδημαϊκά κατεστημένα, οδήγησαν τον κάθε απόφοιτο να κόψει πέρα. Δεν αναρωτήθηκαν πότε αν σε ένα περιβάλλον το οποίο καταστρέφει την αυτενέργεια και τη δημιουργικότητα, οι εργαζόμενοι οδηγούνται σε μια ζωή χωρίς προσωπικό χρόνο, χωρίς έρωτα, χωρίς πάθος.

Δεν αναρωτιούνται για όλα αυτά γιατί μέχρι εκεί ξέρουν. Γιατί αν είχαν την παραμικρή ιδέα διοίκησης θα ήξεραν ότι πρώτα οικοδομείς ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον και μετά μιλάς για λεφτά. Και το μόνο που ξέρουν είναι να μιλούν για λεφτά. Και συγκεκριμένα για το πώς θα τα περικόπτουν. Το οποίο κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη. Γιατί έχεις ένα εστιατόρια με χάλια τραπεζαρία, χάλια υποδομές, πληρώνεις και λίγο; Θα κλείσει το μαγαζί. Και θα ξαναεμφανιστούν οι ίδιοι άνθρωποι μετά από δέκα χρόνια να προτείνουν λύσεις.

Εκτός και αν τους απολύσουμε μια ώρα αρχύτερα. Είμαστε περισσότεροι. Απλά μας έχουν πείσει ότι το να είσαι ευαίσθητος σε ένα σύστημα που επικρατούν χαρδαλιάδες είναι αδυναμία. Δεν είναι. Αδυναμία είναι να σε καλούν να σερβίρεις ένα μενού σε δείπνο υψηλής μαγειρικής και εσύ να ξαναζεσταίνεις τη σούπα Κνορ που είχες στο ψυγείο δύο μέρες. Όχι να κλαις ενώ προσπαθείς να δημιουργήσεις κάτι νέο. Και νέο πράγμα με παλιά υλικά και νοοτροπίες δε φτιάχνεται.

《Θυμάμαι με μάτια κλειστά κάποιους φίλους που δρόμους μας έδειξαν Μας μιλήσαν με λόγια γλυκά κι ένα σύνθημα όμορφο έριξαν Μια ζωή, το θυμάμαι καλά τραγουδούσαμε μπόι να υψώσουμε τώρα ήρθε η ώρα ξανά μαγικές συλλαβές να αρθρώσουμε Φώναξε η ζωή μας χάνεται πάει Διάλυσε τη σκόνη που σου κρύβει το φως Ο θάνατος διακοπές στη Μεσόγειο πάει Ξύπνησε και θα δεις τη ζωή σου αλλιώς Απόψε θυμάμαι πολλά με τους φίλους μαζί συνεχίζουμε δεν πωλούνται τα ιδανικά ίδιους δρόμους παρέα βαδίζουμε Την οθόνη μου σπάω γυαλιά εποχές που θα κάνουμε θαύματα αν φωνάξεις κι εσύ δυνατά αν κοιτάξεις τα τόσα σου τραύματα》 Κολλεκτίβα, Φώναξε (διασκευή σε magic de spell)

Πάνος Χριστοδούλου, Ειδικευμένος Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής,  MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης