Οι καταστροφές γεννούν τους Νέρωνες ή οι Νέρωνες τις καταστροφές;
Η συνεπαγωγή είναι μονή. Οι Νέρωνες γεννούν τις καταστροφές. Με μια εξαίρεση. Οι καταστροφές μπορούν να γεννήσουν Νέρωνες, μόνο όταν δεν υπάρχει μια κοινωνία να τους πετάξει στα άλογα.
Το 64 μ.Χ. η πάλαι πότε Ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπέστη ένα τεράστιο πλήγμα, τη μεγάλη πυρκαγιά της Ρώμης. Ο αυτοκράτορας εκείνη την περίοδο ήταν ο Νέρων (Nero Cladius Divi Claudius filius Caesar Augustus Germanicus) ο τελευταίος της Δυναστείας του. Η μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς τα 10 από τα 14 διαμερίσματα της Ρώμης.
Ανεπιβεβαίωτες ιστορικές πηγές αναφέρουν πως ο ημιπαράφρων Νέρωνας βρίσκονταν στο εξοχικό του στο Adium, 56χλμ. έξω από την Ρώμη παίζοντας μουσική με την άρπα του αγναντεύοντας τις φλόγες. Στην συνέχεια κατηγόρησε τους πολιτικούς εχθρούς του, τους Χριστιανούς για την μεγάλη καταστροφή και επανοικοδόμησε την Ρώμη με κεντρικό το τεράστιο ανάκτορο Domus Aurea (μτφρ: Χρυσός Οίκος). Τέσσερα χρόνια μετά, αφού σ’ όλη τη ζωή του είχε προβεί σε δολοφονίες του μικρού αδερφού του, της μητέρας του και άλλων πολιτικών προσωπικοτήτων, “αυτοκτόνησε” μπροστά από μια άμαξα με άλογα με την βοήθεια ενός συνοδού του καθώς, όπως φημολογείται, δεν είχε το θάρρος να προχωρήσει στο απονενοημένο.
Οι φήμες και οι ανυπόστατες πηγές δεν έχουν καμία αξία, έχει αξία όμως η ενσωμάτωση των ιστορικών γεγονότων στην κοινωνική συμπεριφορά και την δυναμική-αδύναμη μάζα. Εν τέλει, δεν είχε καμία σημασία ποιος έκαψε τη Ρώμη (αυτό φυσικά αποδείχθηκε περίτρανα αφού ο πραγματικός ένοχος δεν αναδείχθηκε ποτέ λόγω φυσικών και πολιτικών περιορισμών της εποχής). Σημασία είχε ότι η Ρώμη κάηκε, πολίτες κάηκαν ζωντανοί και έργα και ημέρες ετών έγιναν αποκαΐδια. Η Ιστορική ενέργεια επενδύθηκε στην απόδοση της δικαιοσύνης και όχι στο πώς-από ποιους και γιατί ανοικοδομήθηκε η Ρώμη σε ένα νέο Ελληνιστικό Αυτοκρατορικό μνημείο, μακριά από τις επιρροές των Ανατολιτών Χριστιανών. Πόσες αποικίες δημιουργήθηκαν για να επεκταθούν οι πόροι των Πραιτοριανών (Ελίτ) και να επανέλθει η κανονικότητα; Ερωτήματα που κατέληξαν δεδομένα χωρίς να αποδοθούν σε φαινόμενο.
Οι φυσικές αβιοτικές και βιοτικές καταστροφές (όπως και μια πανδημία) υπήρχαν πριν και θα υπάρχουν μετά την ύπαρξη του ανθρώπου. Το “σχήμα του Νέρωνα” όμως είναι αποτύπωση μιας δυσλειτουργίας, μιας βραχυπρόθεσμης εξήγησης, μιας παραφιλολογίας που συνέχισε με τους αιώνες και οδήγησε τις μάγισσες στην πυρά, τους ποιητές στην φυλακή, τους συνδικαλιστές στο απόσπασμα, τους έγχρωμους και Ασιάτες στο πίσω μέρος του λεωφορείου.
Το “εξατομικευμένο “σχήμα του Νέρωνα” που επενδύει στην προσωποποίηση των καταστροφών μας συνδέει περισσότερο με τον Χίτλερ παρά με τον ναζισμό, περισσότερο με τους προέδρους ποδοσφαιρικών ομάδων παρά με τους οπαδικούς – πολιτικούς στρατούς στο δρόμο, περισσότερο με το “σκοιλ ελικικου” παρά με τον εξευτελισμό της δημόσιας περιουσίας.
Περισσότερο με ένα φαιδρό αίτιο και όχι με το αποτέλεσμα, το αιτιατό.
Η συνεπαγωγή είναι μονή.
Οι Νέρωνες γεννούν τις καταστροφές.
Με μια εξαίρεση.
Οι καταστροφές μπορούν να γεννήσουν Νέρωνες, μόνο όταν δεν υπάρχει μια κοινωνία να τους πετάξει στα άλογα.”
Γιώργος Βαγενάς
