Ήρωες: Λογοτεχνικοί, ανθρώπινοι και αφανείς

Σήμερα δεν θα μπορούσε παρά η μέρα να αφιερωθεί στον Μανώλη Γλέζο. Από χτες το μεσημέρι και μετά, οτιδήποτε άλλο υπήρχε, σαρώθηκε. Δεν θα γράψω κούφια λόγια, διθυραμβικά, λόγια της ημέρας. Θα γράψω όπως πάντα με την ψυχή μου και με τον τρόπο που εγώ ερμηνεύω τα πράγματα. Τιμάς εκείνον που φεύγει όταν του λες την αλήθεια σου και όχι καταπνίγοντάς την.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει στον Γλέζο πόσο παλικάρι παρέμεινε μέχρι τα βαθιά του γεράματα. Παλικάρι με την έννοια πως έφτασε 98 χρονών και δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται και να πιστεύει, με τον όχι και πάντα ορθότερο τρόπο, τα ιδεώδη της αριστεράς. Αυτό το έχει κατακτήσει και κανείς δεν μπορεί να το πάρει από εκείνον. Η ηρωική του πράξη να ανέβει πάνω στην Ακρόπολη και να κατεβάσει την σβάστικα, όταν πάρα πολλοί έκαναν κουκούνινγκ και άλλοι τόσοι υπήρξαν μαυραγορίτες θέλει πολλή ψυχή, πολλή λεβεντιά, πολύ θάρρος, πολύ θράσος και καθόλου φόβο για τον θάνατο.

Από εκεί και πέρα, ο τρόπος που κινήθηκε και το ”εξαργύρωσε” πολιτικά στην μετέπειτα πορεία του χωρά πολύ κριτική. Θα πει κάποιος ” Είναι ώρα για τέτοιες κουβέντες τώρα ;”. Ναι, είναι, γιατί όπως έγραψα, αν αγαπάς και θαυμάζεις έναν άνθρωπο, τον αγαπάς και τον θαυμάζεις σαν ολότητα, όχι κομματιαστά. Τον αγαπάς απόλυτα και με τα ελαττώματά του. Και ο Γλέζος δεν υπήρξε άμεμπτος. Όπως και τα περισσότερα ανθρώπινα πλάσματα είχε και αυτός τα λάθη του, τα κουσούρια του και τις ατυχείς στιγμές του. Και είναι ανθρώπινο απόλυτα και κατανοητό.

Μόνο οι λογοτεχνικοί ήρωες είναι μονοδιάστατοι. Μόνο από πένες συγγραφέων ή ψευτο-ιστορικών ένα πρόσωπο παραδίδεται σαν αγνή περιστέρα. Η λογοτεχνία μας έχει επηρεάσει τόσο που πολλές φορές ζητάμε από τους πραγματικούς ήρωες τα ακατόρθωτα. Όταν ήμουν μικρή, ήρωες όπως ο Ενζολορά, στους Άθλιους με έκανε να ονειρεύομαι τους επαναστάτες με όλα εκείνα τα ρομαντικά χαρακτηριστικά.
Μεγαλώνοντας, δυσκολευόμουν πολύ να καταπιώ τα ξεμωράματα του Μίκη, το πασοκικό παρελθόν του Γλέζου, την προδοσία της Δαμανάκη. Το έκλεισα μέσα μου ως εξής: Δεν ήταν ήρωες αλλά άνθρωποι με αδυναμίες που είχαν τις ηρωικές του στιγμές. Δεν χρειάζεται να είσαι ήρωας για να υψώσει 1,2, 5, 10 φορές ανάστημα απέναντι στην αδικία. Και πιο αδύναμος από μας καταλαβαίνει το άδικο.

Οι ηρωικές τους πράξεις υπήρξαν τόσο εντυπωσιακές που σκίασαν πραγματικούς ήρωες που παρέμειναν αφανείς στην σκιά τους. Πολλοί είναι εκείνοι που ίσως έκαναν περισσότερα αλλά δεν θα τους μάθουμε ποτέ. Άνθρωποι που παρέμειναν μέχρι το τέλος τους σταθεροί στα ιδεώδη τους χωρίς να λοξοδρομήσουν, χωρίς να κάνουν κακό στο κίνημα, χωρίς να πάρουν ανθρώπους που τους πίστεψαν στο λαιμό τους. Που είχαν αδυναμίες αλλά αναμετρήθηκαν μαζί τους και τις νίκησαν.

Ποιος από μας δεν θέλει δόξα; Φήμη; Χρήματα; Να τον θεωρούν πάνσοφο και να τον ακολουθούν; Να παίρνει ανάσα και να σωπαίνουν; Λογικό για τον Μίκη, την Μαρία και τον Μανώλη κάποια στιγμή να τα θελήσουν όλα αυτά. Μα υπήρξαν και άλλοι, με όχι τόσο εντυπωσιακές πράξεις που βασανίστηκαν εξίσου, φυλακίστηκαν, βιάστηκαν, ακρωτηριάστηκαν, εξορίστηκαν, στήθηκαν στο τοίχο, τους πέταξαν χαρτιά, καρέκλες, χρήματα για να λοξοδρομήσουν και δεν το έκαναν.Έμειναν εκεί που ήταν και κάθε μέρα σιωπηλά, βήμα-βήμα εργάστηκαν για όλα όσα πίστευαν. Όσοι δεν πέθαναν νέοι, ποτέ δεν πήραν κάτι παραπάνω από αυτό που τους αναλογούσε. Ούτε καρέκλες, ούτε δημοσιότητα. Γέρασαν στην αφάνεια και με την πίστη πως έπραξαν αυτό που έπρεπε και ως όφειλαν.

Για μένα ήρωας είναι αυτός που κάθε μέρα, κάθε στιγμή, μετρά το εγώ του με τον υπόλοιπο κόσμο και κάθε φορά ο κόσμος νικά το μέσα του.

Αποχαιρετώ τον Γλέζο, βάζοντάς τον στις κανονικές του διαστάσεις και γι’ αυτό μπορώ να τον αγαπήσω στο τέλος για τις αδυναμίες, που είχε, ειλικρινά και πραγματικά. Όσοι γράφουν υπερβολές απλά ψευτίζουν τον εαυτό τους, αγαπούν μια σκιά και ασεβούν απέναντι σε εκατοντάδες χιλιάδες που δεν κατέβασαν μια σημαία αλλά χάρισαν τα νιάτα τους πολεμώντας εναντίον της.

Ας τον τιμήσουμε για την μεγάλη του ηρωική πράξη και το πείσμα του ως το τέλος της ζωής του αλλά ας ακολουθήσουμε την πορεία των αφανών ηρώων, χωρίς ζιγκ-ζαγκ και πολιτικούς συμβιβασμούς.

Το ξέρω πως ακούγομαι σκληρή αλλά, όπως σας αγαπώ για την αδυναμία σας να επιδεικνύετε βερμπαλισμό σε τέτοιες στιγμές, έτσι και εσείς πρέπει να ”μ’ αγαπάτε” με το κακό συνήθειο να μην μπορώ να σωπάσω απέναντι στην αλήθεια.