Κάλπη κ’ υγεία (τι πραγματικά επηρεάζει μια ψήφος)

Ο τίτλος του άρθρου εσκεμμένα ενέχει την παρήχηση κάλπικη υγεία, πίσω από την κάλπη των εκλογών. Αυτό γιατί, αν κάποιος παρατηρήσει τα προεκλογικά πάνελ θα μπορούσε να βγάλει το συμπέρασμα πως η Ελλάδα διαθέτει ένα οργανωμένο, πλήρες και αποτελεσματικό σύστημα υγείας: η Νέα Δημοκρατία έκανε χιλιάδες προσλήψεις υγειονομικού προσωπικού και ενίσχυσε τα δημόσια νοσοκομεία μέσα στην πανδημία, ο ΣΥΡΙΖΑ ανασυγκρότησε την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και το ΠΑΣΟΚ έβαλε τα θεμέλια για την ίδια την ύπαρξη του εθνικού συστήματος υγείας. Όλα όμορφα και ωραία. Το μόνο κακό ότι είναι και ψεύτικα, κάλπικα, μαγικοί αριθμοί και εικόνες για να πείσουν τον μέσο ψηφοφόρο.

Καταρχήν το ΠΑΣΟΚ ποτέ δεν έθεσε τα θεμέλια για ένα πλήρες δημόσιο και δωρεάν σύστημα υγείας, αλλά για ένα σύστημα υγείας με ενσωματωμένες στο γενετικό του υλικό τις ταξικές αντιθέσεις και ορθάνοιχτες τις πόρτες τόσο για τον ιδιωτικό τομέα, να αναλάβει αρχικά την πρωτοβάθμια υγεία, όσο και για την έμμεση  ιδιωτικοποίηση του ίδιου του ΕΣΥ, μέσα από την ανοχή (αν όχι την επιβράβευση) των παράνομων χρηματισμών (φακελάκια). Πόσοι άραγε δεν έψαξαν με αγωνία να μαζέψουν χρήματα για μια δύσκολη επέμβαση και πόσοι άραγε δεν κατάφεραν να τα βρουν;

Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν άλλαξε, ούτε καν προσπάθησε, τίποτα από όλα αυτά. Συνέχισε να ανέχεται την παραοικονομία εντός των νοσοκομείων, δεν άλλαξε στο παραμικρό τον τρόπο διοίκησής τους (απλά έβαλε δικούς του διοικητές συνεχίζοντας μια παράδοση που υποτίθεται ότι θα καταργούσε), δεν ενίσχυσε με προσλήψεις το ΕΣΥ. Το μόνο που έκανε είναι να απορροφήσει ορισμένα ΕΣΠΑ με τα οποία ίδρυσε υποστελεχωμένες ΤΟΜΥ χωρίς ποτέ να ολοκληρώσει το εύρος κάλυψής τους και να μειώσει σε μικρό ποσοστό τη φορολόγηση των εφημεριών των γιατρών, χωρίς όμως και πάλι να τις εντάξει στο βασικό μισθολόγιο.

Η Νέα δημοκρατία η οποία τόσο κόπτονταν για  την αριστεία, διόρισε τον κάθε απίθανο κομματικό παράγοντα ως τοποτηρητή της κυβέρνησης στα νοσοκομεία, τα οποία ενίσχυσε μόνο σε επίπεδο εξαγγελιών στα, πάντα φιλικά, ΜΜΕ. Από την αρχή τις πανδημίας προσλαμβάνει διαρκώς τέσσερις χιλιάδες γιατρούς, ενώ στην πραγματικότητα απλά προκήρυξε οκτακόσιες θέσεις (βουλευτής μάλιστα διαφήμιζε δεκαεννιά νέες θέσεις γιατρών στην Άρτα, τη στιγμή που δεν είχε προκηρυχθεί καμία). Τι έκανε όμως; Μια σειρά γραφικών απαγορεύσεων, λεφτά και προσλήψεις μόνο στις υπηρεσίες καταστολής, και το σύστημα υγείας στα όρια του με αποτέλεσμα νέες παραιτήσεις γιατρών, νέα φυγή στο εξωτερικό. Άλλο ένα πλήγμα για το brain drain. Λίγο πριν τις εκλογές μάλιστα η αναπληρώτρια υπουργός κατέθεσε τρία εμβληματικά νομοσχέδια: ένα όπου όλοι οι γιατροί ανεξαρτήτως ειδικότητας τοποθετούνταν σε διακομιδές, ένα όπου οι γιατροί πάλι ανεξαρτήτως ειδικότητας καλούνται να καλύψουν οποιοδήποτε κενό στον τομέα τους και ένα άλλο όπου προκήρυξε θέσεις συντονιστών διευθυντών μέσα σε προεκλογική περίοδο. Μετά από αντιδράσεις απέσυρε και τα τρία, χωρίς όμως να μπορεί να κρύψει ότι η διάταξη για ταυτόχρονη απασχόληση στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα δεν έγινε για να ενισχύσει τα κίνητρα στο δεύτερο, αλλά για νομιμοποιήσει ηθικά και νομικά την είσοδο του πρώτου στο ΕΣΥ.

Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν πως οι προεκλογικοί απολογισμοί και οι αντίστοιχες εξαγγελίες είναι μια θεατρική παράσταση. Οι ηθοποιοί των συστημικών κομμάτων προσπαθούν να πείσουν τους θεατές ψηφοφόρους τους, ότι η ψήφος τους, η οποία πολλές φορές γίνεται με ιδιοτελή κριτήρια (ελπίδα για βόλεμα ή με ατομικά βραχυπρόθεσμα οικονομικά κριτήρια), δεν είναι και τελικά τόσο κακή, ενδεχομένως να είναι και καλή για το κοινωνικό σύνολο. Κρίμα που η πραγματικότητα διαφωνεί με αυτό. Απόδειξη οι σαράντα χιλιάδες θάνατοι μέσα στην πανδημία καλυμμένοι πίσω από το τεράστιο ψέμα της μη διαφοράς νοσηλείας σε ΜΕΘ και εκτός ΜΕΘ. Απόδειξη οι χιλιάδες αποχωρήσεις προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες νέων γιατρών. Απόδειξη οι παραιτήσεις γιατρών και η κατάρρευση του συνόλου των επαρχιακών νοσοκομείων. Όλα αυτά είναι πολιτικές οι οποίες λαμβάνουν έγκριση με την ψήφο στις εκλογές.

Η υγεία ως επιστήμη μπορεί να μην εφάπτεται με την εκλογική διαδικασία, οι πολιτικές υγείας όμως που καθορίζουν με ποιον τρόπο θα ασκηθεί εξαρτώνται απόλυτα. Αυτό δεν σημαίνει πως η κάλπη αποτελεί μια κολυμβήθρα του Σιλωάμ καθώς οι ψηφοφόροι δεν είναι ένορκοι, όπως σωστά επισημαίνει ο Παντελής Μπουκάλας στην Καθημερινή. Αυτό όμως επίσης δεν σημαίνει πως και οι ψηφοφόροι δεν οφείλουν να κοιτούν και πέρα από την επικοινωνιακή εικόνα. Η πρόσφατη  έρευνα The geography of income inequality in Greece (GEOINC) που ανέδειξε ο Απόστολος Λακασάς στο άρθρο «Λαϊκές γειτονιές χτυπούσε ο Covid» στην Καθημερινή, επιβεβαιώνει πως η πολιτική υγείας έχει ταξικό πρόσημο καθώς το επίπεδο διαβίωσης καθορίζει σε μεγάλο βαθμό και την υγειονομική κατάσταση του κάθε πολίτη, και αυτό διαφέρει και ανά γειτονιά και ανά πόλη.

Δυστυχώς, λοιπόν, παρά τις εξαγγελίες των αστών πολιτευτάδων, η περιφέρεια ειδικά έχει μείνει τρομακτικά πίσω σε επίπεδο παροχών υγείας. Και αυτό δεν έγινε τώρα. Αυτό οφείλεται στο ότι στην Ελλάδα δεν υπήρχε ποτέ ένα πλήρως δημόσιο σύστημα όπως το Beveridge της Αγγλίας ή το Shemanko της ΕΣΣΔ, αλλά ένα μεικτό των παραπάνω με το Bismarck της Γερμανίας ως προς την παρέμβαση των ασφαλιστικών ταμείων και των ΗΠΑ προς το οποίο πλέον κατευθύνεται το ελληνικό ως προς το επίπεδο των ανισοτήτων.

Συμπερασματικά, στην κάλπη διακυβεύονται πολλά περισσότερα από έναν υποψήφιο που θα μας βολέψει, ένα καλό παιδί που κατεβαίνει, το κόμμα που όπως και την ομάδα δεν την αλλάζουμε, και κυριότερα τους δείκτες και τα κοστολόγια που ακούγονται στα κανάλια. Ποσό κοστολογείται άραγε η ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια; Ποσό κοστολογείται ένας ανήμπορος ηλικιωμένος σε ένα παρατημένο χωριό; Και ποιοι μιλάνε για αυτά; Η ΟΕΝΓΕ όχι μόνο μίλησε αλλά ήταν εκεί και αγωνίστηκε. Το ΚΚΕ όχι μόνο μίλησε αλλά ήταν εκεί και αγωνίστηκε. Αυτό αξίζει πολύ περισσότερο από δήθεν κοστολογημένα προγράμματα και πράσινα, μπλε ή ροζ άλογα.

 

Πάνος Χριστοδούλου, Βιοπαθολόγος/Εργαστηριακός Ιατρός, Ιατρός Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, MSc Διατροφής, Τροφίμων και Μικροβιώματος, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης