Καπιταλιστική “ζούγκλα”;

Πολλοί σύντροφοι και φίλοι, ανάμεσά τους κι εγώ, χρησιμοποιούμε συχνά τον όρο ζούγκλα, θέλοντας να περιγράψουμε τις ακραίες μορφές βίας, εκμετάλλευσης και ανταγωνισμού που κυριαρχούν στο σύγχρονο καπιταλισμό. Μετά από αρκετή σκέψη, τείνω να καταλήξω ότι αυτός ο παραλληλισμός είναι λανθασμένος και παραπλανητικός.

Σε αντίθεση με το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, ο άνθρωπος είναι φύσει πολιτικό ον, δηλαδή, προκειμένου να επιβιώσει και να αναπτυχθεί, είναι προορισμένο να ζει σε συλλογικά οργανωμένες κοινωνίες οι οποίες συνειδητά θέτουν και εφαρμόζουν νόμους και κανόνες που διέπουν αυτή τη συμβίωση. Σε αυτή τη συλλογική συμβίωση χρωστάει ο άνθρωπος τόσο την κυριαρχία του στη φύση όσο και τα τεράστια διανοητικά, πολιτιστικά και τεχνολογικά του επιτεύγματα. Ωστόσο, η άλλη όψη του νομίσματος είναι ότι ο ανταγωνισμός και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, που είναι εγγενής στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής, εντείνεται σήμερα σε πρωτοφανή βαθμό, απειλεί να εξαλείψει κάθε στοιχείο συλλογικότητας και συνεπώς απειλεί την ίδια την επιβίωση του είδους μας.

Από την άλλη πλευρά, στο ζωικό βασίλειο ο ανταγωνισμός για την τροφή είναι βασική προϋπόθεση της επιβίωσης, εξ’ ου και η θεωρία της φυσικής επιλογής που ευνοεί την επικράτηση των ισχυρότερων επί των ασθενέστερων ειδών. Όμως, αυτός ο ανταγωνισμός, ακριβώς επειδή είναι συστατικό στοιχείο της φυσικής επιλογής, έχει κάποια εγγενή όρια που διασφαλίζουν την αναπαραγωγή και την επιβίωση των ασθενέστερων ειδών ως κατώτερων κρίκων της τροφικής αλυσίδας και άρα τη συνολική ισορροπία του συστήματος. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι αυτό που διαταράσσει την φυσική ισορροπία και απειλεί να καταστρέψει τον πλανήτη είναι ένας εξωτερικός παράγοντας, ο ατέρμονος και όλο και πιο οξύς καπιταλιστικός ανταγωνισμός, η κατάργηση του οποίου είναι μονόδρομος για τη σωτηρία και την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπου-φύσης.

Ραφαήλ Παπαδόπουλος