Λαός μειωμένων απαιτήσεων

Μπήκαμε ήδη στον τρίτο και συμβολικά πιο λαμπρό και… επαναστατικό μήνα του 2021, ο οποίος είχε και σχεδιαστεί ως κορυφαίο λάκτισμα των εορτασμών της επετείου της Επανάστασης, της Εθνεγερσίας, κι όλων των ουσιαστικών ή κι επιθετικών προσδιορισμών που επιστρατεύονται ενόψει 25ης Μαρτίου. Άμα αφαιρέσουμε και την ιστορική και τη φαντασιωσική κορνίζα της 200ής επετείου, και μείνουμε ρεαλιστικά στο ζοφερό εδώ και τώρα, η διαπίστωση είναι σχεδόν συνθλιπτική.

Εισερχόμαστε στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα ως λαός μειωμένων απαιτήσεων. Λαός μεγάλων προσδοκιών, με θηριώδες λαϊκό αγωνιστικό παρελθόν, αν κοιταχτούμε στον σύγχρονο καθρέφτη, που δεν είναι ούτε κολακευτικότερος ούτε πιο διαστρεβλωτικός άλλων πατρίδων, μοιάζουμε υπάκουοι και προσαρμοσμένοι στις τεχνητές ανάγκες των καιρών.

Απαισιόδοξη εκδοχή; Δεν νομίζω. Βαφτίζουμε «Μήδεια» ένα κύμα κακοκαιρίας, αντιγράφοντας τις αμερικανιές περί τυφώνων, λες κι ανεβαίνουμε επιστημονικό επίπεδο στην πρόβλεψη και την αντιμετώπισή της. Και το χειρότερο είναι πως σε άλλες κουλτούρες και εκπαιδευτικά συστήματα ξέρουν περισσότερα για τη «Μήδεια» από μας. Και ως μύθο. Και ως τραγωδία. Την ίδια στιγμή, στον ίδιο εθνικό χωρόχρονο, βαφτίζουμε «ελληνικό me too» ένα κύμα καταγγελιών, καταρχάς γυναικών, που ξεκίνησε πάλι απ’ την άλλη άκρη του Ατλαντικού, ανίκανοι να του δώσουμε τις διαστάσεις της αυτοκριτικής και της κριτικής που θα έπρεπε, πρωτίστως πολιτικές, και χωρίς εγκλωβισμό στην επιδερμικότητα του χολιγουντιανά θεοποιημένου marketing.

Αυτά σε ό,τι αφορά στο φαίνεσθαι. Γιατί αν πάμε στο είναι, ο καθρέφτης θα τρομάξει. Ανεχόμαστε, λόγου χάρη, δεκαετίες επί δεκαετιών να στέλνουμε τα παιδιά μας σε σχολεία παμπάλαια, μισογκρεμισμένα, χτισμένα σε σεισμογενή χώρα, χωρίς αντισεισμικές μελέτες και θωρακίσεις. Ανεχόμαστε παμπάλαια λεωφορεία, σε αραιά ή ανύπαρκτα δρομολόγια, άθλιους δρόμους, πανάκριβα διόδια. Και περηφανευόμαστε για φαιά νταμάρια όπου ασκούνται βρίζοντας ξένοι φαντάροι, τα οποία ανεχόμαστε να πολλαπλασιάζονται σαν τις χωματερές που διογκώνονται μέσα στους αστικούς ιστούς.

Αν ένας εξωγήινος είχε προσκληθεί στους εορτασμούς, πιθανόν να προσλάμβανε σήμερα ως μέγεθος εθνικής αυταρέσκειας τις νίκες του Τσιτσιπά, λες και πραγματοποιεί σε κάθε τουρνουά τουλάχιστον μια έξοδο ελεύθερου πολιορκημένου από το κάστρο της αθλητικής ελίτ.

Ήδη πριν απ’ τα μνημόνια, πόσο μάλλον μετά, και καπάκι την πανδημία, είχαμε αποδεχτεί μια ζωή, δημόσια και ιδιωτική, εξαρτημένη από δόσεις. Συντάξεις με δόσεις, δικαιώματα και δουλειά να μετατρέπονται ταχύτατα σε επιδόματα, κουπόνια τουρισμού, κουπόνια σίτισης, αναρίθμητες Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις σε κυβερνητικό έργο, χωρίς πολιτικές ευθύνες και συνέπειες, και κυρίως μοιάζει να μας έγινε δεύτερη φύση η συνήθεια να μην απογαλακτιζόμαστε από τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα, που μας τάισαν με το πρώτο μας το γάλα οι κοτζαμπάσηδες κι οι προεστοί, οι νεόπλουτοι και οι αστοί.

Κι έτσι ακούς ταγούς να κορδώνονται πως το κατά τον ποιητή το «εθνικόν το αληθές» ισχύει και πραγματοποιείται και την επόμενη ενός αντεστραμμένου δημοψηφίσματος. Και με τούτα και μ’ εκείνα, ήρθε και συρρικνώθηκε μια ολόκληρη μεταπολίτευση σ’ έναν κύκλο – θηλιά, με τον οποίο απαγχονίστηκε η προσδοκία για καλύτερη ζωή, κι έμεινε να κρέμεται η απαίτηση για επιδοτούμενη από αλλότρια ταξικά συμφέροντα σχεδιασμένη και βαθιά χειραγωγημένη επιβίωση.

Μια εμπεριστατωμένη παρατήρηση της δημόσιας συζήτησης, που εκτείνεται απ’ την πανδημία και τα εμβόλια έως τους βιασμούς και την κακοποίηση ανηλίκων, καταλήγει εύκολα στο συμπέρασμα ότι οι μαυραγορίτες της ανασφάλειας, του φόβου και των ευπώλητων ψευδαισθήσεων, μας εκπαιδεύουν σε μια οιονεί αποπολιτικοποίηση. Μπαίνουμε στη φάση της διά βίου εκπαίδευσης, στην κατάργηση κάθε διαλεκτικής σύγκρουσης, έτσι ώστε να μην μπορούμε να διαχειριστούμε τη συλλογικότητα, τα ταπεινά και καταφρονεμένα Κοινά, έξω απ’ τον αλγόριθμο που μας θέλει δέσμιους σ’ ένα ατέρμονο διλημματικό οπαδιλίκι. `Η με τους σωτήρες ή με τους ολετήρες, σ’ ένα χάσμα όχι γενεών αλλά συγχρονισμού. Συγχρονισμού των σύγχρονων αναγκών με τις σύγχρονες απαιτήσεις. Εμβόλιο αφύπνισης ούτε παράγεται ούτε πωλείται. Είναι ζήτημα πολιτικής. Και εκτίμησης, και τιμής…

Σημείωση: Το άρθρο της Λιάνας Κανέλλη αναδημοσιεύεται από τον Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου 6-7/3/2021