Λόγος της προπαγάνδας

Στην Κύπρο, στη Λεμεσό,  που πριν από σχεδόν μισό αιώνα εκδιώκονταν από τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής οι ελληνοκύπριοι του βόρειου τμήματός της, πρόσφυγες στο υπόλοιπο τμήμα της νήσου που δεν είχε καταληφθεί, εξαπολύθηκε πογκρόμ κατά μεταναστών, με καταστροφή καταστημάτων τους  και αυτοκινήτων, και τραυματισμούς τους. Στη χώρα μας, αυτόκλητοι πολιτοφύλακες συλλαμβάνουν μετανάστες κατηγορώντας τους για εμπρησμό και  δημοσιοποιώντας μάλιστα με καμάρι  τη δράση τους σε βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης, από το βήμα της Βουλής, με την ίδια αλαζονεία, για να δικαιολογήσει την πολιτική της κυβέρνησής του που οδήγησε στα καταστροφικά αποτελέσματα των πυρκαγιών, στοχοποίησε πρόσφυγες και μετανάστες ως υπεύθυνους, χωρίς βέβαια να παραλείψει, μέσα στα πλαίσια του ορθού πολιτικού λόγου, να καταδικάσει την «αυτοδικία», όπως βάφτισε το κυνήγι που έχουν εξαπολύσει οι  φασίστες εναντίον των ρακένδυτων κατατρεγμένων του καπιταλιστικού κόσμου.

Μοιάζει απίστευτο πώς πεποιθήσεις και απόψεις, που φαίνεται να είχαν μπει στο περιθώριο ιδιαίτερα σε μας μετά τη μεταπολίτευση, τα τελευταία χρόνια  μπόρεσαν και έγιναν πράξεις (η εγκληματική δράση της Χρυσής Αυγής δεν απέχει παρά μια δεκαετία) και η ταξική συνείδηση, η αλληλεγγύη, ακόμα και  η ηθική της συμπόνιας να έχουν σβήσει σε ένα μεγάλο μέρος ενός λαού που πριν δυο γενιές  η πλειοψηφία του μάτωνε πολεμώντας εναντίον του φασισμού.  

Ρατσιστικές και φασιστικές αντιλήψεις έχουν εξαπλωθεί, σαν να  έχουν αφομοιωθεί από μεγάλο τμήμα του πληθυσμού μέσω ασυνείδητων διαδικασιών σκέψης.  Είναι δεκαετίες τώρα  που ξεκίνησε ο εκφασισμός μας με τις φασιστικές ιδέες επενδυμένες με διάφορα περιβλήματα και τις ηθικές αξίες, τις πεποιθήσεις  για την πολιτική και  την ιστορία και την καθημερινή ζωής αναδιατυπωμένες σε νέα γλώσσα,  για να ριζώνουν μεταμορφωμένες στη σκέψη μας.

Έτσι,  μέσα από την ατέλειωτη επανάληψη φράσεων και λέξεων που μιλούν για δικαιώματα και ελευθερίες κρατούνται οι άνθρωποι των εκμεταλλευομένων τάξεων διχασμένοι, ο ένας εναντίον του άλλου. Και εννοείται ως ελευθερία  το να είσαι ελεύθερος να  δουλεύεις σαν σκλάβος και  να στρέφεσαι ενάντια σε όσους αποδιωγμένοι από τον τόπο τους  ζητούν ένα κομμάτι ψωμί, που πιστεύεις ότι είναι αυτοί που σου το παίρνουν από το στόμα. Και εννοείται ως δικαίωμα η επιδίωξη κερδοφορίας συντρίβοντας τις ζωές των εργαζομένων  και  η δίωξη  τους  όταν αγωνίζονται για καλύτερες συνθήκες ζωής. Για δικαίωμα του εργαζόμενου μιλά και ο υπουργός Εργασίας Α. Γεωργιάδης όταν ο εργαζόμενος δουλεύει σε δυο εργοδότες και πέραν του οκταώρου, μέχρι και 13 ώρες. Και  σχηματίζονται νέοι γλωσσικοί συνδυασμοί που καταλήγουν σε ρατσιστικά στερεότυπα. Γίνεται λόγος για  πολιτισμική αφομοίωση  των ξένων κι αυτό  υπονοεί  ανωτερότητα του εγχώριου πολιτισμού, καλλιεργώντας φόβους για κίνδυνο αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας και  δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για εχθρική αντιμετώπιση των μεταναστών και προσφύγων. Κι αν οι πολιτικές της ταυτότητας χρησιμοποιούνται ως προοδευτικά διαπιστευτήρια, στην πραγματικότητα γίνεται εκμετάλλευσή τους, για να βραχυκυκλώνουν τα υλικά ταξικά προβλήματα σε δυαδικά αδιέξοδα, όπως γηγενείς εναντίον μεταναστών, άνδρες εναντίον γυναικών, ετεροφυλόφιλοι εναντίον ομοφυλοφίλων, νέοι εναντίον ηλικιωμένων, κλπ. υποδεικνύοντας λάθος εχθρούς και παραλύοντας τους κοινωνικούς αγώνες. Νέες λέξεις εμφανίζονται ή οι παλιές αποκτούν νέες εξειδικευμένες έννοιες. Η λέξη εργασία όλο και περισσότερο αντικαθίσταται από τη λέξη απασχόληση, όσο με την επιχειρούμενη καπιταλιστική αναδιάρθρωση επιβαρύνεται ο κόσμος της εργασίας. Η χρήση σημασιολογικών υπερθετικών για αιτιολόγηση καταστροφών από ανθρωπογενείς αιτίες, όπως «ακραία καιρικά φαινόμενα» ή «η μεγαλύτερη απειλή» αποκαλύπτει πώς  οι αλλαγές στην έκφραση συσκοτίζουν την υπάρχουσα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα και  την αδιαφορία της κυρίαρχης εξουσίας για τις λαϊκές ανάγκες, όταν δεν υπάρχει κίνημα να τις υποστηρίξει και να τις επιβάλλει.  

Χρόνια τώρα, φράσεις και λέξεις της κυρίαρχης τάξης υποδεικνύουν εχθρούς, καλλιεργούν μίση κατά τα συμφέροντά της και ενσταλάζονται στη σκέψη μας σαν μικρές δόσεις δηλητηρίου που  καταπίνονται απαρατήρητες. Μοιάζει στην αρχή να μην έχουν κανένα αποτέλεσμα. Όταν όμως διαμορφώνονται οι κατάλληλες συνθήκες, συνεχής φτωχοποίηση, φόβος για  κοινωνική έκπτωση, διαβρωμένη ταξική συνείδηση,  μια ολόκληρη κοινωνία αποκαλύπτεται ότι έχει αρχίσει να εκφασίζεται. Η γλώσσα καθιερώνει το πνεύμα της κυρίαρχης εξουσίας, το οποίο δικαιώνει κάθε ενέργεια, κάθε δράση που εξασφαλίζει τη δύναμη και κυριαρχία της άρχουσας  τάξης.   

Σε έναν κόσμο που κυβερνάται από την προπαγάνδα, είναι καλά τεκμηριωμένο γεγονός ότι πλούσιοι και ισχυροί, η άρχουσα τάξη, ρίχνουν τεράστιες περιουσίες στον έλεγχο του πολιτικού και μιντιακού τοπίου με τρόπους που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους. Ο έλεγχός τους στα μέσα ενημέρωσης και στις ψηφιακές  πλατφόρμες χρησιμοποιείται για να καθορίσει και να επηρεάσει την αντίληψη του κοινού, ποια θέματα θα λάβουν προσοχή και ποια όχι, με τρόπους που να διατηρούν το πολιτικό status quo πάνω στο οποίο έχουν χτίσει την αυτοκρατορία τους. Κι έτσι  συρρικνώνεται  το πεδίο  αποδεκτής συζήτησης σε ένα πολύ στενό φάσμα του οποίου τα αποτελέσματα δεν μπορούν να απειλήσουν τα συμφέροντά τους με κανέναν τρόπο. Περιορίζοντας το πεδίο της αποδεκτής γνώμης και επιτρέποντας μια πολύ ζωντανή, ακόμα και εριστική συζήτηση μέσα σ’ αυτό το πεδίο, με έμμεσο και έξυπνο τρόπο κρατούνται οι άνθρωποι παθητικοί και υπάκουοι, ενώ νομίζουν ότι ελεύθερα συλλογούνται και χωρίς περιορισμούς εκφράζονται.  

Μέρες τώρα, κι ενώ οι φωτιές μετατρέπουν σε έρημη χώρα τον Έβρο,  από τις πρώτες ειδήσεις στα συστημικά μέσα ενημέρωσης είναι είτε οι ουρές στα αστυνομικά τμήματα για έκδοση ταυτοτήτων, αναδεικνύοντας και χλευάζοντας τις γελοίες αντιλήψεις για τις νέες ταυτότητες ή οι περιγραφές,  με όλες τις λεπτομέρειες, των αντιθέσεων των βουλευτών του κόμματος των Σπαρτιατών, μόνο και μόνο για να δοθεί στην πολιτική ηγεσία η ευκαιρία να παρουσιαστεί σαν προοδευτική και δημοκρατική. Έχοντας λοιπόν αυτό το άλλοθι, για  να μη  μπορεί να κατηγορηθεί για σκοταδισμό, καταγγέλλει το Αστεροσκοπείο Αθηνών, όταν δεν συμφωνούν με το αφήγημά της τα επιστημονικά δεδομένα του, για πολιτικοποίηση ή υποδεικνύει για  εμπρηστές τους μετανάστες χωρίς να κατηγορείται για ρατσισμό. 

Η πρωταρχική δουλειά τόσο των διανοούμενων της άρχουσας τάξης  όσο και των μέσων ενημέρωσης είναι να δώσουν ένα φιλικό, φυσιολογικό πρόσωπο σε μια εξουσία που κυριαρχεί χρησιμοποιώντας όλο και περισσότερο βία και εξαναγκασμό. Κι αυτό γίνεται με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων του καθορισμού των ζητημάτων που πρέπει να μας απασχολούν, της ελλιπούς αναφοράς άβολων γεγονότων ή του εξωραϊσμού τους, ενισχύοντας τα βολικά για τη διατήρηση του status quo ζητήματα.

Με τις  ομιλίες του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, που απεικονίζουν συνεχώς μια εντελώς φανταστική εκδοχή της ζωής στη χώρα μας και μια εντελώς φανταστική εκδοχή του ρόλου που έχουν αστυνομικοί, δημοσιογράφοι και πολιτικοί το  μόνο που επιδιώκεται είναι η εξομάλυνση της εικόνας της καπιταλιστικής εξουσίας. Σε δηλώσεις του μιλά για την «πολύ καλή απόδοση της οικονομίας μας» που μπορεί να «αντισταθμίσει» το σκοτεινό κλίμα που επικρατεί λόγω των καταστροφικών φωτιών. Σαν όλα να βαίνουν καλώς. Γιατί  θα πρέπει να πειστούμε να αποδεχτούμε τα κακά που μας βρίσκουν και να συνηθίσουμε να ζούμε μαζί τους, να είμαστε απλώς παθητικοί παρατηρητές. Γι’ αυτό δελτία τύπου της κυβέρνησης μεταμφιέζονται σε ειδήσεις,  γι’ αυτό στην ειδησεογραφία συστημικών μέσων ενημέρωσης έχουν κεντρική θέση ασαφείς και μη τεκμηριωμένοι ισχυρισμοί μη επαληθεύσιμου χαρακτήρα που δικαιώνουν πάντα την κυρίαρχη πολιτική. Το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων δίνοντας ως τίτλο για τα πογκρόμ των φασιστών στην Κύπρο «νέα επεισόδια για το μεταναστευτικό», τι άλλο κάνει από το να γράφει δελτίο τύπου της κυρίαρχης εξουσίας ντυμένο με ειδησεογραφικό ρεπορτάζ;

Επειδή λοιπόν στα  χρόνια μας  η ομαλοποίηση του σημερινού status quo γίνεται κυρίως μέσω των μέσων μαζικής ενημέρωσης, ο αγώνας ενάντια στην καπιταλιστική τάξη πραγμάτων περιλαμβάνει και την αποκάλυψη  του ρόλου τους και της φρίκης που κρύβουν πίσω από το πέπλο εξωραϊσμού. Η σκόπιμα επιβεβλημένη φτώχεια που συντρίβει ανθρώπους μέχρι θανάτου,  η ανοχή και η χρησιμοποίηση παρακρατικών φασιστών, η αστυνομική βία, το ασταμάτητο μπαράζ προπαγάνδας για χειραγώγηση του μυαλού, είναι πράγματα βαθιά φρικτά και πολλοί δεν τα βλέπουν πραγματικά, επειδή η προπαγάνδα ρυθμίζει να κοιτάξουν μακριά  από αυτά. 

Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός κομμουνιστικού κόμματος. Γιατί για ν’ αλλάξουν τα πράγματα χρειάζεται πάντα αυτή η κρίσιμη μάζα ανθρώπων ενημερωμένη και αφοσιωμένη στον αγώνα αυτόν. Για να κάνει τους ανθρώπους να κοιτάξουν πραγματικά, να δουν τη φρίκη αυτού του συστήματος, να δουν πέρα από το κουκλοθέατρο των αστικών κομμάτων και να δώσουν προσοχή στο πραγματικό πολιτικό παιχνίδι που συμβαίνει πίσω από αυτό και ν’ αγωνιστούν για την ανατροπή του.