Οι πρόσφυγες είναι οι μεγαλύτεροι «εγκληματίες»
«Ο άνθρωπος» ήταν η απόκριση του Οιδίποδα στο αίνιγμα που του έθεσε η Σφίγγα. Αυτή η απλή λέξη κατέστρεψε το τέρας.
Ελπίζουν, ακόμα και όταν είναι στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον. Χαμογελούν, ακόμα κι όταν βλέπουν παντού γύρω τους κλειστές πόρτες, άδεια βλέμματα και μαγκωμένες καρδιές. Αν δεν είναι αυτά τα χαρακτηριστικά «εγκληματικά», τότε ποια είναι;
Φοβούνται επίσης τις βόμβες, τον πόλεμο, τις φρικαλεότητες και τολμούν να ονειρεύονται να σταθούν ξανά στα πόδια τους και να ξεκινήσουν από το μηδέν μια καινούργια ζωή. Τι ποιο «εγκληματικό» από αυτό;
Χρησιμοποιούνται εργαλειακά από φασίστες και πατριδοκάπηλους για εθνικιστικά παραληρήματα και ακροδεξιούς φιλιππικούς, ενώ άλλοτε αποκτούν ρόλο προβοκάτορα κι άλλοτε εισβολέα ή εκπορθητή του ελληνικού ήθους και πολιτισμού. Μόνο τον ρόλο του αβοήθητου και του απόκληρου δεν παίζουν σε ένα θέατρο πιο παράλογο κι από αυτό του Ιονέσκο.
Φταίνε, όπως όλοι «εγκληματίες». Αλλά όταν ρωτούν τι έκαναν, δεν παίρνουν απαντήσεις, μόνο κάτι συγκεχυμένες κραυγές. Εκτός κι αν φταίνε που γεννήθηκαν – μπορούσαν όμως να κάνουν κι αλλιώς;
Αν υπήρχε τρόπος να γυρίσουν τον χρόνο πίσω και να ξεριζώσουν τους εαυτούς τους από την κοιλιά της μάνας τους, θα το έκαναν. Με τα ίδια τους τα χέρια, θα έκοβαν σε κομματάκια ένα έμβρυο οιονεί εγκληματία.
Τώρα, όμως, τι να κάνουν; Να αυτοκτονήσουν; Να σκίσουν το σαρκίο τους με τα ίδια τους τα χέρια; Να βάλουν τέλος σε ένα μαρτύριο δίχως τελειωμό, δίχως ευήκοα ώτα να αφουγκραστούν τον πόνο και τις ανησυχίες τους;
Μα κάτι τέτοιο θα ήταν ακόμα πιο «εγκληματικό». Πώς θα αλυχτούσαν ύστερα τα ρατσιστικά κτήνη; Πώς θα ζητούσαν την απέλασή τους και τη μεταφορά τους σε ξερονήσια; Πώς θα έπαιζαν τα αναίσχυντα και επικίνδυνα πολιτικά τους παιχνίδια; Τι πρόφαση θα έβρισκαν; Τι μάσκα θα φορούσαν για να κρύψουν τη ξεδιαντροπιά τους;
Θα καταστρέφονταν, όπως καταστράφηκε η Σφίγγα όταν ο Οιδίποδας βρήκε τη λύση στο αίνιγμά της. «Ο άνθρωπος», αυτή η απλή λέξη κατέστρεψε το τέρας. Οι άνθρωποι – όλοι οι άνθρωποι – θα καταστρέψουν κι αυτούς. Και μαζί με αυτούς θα καταστρέψουν και τον κόσμο τους.
Γιατί σε έναν κόσμο που απαγορεύει τα όνειρα και τσαλαπατάει τις ελπίδες, που δεν προσφέρει ευκαιρίες – πόσο μάλλον ίσες – και δεν απλώνει πέπλο προστασίας στους αδύναμους και τους κατατρεγμένους, οι πρόσφυγες – ποιοι άλλοι; – είναι αναμφίβολα οι μεγαλύτεροι «εγκληματίες».
*Φώτο εξωφύλλου: Daphne Tolis