Οι Ρινόκεροι της Mondelez (Lacta)

Η 25 Νοέμβρη έχει καθιερωθεί ως η παγκόσμια ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Στις 22 Νοεμβρίου, η Lacta και το Κέντρο Γυναικείων Ερευνών και Μελετών Διοτίμα δημοσιοποίησαν ένα βίντεο, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας κατά των Γυναικών. Το βίντεο ήδη έγινε viral σε αριστερά sites, προοδευτικές σελίδες και φεμινιστικά  προφίλ των social media.

Προτού σχολιάσουμε το βίντεο αυτό καθαυτό, είναι η αμερικάνικη πολυεθνική η κατάλληλη να μιλήσει για τα δικαιώματα των γυναικών;

Δεν είναι λίγες οι φορές όπου οι μεγάλες πολυεθνικές του κακάο που εκμεταλλεύονται τα αφρικάνικα εδάφη  για την παραγωγή σοκολατοειδών, όπως  Nestlé, Mars, Hershey και Mondelez International έχουν στρέψει τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους για αρνητικούς λόγους. Το «αρνητικοί λόγοι» όμως είναι ένας επιεικής χαρακτηρισμός όταν μιλάμε για κατηγορίες περί εκμετάλλευσης ανηλίκων, για παιδική εργασία και δουλεία παιδιών.

Στις 12 Φεβρουαρίου του 2021  ο διεθνής οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων που εδρεύει στην Ουάσιγκτον, International Rights Advocates (IRA), κατέθεσε μήνυση για 8 ενήλικες που ως παιδιά λένε ότι αναγκάστηκαν να εργαστούν χωρίς αμοιβή σε φυτείες κακάο στην χώρα της δυτικής Αφρικής Ακτή του Ελεφαντοστού.

Το 2001, οι εταιρείες αναγκάστηκαν να  υπογράψουν  το Πρωτόκολλο Harkin Engel, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ρητά ότι «η παιδική εργασία και η παράνομη διακίνηση παιδιών απαγορεύεται στη βιομηχανία του κακάο μετά το 2008».

«Αντί να σημειώνουν πρόοδο, η χρήση της παιδικής εργασίας γίνεται στην πραγματικότητα χειρότερη. Στα τέλη του 2020, μια μελέτη του NORC στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο και που χρηματοδοτήθηκε από το Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι 1,56 εκατομμύρια παιδιά εργάτες εργάζονταν σε περιοχές καλλιέργειας κακάο της Ακτής Ελεφαντοστού και της Γκάνα την καλλιεργητική περίοδο 2018/19. Αύξηση 14% από μια μελέτη του 2015 και 1,48 εκατομμύρια παιδιά εργάτες ασχολήθηκαν με επικίνδυνες εργασίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου», σημειώνει ο IRA σε δήλωση του μαζί με την αγωγή.

Οι εταιρείες αποποιήθηκαν με τα χρόνια  τις ευθύνες τους, ρίχνοντας το φταίξιμο όλο στους δουλέμπορους, όπου τα παιδιά γίνονται έρμαια στις ορέξεις τους. Ορέξεις που περιλαμβάνουν 12ωρα κουβαλώντας βαρύ υλικό, σκάβοντας στον ήλιο, και στιγμές ξεκούρασης σε δωμάτια χωρίς φως  κάτω από την απειλή φρουρών που τσακίζουν με το βούρδουλα όσα παιδιά προσπαθούν να ξεφύγουν. Δεν είναι μόνο τα μεγάλα βάρη και οι ατελείωτες ώρες σκαψίματος, αλλά και τα πολύ επικίνδυνα φυτοφάρμακα που αναγκάζονται να εισπνέουν τα παιδιά με σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία τους.

Την κορυφή του σοκολατόβουνου της βαρβαρότητας επισφραγίζουν οι πληροφορίες ότι παιδιά αγοράζονται με 230 ευρώ το κεφάλι για… απεριόριστη χρήση.

Πώς είναι δυνατόν όμως εταιρείες σαν τη Mondelez που κατηγορείται για όλα τα παραπάνω να είναι τόσο κοινωνικά ευαίσθητες; Είναι, καθώς τα τελευταία χρόνια πολλές πολυεθνικές καταπιάνονται με όρους marketing  με υπαρκτά και πολλά σημαντικά  θέματα που απασχολούν τις κοινωνίες (13 δολοφονίες γυναικών στην Ελλάδα μόνο φέτος) που αναδείχθηκαν κάτω από την πίεση των κινημάτων. Χρησιμοποιούν την ευαισθητοποίηση τους προκειμένου να κρύψουν την εκμετάλλευση των εργαζομένων τους και την καταπάτηση των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, είτε στα γραφεία είτε στα χωράφια, το λεγόμενο pink washing.

Όμως και το ίδιο το βίντεο που καταπιάνεται με το θέμα των γυναικοκτονιών σε επιφανειακό επίπεδο χωρίς να προτάσσει καμία πρόταση για την πρόληψη κατά των γυναικοκτονιών. Αλλά πώς να το κάνει όταν δεν ενδιαφέρεται για  την ουσία και την πηγή της εκμετάλλευσης, δηλαδή την πατριαρχική κοινωνία απότοκο του καπιταλιστικού συστήματος. Δείχνει μια βία που παράγεται μόνο μέσα στα πλαίσια ενός ζευγαριού, σαν να μην υπάρχει άλλος χώρος που οι γυναίκες αφήνουν το κορμί τους και τα κόκκαλα τους κάτω από την πίεση της ανάγκης του βιοπορισμού. Παρουσιάζει τη κτητικότητα του άντρα ως κάτι αναπόφευκτο επειδή είναι άντρας, ακόμα και όταν έρχεται μέσω της υπερβολικής τάχα μου αγάπης και η μόνη διέξοδος για τη γυναίκα είναι να φύγει έγκαιρα, ρίχνοντάς της έμμεσα την ευθύνη  αν δεν δει τα σημάδια νωρίς.

Καμία λύση ή πρόταση, παρά μόνο ένας επιφανειακός συναισθηματισμός. Το ακόμα πιο αξιοπρόσεχτο για μένα είναι το πόσο εύκολα παραδίδουμε τις ιδέες, τα συναισθήματα και τα δικαιώματα μας στις εταιρείες μόνο και μόνο για να αυξήσουν τα κέρδη τους.

Και τελικά ο ρινόκερος στρουθοκαμηλίζοντας τρώει την ωραία του σοκολάτα lacta χωρίς να βλέπει τον ελέφαντα της εκμετάλλευσης στο δωμάτιο του καπιταλισμού.

Nestlé & Cargill v. Doe Series: Meet the “John Does” – the Children Enslaved in Nestlé & Cargill’s Supply Chain

Mars, Nestlé and Hershey to face child slavery lawsuit in US

Nestle, Mars among chocolate giants facing slavery lawsuit in US – Just Food

Green Rebel