Παιδί και οθόνη: Υπάρχει όμως και αυτή η γνώμη!

Θα μπορούσα να γράψω για το πόσο χρήσιμο εργαλείο είναι το ίντερνετ, το τάμπλετ, το έξυπνο κινητό κλπ. Αλλά είναι προφανές σ’ όποιον το δοκίμασε. Κι εγώ δεν είμαι ενάντιος στην τεχνολογία. Το πρόβλημα είναι ποιος κατέχει το «εργαλείο» και για πιο σκοπό το χρησιμοποιεί. Και πάντα το ξεχωριστό μας ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα παιδιά. Τα μηχανάκια, πολύ χρήσιμα είναι, αλλά δε τα δίνεις στα παιδιά από τα 5 ή από τα 12. Και το ηλεκτρικό ρεύμα είναι πια σαν την αναπνοή μας, αλλά τα παιδιά τα κρατάμε μακριά του. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για ένα μέσον που (καλώς ή κακώς) έχει μπει βαθιά στη ζωή των παιδιών κι εμείς αντί να συζητάμε τους κινδύνους, τους όρους και τις προϋποθέσεις της χρήσης του από τα παιδιά, παρακολουθούμε μοιραίοι την προσπάθεια της «αγοράς» να κάνει υποχρεωτικά πελάτες της, όλα τα πεντάχρονα. Και την επιδίωξη του «κράτους της αγοράς» να βάλει το μάτι του ακόμα και πάνω από τα παιδιά μας, μέσα στις τάξεις τους. 

Σίγουρα, όλοι έχουν ακούσει… 

Έναν νευρολόγο να μιλάει για την επίδραση της ακτινοβολίας στον εγκέφαλο του παιδιού που είναι υπό διαμόρφωση.  Έναν ορθοπεδικό να προειδοποιεί για μυοσκελετικά προβλήματα στα παιδιά, που ο σκελετός τους είναι σε εξέλιξη. Έναν οφθαλμίατρο να λέει ότι η πολύ ώρα μπροστά σε κάθε είδους οθόνη, έχει καταστροφικές συνέπειες για τον αμφιβληστροειδή. Έναν ψυχολόγο να συνδέει την συχνή χρήση κάθε είδους ΗΥ και οθόνης, με εξαρτήσεις, απομονωτισμό, αντικοινωνική συμπεριφορά, σύγχυση του πραγματικού με το εικονικό, κατάθλιψη, αδυναμία συγκέντρωσης, διαταραχές στον ύπνο. Ιδιαίτερα στα παιδιά και τους εφήβους που ο χαρακτήρας κι η προσωπικότητά τους είναι υπό διαμόρφωση. Και φυσικά όλοι έχουν ακούσει έναν…  Σφακιανάκη και το τμήμα δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος να συμβουλεύει τους γονείς για τα παιδιά τους και τους κινδύνους που εγκυμονεί το διαδίκτυο. 

Ίσως αρκετοί να έχουν ακούσει… 

Έναν φιλόλογο ή ένα δάσκαλο, να αφορίζει τη γλώσσα των υπολογιστών κι ένα μαθηματικό να μιλά για τον εξοβελισμό κάθε ορθολογισμού από το μυαλό, την άποψη, τη γλώσσα και τα επιχειρήματα  μικρών και μεγάλων, από τα ετοιματζίδικα του λογισμικού. Την απόγνωση ενός καθηγητή πληροφορικής που πήγε να μάθει το πληκτρολόγιο του υπολογιστή σε πρωτάκια, που ακόμα δε ξέρουν την αλφαβήτα. Ή ενός άλλου καθηγητή της τεχνολογίας που έβαλε στην τάξη του εργασία για τους πλανήτες και πήρε απαντήσεις… αστρολόγων. Ότι υπάρχουν συγκεκριμένες πανεπιστημιακές μελέτες που αποδεικνύουν ότι κυρίως στις μικρές ηλικίες, λειτουργεί απολύτως πιο αποτελεσματικά  στη διαδικασία της μάθησης «το χαρτί και το μολύβι», παρά οποιαδήποτε μέθοδος με οθόνη και πληκτρολόγιο. Ότι υπάρχουν μελέτες που συνδέουν την συνεχή χρήση του υπολογιστή από το παιδί ή τον έφηβο, με την πτώση της απόδοσης και της βαθμολογίας στο σχολείο.  Ότι υπάρχει έρευνα του Πανεπιστήμιου του Μονάχου, στην οποία συμμετείχαν 10.000 μαθητές ηλικίας 15 ετών από 31 χώρες και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η χρήση των υπολογιστών κάνει τα παιδιά «μη σκεπτόμενα», ενώ η αποφυγή των Η/Υ στο σχολείο και στο σπίτι βελτιώνει τις ικανότητες ανάγνωσης, γραφής και μαθηματικών επιδόσεων. Ότι υπάρχει χρόνια τώρα μια ανοιχτή επιστημονική συζήτηση, κυρίως μέσω της UNICEF, για το ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να δώσεις στο παιδί ελεύθερη πρόσβαση σε υπολογιστή. Άλλοι επιστήμονες λένε 9, άλλοι 12 κι άλλοι 14. Κανένας όμως δε λέει 5 ή 7. Δείτε εδώ ή εδώ ή και εδώ ).

Αλλά μην περιμένετε αυτά να ακουστούν δημόσια. Τα εξουδετερώνει η «αγορά» κι οι ανάγκες της για κέρδος. Η αγορά που πρώτα δημιουργεί «πραγματικότητες» και μ’ αυτές πιέζει μέσω του… ρεαλισμού, μέχρι να εξαφανιστεί κάθε φωνή αντίρρησης. 

Μάλλον όμως λίγοι άνθρωποι έχουν ακούσει ότι…  

Στα παιδιά των «ελίτ» που πάνε σε ακριβά σχολεία, η διδασκαλία εξακολουθεί να γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο (μαυροπίνακας, εργαστήριο κλπ.), την ίδια στιγμή που τα σχολεία των φτωχών λαϊκών  στρωμάτων κατακλύζονται από υπερσύγχρονα μηχανήματα και ηλεκτρονικά προγράμματα αναπαραγωγής της αμορφωσιάς και της αγραμματοσύνης. Και τα αφεντικά της αγοράς των υπολογιστών αυτή την αλήθεια την εφαρμόζουν πρώτα στα δικά τους παιδιά. Ο Μπιλ Γκέιτς π.χ. απαγόρευσε στα τρία παιδιά του να έχουν κινητό και τάμπλετ μέχρι τα 14. Το ίδιο κι ο συνιδρυτής της Apple Στηβ Τζόμπς. Στα σχολεία στη «Μέκκα» των υπολογιστών, στη Σίλικον Βάλευ των ΗΠΑ, εκεί που πάνε τα παιδιά των στελεχών της Microsoft, της ΙΒΜ, της Apple κλπ., απαγορεύονται κάθε είδους οθόνες. Οι πιο σημαντικοί κομπιουτεράδες του κόσμου, θέλουν τα βλαστάρια τους υγιή και σκεπτόμενα.

Αυτό που σίγουρα δεν έχουν ακούσει οι περισσότεροι άνθρωποι, είναι ότι… 

Από τη δεκαετία του 1990, τα «υψηλά κλιμάκια» των επιτελείων των καπιταλιστών αποφάσιζαν σχετικά: «…τι είδους σχολείο θα χρειαστεί για να προετοιμάσει τις μάζες για την κοινωνία αυτή… θα πρέπει να συνδυάζει δίκτυα αριστείας υπεύθυνα για την κατάρτιση των ελίτ και μια καθαρά τεχνική κατάρτιση για το 20% των «χρήσιμων», που όμως δεν ανήκουν στις ελίτ. Αυτή η τεχνική κατάρτιση θα μπορεί να δοθεί «εξ αποστάσεως», µέσω ηλεκτρονικών δικτύων, ώστε να ανοίξει μια νέα αγορά σε μεγάλες επιχειρήσεις, εξοικονομώντας παράλληλα τους μισθούς των εκπαιδευτικών. Όσον αφορά το 80% των «υπεράριθμών», θα διδάσκεται την μακάρια ημιμάθεια»… «Για να γίνει αυτή η αλλαγή στα κρυφά, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε να µην αλλάξει το περιεχόμενο, αλλά η μέθοδος διδασκαλίας, γιατί πράγματι στην περίπτωση αυτή, η μορφή καθορίζει την ουσία. Ο δάσκαλος θα γίνει λοιπόν ένας ανιµατέρ και το σχολείο θα προωθηθεί ως «τόπος ζωής» (και όχι τόπος μετάδοσης γνώσης)». («Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΑΘΕΙΑΣ» του Ζαν Κλοντ Μισεά, στην Κατιούσα)

Στο «νέο σχολείο» λοιπόν του ΟΟΣΑ, της ΕΕ, του ΣΕΒ, της Διαμαντοπούλου, της Γιαννάκου, του Γαβρόγλου και της Κεραμέως, οι υπολογιστές και το ίντερνετ δεν είναι απλώς «χρήσιμα εργαλεία». Είναι αυτοσκοπός. Η Διαμαντοπούλου μιλούσε για «ψηφιακό σχολείο», δίνοντας στην ψηφιακή τεχνολογία ρόλο… εκπαιδευτή. Αλλά και ρόλο του «κάτοχου της γνώσης». Το ρόλο που παλιά έπαιζε ο δάσκαλος, τα σχολικά βιβλία κι η εγκυκλοπαίδεια. Μόνο που την εγκυκλοπαίδεια την έγραφαν πανεπιστήμια κι ήταν έγκυρη, όσο και οι υπογραφές των επιστημόνων που την εγγυούνταν. Ενώ το ίντερνετ είναι «δημοκρατική γνώση» όπως λένε, λες και η γνώση είναι θέμα… συσχετισμού. Ίσως γιατί ο κάθε ψεκασμένος, πετάει εκεί την «πληροφορία» του που φτιάχνει η… γνώμη του, όποια κι αν είναι αυτή κι όποιος κι αν είναι κι αυτός. Το παιδί δεν έχει κριτήριο να ξεχωρίζει τα fake news από την αλήθεια. Και μέσα από αυτές τις διαδικασίες, δε θα αποκτήσει ποτέ.  

Οι υπολογιστές λοιπόν και το ιντερνέτ, δεν είναι απλώς «εργαλεία που κάνουν τη διδασκαλία πιο εύκολη». Είναι στρατηγικές επιλογές της Άρχουσας Τάξης που ταιριάζουν με το νέο μοντέλο εκπαίδευσης, που προετοιμάζουν χρόνια τώρα για το 90% των μαθητών. Μοτίβα, αλγόριθμοι, χύμα πληροφορίες μιας χρήσης, σεμινάρια αντί για πτυχία, κατακερματισμένες δεξιότητες αντί για επαγγελματική επάρκεια, πτυχία και πιστοποιήσεις μέσω ίντερνετ, δουλειές με ημερομηνία λήξης και επανεκπαιδεύσεις σε νέες απασχολήσεις.

Ίσως κάποιοι να συνδέσουν τις πληροφορίες αυτές, να γενικεύσουν, να βγάλουν συμπεράσματα. (Αν και δεν καλλιεργεί τέτοιες «ενιαίες λογικές» ο «σύγχρονος» τρόπος «σκέψης» των υπολογιστών, του ιντερνέτ και των Μ.Κ.Δ.). Αλλιώς, πάλι σε λίγο η αγορά εργασίας που σας έχει κάνει… Βέγγους και Τιραμόλες, θα σας παρασύρει στο κλίμα της, θα σας παστώσει στις διαφημίσεις της και στο «τι κάνει το παιδί του γείτονα», θα σας κάνει να ξεχάσετε τις «λεπτομέρειες» των «γκρινιάρηδων» σαν εμένα και να αφεθείτε στις ανάγκες της… «αγοράς απασχόλησης για το παιδί». Γιατί στις μέρες μας αυτό είναι αρκετό (για το 90% των παιδιών και κυρίως των γονιών τους). Κι εσείς δεν έχετε χρόνο για το παιδί μας, γιατί πρέπει να κοιτάτε το συμφέρον της «εταιρείας», ψυχή τε και σώματι, 24 – 7 – 12, από όπου κι αν βρίσκεστε. Και μη σας νοιάζει. Το τι γίνεται στο σχολείο – πάρκινγκ του παιδιού σας, θα το παρακολουθούν οι κάμερες, που έχει παραγγείλει ο ΟΟΣΑ να μπούνε στις τάξεις, από το μακρινό 2004 ακόμα, που συνεδρίαζε στο Παρίσι γι’ αυτό το θέμα και το παράγγειλε στις κυβερνήσεις. 

Υ.Γ. Μη σκεφτείς ότι αυτή η γνώμη μου σημαίνει πως οι υπολογιστές δεν είναι απαραίτητο εργαλείο στο σχολείο (και ιδιαίτερα για τις μεγάλες τάξεις, όπου πρέπει να διδάσκεται σαν μάθημα και να υποστηρίζει, όπου χρειάζεται, όλα τα μαθήματα και τις εργασίες), γιατί δεν είπα αυτό. Είπα το αυτονόητο: οι υπολογιστές και το ιντερνέτ είναι απλώς πολύτιμα εργαλεία, σαν (π.χ.) τα ιατρικά μηχανήματα, που πρέπει να ξέρεις πώς τα χρησιμοποιείς, ενταγμένα στους στόχους της επιστήμης σου. Χωρίς την επιστημονική γνώση και την κρίση του γιατρού, τα μηχανήματα είναι λαμαρίνες.