Ποτέ ξανά – “Wehret den Anfängen!“

Στο Βερολίνο κάποια Γερμανίδα γυναίκα θεώρησε «πατριωτικό της καθήκον» να ξυλοφορτώσει μια δωδεκάχρονη πρόσφυγα από την Συρία. Σε σχολεία του Βερολίνου μουσουλμάνοι μαθητές δέρνουν Εβραίους συμμαθητές τους, γιατί αυτές τις αξίες τούς έμαθαν στο σπίτι τους. Σε μια άλλη πόλη της Γερμανίας, Γερμανός ένιωσε την ανάγκη να ξεσπάσει πάνω σε Εβραίο μαθητή σχολείου. Με «κίτρινα γιλέκα» στη Γερμανία ντύνονται και φασίστες και ρατσιστές. Στη Γαλλία συμβαίνει το ίδιο, αρκεί να ψάξουμε στις ειδήσεις.

Αν κοιτάξουμε στην χώρα μας θα βρούμε ανάλογα παραδείγματα. Μακεδονομάχοι βανδαλίζουν εβραϊκό νεκροταφείο. Γιατί; Γιατί θεωρούν το Σόρος και τον κάθε Σόρος υπεύθυνο για το Μακεδονικό. Τους επιβεβαιώνει με ομιλίες στη Βουλή και ο πρώην εταίρος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Μπήκε κανείς από την κυβέρνηση στον κόπο να αντιμιλήσει στον «Μπούλη» για τον αντισημιτισμό που σπέρνει με αυτόν τον τρόπο; Όχι, γιατί προφανώς τόσο οι υπουργοί, οι βουλευτές, τα στελέχη, ακόμη και τα γνωστά-άγνωστα διαδικτυακά τρολ, είχαν άλλα θέματα.

Η βία, οι θεωρίες των δύο άκρων, οι μισές αλήθειες των λαϊκιστών, οι εύκολες λύσεις μέσω καταπίεσης τρίτων, όλα αυτά φτιάχνουν ένα πολιτικό – κοινωνικό κλίμα που φέρνει στο μυαλό αυτών που διάβασαν ιστορία, «μα, είναι συνθήκες Βαϊμάρης».

Συνθήκες Βαϊμάρης βλέπουν και οι αγωνιστές στην Γερμανία που με τρόμο διαπιστώνουν το “Querfront” – το διαγώνιο μέτωπο ακροδεξιών με πρώην αριστερούς που δημιουργείται πάνω στην βάση, μιας δήθεν αντίστασης στο σύστημα και με συνδετικό κρίκο τον αντισημιτισμό και τον εθνικισμό. Πού μας οδηγεί αυτό;

Να προσέχουμε λίγο κάποια όρια

«Η κάθε εξίσωση του ολοκαυτώματος, του εγκλήματος των ναζί κατά της ανθρωπότητας, πρέπει να αποφεύγεται». Με αυτή την αρχή μεγάλωσε μια ολόκληρη γενιά στις δυο πλευρές του «φράχτη», στις δεκαετίες μετά από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν εντολή, διαταγή – όπως θέλει ας το πει ο καθένας – δασκάλων που επιβίωσαν τον πόλεμο και τη φρίκη των ναζί.

Τα στρατόπεδα των ναζί δεν γέμισαν μόνο με Εβραίους πολίτες της τότε Γερμανίας, με Εβραίους από τα κατεχόμενα από τους ναζί εδάφη αλλά και με όσους οι ναζί θεώρησαν Εβραίους, έφτανε να έχεις έναν παππού. Γέμισαν με κομμουνιστές, σοσιαλιστές, κεντρώους, ομοφυλόφιλους, Πολωνούς, Ρώσους και κάθε «φυλής» ανθρώπους. Γιατί η «άρια φυλή», όπως ήθελε να αυτοαποκαλείται, θεωρούσε τις άλλες, αυτές που όριζε η ίδια, κατώτερες. Οι ναζί προχώρησαν στη βιομηχανική εξόντωση, σε μαζικούς φόνους και γέμισαν την επικράτεια κατοχής τους, με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης τύπου Άουσβιτς.

Ήταν η πρώτη γενοκτονία της ανθρώπινης ιστορίας; Δυστυχώς όχι. Ήταν η τελευταία; Μπα, δε μάθαμε τίποτα σαν άνθρωποι. Ωστόσο η απόλυτη βιομηχανοποίηση του μαζικού φόνου, μαζί με την απόλυτη εξόντωση ανθρωπισμού και το ποδοπάτημα κάθε ανθρώπινης αξίας που «πέτυχαν» οι ναζί, κάνει μοναδικό φαινόμενο το ολοκαύτωμα. Και για να μείνει μοναδικό, οι επιζήσαντες μας έλεγαν ως εντολή «ξεσηκωθείτε πριν αρχίσει, ποτέ ξανά!» ή στα Γερμανικά «Wehret den Anfängen!». Πού χωράει μια εντολή, όταν έχουμε να κάνουμε με αγώνα ενάντια στον φασισμό; Αυτή η σκέψη πέρασε από πολλούς που την άκουγαν, από τα στόματα των αυτοπτών μαρτύρων της φρίκης των ναζί.

Οι σπόροι του κακού υπάρχουν παντού. Υποψήφιος γενοκτόνος ήταν ο Σέρβος ελεύθερος σκοπευτής που σήκωνε το όπλο του πάνω σε Βόσνιο περαστικό, μόνο και μόνο επειδή αυτός ήταν μουσουλμάνος. Υποψήφιος γενοκτόνος ήταν ο Κροάτης σκοπευτής που έκανε το ίδιο με Σέρβους. Υποψήφιος γενοκτόνος είναι ένας συνοριοφύλακας που κάνει βίαιη απώθηση φουσκωτής βάρκας προσφύγων και μεταναστών, επειδή έτσι του είπαν οι ανώτεροι. Ο Ισραηλινός φαντάρος που πυροβολεί παιδάκια στην Γάζα, τι διαφορά έχει ως προς το αποτέλεσμα, από έναν Άραβα εξτρεμιστή που ανατινάζεται μέσα σε ένα λεωφορείο ή σε μια πλατεία; Τι μπορεί να δικαιολογήσει ένα φόνο; Ειδικά όταν το εκάστοτε θύμα δεν έχει όπλο και δεν απειλεί με θάνατο τον δράστη;

Ο παπάς που σε μια εκκλησία μιλάει για αποβράσματα, ενώ αναφέρεται σε ανθρώπους είναι άριστος θεωρητικός του μίσους. Εδώ ίσως χωράει και μια υπενθύμιση για την καταδίκη του ναζί Julius Streicher σε θάνατο, από το διεθνές δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Ο Streicher δεν είχε τραβήξει όπλο, δεν είχε ρίξει αέριο σε θάλαμο, δεν υπηρέτησε στον στρατό – απλά σκορπούσε το μίσος με την εφημερίδα και τον λόγο του. Σήμερα οι νέοι ναζί της Γερμανίας μιλάνε για ελευθερία του λόγου, όταν «ισιάζουν» την ιστορία. Όταν τολμάνε, όπως η Beatrix von Storch, εγγονή του υπουργού οικονομικών του Χίτλερ σε συνέντευξη του BBC, να δασκαλέψουν σε προσπάθεια ξεπλύματος των ναζί, εγγόνο επιζήσαντα του Άουσβίτς, ότι «δεν έχει ιδέα για την ιστορία των ναζί».

Ξέπλυμα είναι και η πράξη ενός δημοσιογράφου και wannabe πια υποψήφιου βουλευτή, που σε ραδιόφωνο έπαιξε τον ύμνο των ναζί, αναφερόμενος στον στρατό και στην πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης.

Υπεύθυνοι για τα σημερινά είμαστε κάπου και κάπως όλοι μας – ώπα; Πώς να είμαστε όλοι υπεύθυνοι, συλλήβδην, όταν το τσουβάλιασμα μάζας του τύπου «όλοι φταίνε» έχει τη γεύση φασιστικής εξίσωσης; Μα, όλοι ανεχόμαστε να έχουμε μια Βουλή, όπου οι συνωμοσιολογίες, ο σεξισμός και τα «γαλλικά» θεωρούνται μαγκιά. Πληρώνουμε διόδια σε αυτοκινητοδρόμους μιας εταιρίας, που κάνει μπίζνα με καθεστώτα απαρτχάιντ. Και όταν δεν έχουμε αυτοκίνητο, πληρώνουμε μέσω των προϊόντων μας τη μεταφορά σε αυτούς. Και αν κλείσουμε τους δρόμους; Τότε οι συμβάσεις που έκλεισαν οι κυβερνήσεις μας πληρώνουν αποζημιώσεις στους «αρίστους» εργολάβους. Ο ίδιος ο καπιταλισμός περιέχει της ανισότητες που οδηγούν σε συστηματική καταπίεση, εκμετάλλευση, εξόντωση και σε φόνους.

Φτιάχνουμε οι ίδιοι γύρω μας κλίμα Βαϊμάρης ή δεν αντιστεκόμαστε αρκετά σε όσους το κάνουν. Προσωπικά θυμάμαι, μεγαλώνοντας στη Γερμανία, πόσο εύκολα διέκρινα εθνικιστές σε συλλόγους προσφύγων Γερμανών, από τη σημερινή δυτική Πολωνία, που κάποτε ήταν Γερμανία. Και πόσο δύσκολα ξεπερνάω το «δε βαριέσαι», όταν ακούω απόγονους προσφύγων από την Μικρασιατική καταστροφή, να εκδηλώνουν εθνικιστικές φαμφάρες. Αν νιώθετε «ελεύθεροι» από εθνικισμό στον περίγυρό σας, για ψάξτε για ομοφοβία, σεξισμό, ή κάθε άλλη διάκριση. Δυστυχώς θα βρείτε πολλά παραδείγματα.

Παγίδα είναι, να υιοθετήσουμε εξισώσεις της φρίκης των ναζί, με πράξεις φασιστών και φονιάδων της εποχής μας. Παγίδα, γιατί «δεν ξέρετε τι φρίκη ήταν», όπως έλεγαν οι αυτόπτες μάρτυρες. Και παγίδα, γιατί αν παραδεχτούμε ότι φτάσαμε στο ίδιο σημείο… Σε αυτό πείστηκα ότι έχουν απόλυτο δίκιο οι δάσκαλοι της εποχής των αυτοπτών μαρτύρων.

Η μεγαλύτερη παγίδα όμως είναι να μην πολεμάμε καθημερινά τον σπόρο του ναζισμού, απ’ όπου και αν προέρχεται.