REVOLTERPIECES- Honeydips in Gotham: Μαρξιστικό γυναικείο κίνημα και αστικός φεμινισμός

 Το ζήτημα του φεμινισμού είναι ένα από τα hot topic της εποχής μας. Μπορούμε να πούμε πως άνετα κερδίζει την κεντρικότητα του στην πολιτική ατζέντα όλου του Δυτικού κόσμου και πως πολλές δυνάμεις που ξεκινάνε από επαναστατικές και φτάνουν ως τις πλέον καθεστωτικές, έχουν μια ανάλυση και μια θέση για το θέμα.

Ταυτόχρονα, ζούμε σε μια εποχή που ο μεταμοντερνισμός έχει κατακτήσει ένα τεράστιο έδαφος των πολιτικών συζητήσεων, σε ένα εξίσου τεράστιο εύρος πολιτικών δυνάμεων: από κατ’ εξοχήν κυρίαρχα (όπως στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ) μέχρι πιο “εναλλακτικά”. Πατώντας πάνω σε πραγματικά προβλήματα, ο μεταμοντερνισμός κάνει και εδώ αυτό που κάνει παντού και πάντα: γεννάει τερατουργήματα. Στρεβλές αντιλήψεις, συμπεριφορές, ηθικές έχουν να επιδείξουν μια τεράστια γκάμα από αντίστροφες στρεβλώσεις από αυτό που πολεμάνε. Πράγμα από μια έννοια αναμενόμενο, μιας και ο μεταμοντερνισμός είναι ένα εργαστηριακό δημιούργημα αστικών πανεπιστημίων, το οποίο ήρθε στη κοινωνία “από τα πάνω” και το οποίο εκφράζει εξίσου με το “αντίπαλον δέος” του συντηρητισμού τον ιμπεριαλιστικό καπιταλισμό.

  Το γεγονός όμως ότι ο μεταμοντέρνος, αστικός/δικαιωματικός/τεταρτοκυματικός φεμινισμός είναι μια ανερμάτιστη θεωρία δε σημαίνει ότι κάθε μορφής αγώνας για τη γυναικεία απελευθέρωση που εμφανίστηκε στην Ιστορία ήταν εξίσου στρεβλός. Το αντίθετο: ο μαρξισμός, έχοντας τις στέρεες επιστημονικές ρίζες που έχει, έχει επιτρέψει να ανθίσει στο έδαφός του και μια μορφή πάλης για την απελευθέρωση της γυναίκας που πραγματικά έχει ανάγκη η ανθρωπότητα. Μια πάλη η οποία παίρνει υπόψιν την ταξικότητα της ανθρώπινης ιστορίας, και έτσι μπορεί να επεξηγήσει τις ρίζες του κακού όχι στο πρόσωπο του εκάστοτε άντρα, αλλά στις ιστορικές συνθήκες που γέννησε η ιδιοκτησία και η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Παρακάτω θα δούμε πως αυτό πραγματώνεται και τι πραγματικές κατακτήσεις έχει να επιδείξει το κάθε στρατόπεδο.

Σεξουαλικότητα
  Συχνά ακούγεται για τον μεταμοντερνισμό, και ιδιαίτερα για τον Φουκώ, ότι μπορεί να έδωσε λάθος απαντήσεις, αλλά τουλάχιστον “ρώτησε τα σωστά ερωτήματα”. Κάπως έτσι είναι και η αντιμετώπιση της σεξουαλικότητας από τον μεταμοντέρνο φεμινισμό. Η προβληματική πάνω στην οποία τοποθετείται υπάρχει: η σεξουαλικότητα των γυναικών υπήρξε περιορισμένη, καταπιεσμένη, αλλά και εκμεταλλευόμενη. Και είναι έτσι για αιώνες. Η απάντηση που έρχεται να δώσει όμως δεν έχει δώσει τελικά λύσεις. Αντίθετα φαίνεται ανίκανος να λύσει ένα γρίφο¹ για τον οποίο δεν έχει τα κατάλληλα εργαλεία για να το κάνει: την ταξική ανάλυση, τον διαλεκτικό υλισμό.

  Ο μαρξισμός αντίθετα, απελευθέρωσε τις γυναίκες δίνοντας τους την σεξουαλική ελευθερία και ικανοποίηση που χρειάζονται, πρώτα από όλα μετατρέποντας τους σε ενεργά κοινωνικά υποκείμενα, ολοκληρωμένα και άρτια. Οι γυναίκες στον σοσιαλισμό που γνωρίσαμε δεν ήταν θύματα τα οποία χρειάζονταν προστασία, ήταν ισότιμα μέλη μιας κοινωνίας χωρίς εκμετάλλευση. Δε ζητούσαν να παραβιαστεί κάθε μέτρο δικαιοσύνης προκειμένου να νοιώσουν ελεύθερες και ίσες. Κέρδισαν την ισότητα τους συγκροτώντας την επαναστατική τους συνείδηση μέσα σε μια κοινωνία.

  Μια καλή καταγραφή αυτού του φαινομένου, το ντοκιμαντέρ “Do communists have better sex?”². Το ντοκιμαντέρ αυτό εξελίσσεται στην ενωμένη πλέον Γερμανία της δεκαετίας του 1990. Τότε που διάφορες μελέτες γίνανε μελετώντας τους δύο γερμανικούς λαούς και τις διαφορές τους μετά από μερικές δεκαετίες διαφοράς συστημάτων. Ένα από τα συμπεράσματα που βγήκαν ήταν ότι η σεξουαλική ζωή των Ανατολικογερμανών ήταν αισθητά καλύτερη από αυτή των δυτικών. Κάτι που προβλημάτισε πολύ τους μελετητές. Το ντοκιμαντέρ αυτό ερευνά το αντικείμενο και έρχεται στο συμπέρασμα ότι, σε αντίθεση με τη καπιταλιστική Δύση που έψαχνε την σεξουαλική απελευθέρωση μέσα από στρεβλούς δρόμους, όπως η εμπορευματοποίηση της, οι άνθρωποι που ζήσανε στο σοσιαλισμό την κατέκτησαν όταν οι γυναίκες γίνανε ελεύθερες μέσα στη κοινωνία να είναι ολοκληρωμένοι άνθρωποι και απελευθερωμένες από το ρόλο της διπλής εκμετάλλευσης που βιώνουν στον καπιταλισμό. Μακριά και από την μετατροπή της σεξουαλικότητας σε εμπόρευμα. Οι γυναίκες στο σοσιαλισμό ξέραν τι ζητούσαν στη κρεβατοκάμαρα, γιατί πρώτα από όλα είχαν δομήσει ολοκληρωμένες προσωπικότητες έξω από αυτήν.

Σε σύγκριση με την μιζέρια του μεταμοντέρνου φεμινισμού, ο μαρξισμός βγαίνει σε αυτό το τομέα θριαμβευτής.

Πολιτική
Αλλά δεν είναι μόνο στη σεξουαλικότητα που ο μαρξισμός έχει να επιδείξει κατακτήσεις που ο μεταμοντέρνος φεμινισμός απλά δεν μπορεί να αντικρούσει. Στην πολιτική και στη κοινωνία η σύγκριση μιλάει από μόνη της. Απέναντι στο πρότυπο της “δυναμικής γυναίκας” που πραγματώνεται στο πρόσωπο μιας CEO κάποιας μονοπωλιακής εταιρίας, όπως για χρόνια θεωρούνταν η Elizabeth Holmes³, ο μαρξισμός έχει να αντιπαραβάλει την προταγματοποίηση της ηρωίδας της εργασίας Πάσιας Αγγελίνας.

  Την ώρα οι πρωθιέριες του μεταμοντέρνου queer φεμινισμού Judith Butler και Donna Haraway κάνουν donations στην υποψήφια για το χρίσμα των Δημοκρατικών, πρώην αστυνομικού και εισαγγελέως, Kamala Harris^{4 5}, δείχνοντας τα πραγματικά όρια των αναλύσεων και κοσμοθεωριών τους, οι αναλύσεις μαρξιστριών γυναικών όπως η Κλάρα Τσέτκιν⁶ μας δίνουν τη διαύγεια στους καιρούς της απολιτίκ θολούρας. Απέναντι στον αστικό φεμινισμό που χρίζει γυναίκες πολιτικούς αρχηγούς από τζάκια και που παγκόσμιο σύμβολο έχει την Hillary Clinton⁷, το παράδειγμα της Αλέκας Παπαρήγα⁸, πρώτης γυναίκας αρχηγού πολιτικού φορέα στην ιστορία του Ελληνικού κράτους με δεκαετίες αγώνων και διώξεων πριν την ανάληψη της χρέωσης της ως Γ.Γ. δείχνει το ποιοτικό χάσμα που δεν καλύπτεται.

  Όσο ο μεταμοντερνισμός ασχολείται με “microaggresions”, μετρώντας με το μοιρογνωμόνιο το άνοιγμα των ποδιών των ανδρών, ο μαρξισμός έδινε στις γυναίκες πραγματικά κεκτημένα, όπως τη δυνατότητα να έχουν εξίσου με τους άντρες πρόσβαση στην μόρφωση- σε τέτοιο σημείο μάλιστα που αναγκάζουν ακόμα και σήμερα τα αστικά ΜΜΕ (τα ίδια που κατά τα άλλα με χαρά υιοθετούν την αστική φεμινιστική ατζέντα) να λοιδορούν αυτόν το σοσιαλισμό που γνωρίσαμε με τη κατηγορία του “καταναγκασμού”⁹.
Ο μαρξισμός έχει να επιδείξει την υπεροχή του να προσφέρει πρώτη φορά στην Ελλάδα τη δυνατότητα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στην γυναίκα επί Κυβέρνησης του Βουνού¹⁰. Αντίθετα, ο τεταρτοκυματικός φεμινισμός παράγει πολιτική μέσω κινημάτων του twitter και tumblr¹¹.

  Όσο ο αστικός φεμινισμός χρησιμοποιεί το ιδεολόγημα ότι “οι γυναίκες δεν χρειάζονται τους άντρες” για να προτάξει τον κατακερματισμό των ανθρωπίνων σχέσεων, εντάσσοντάς το στο γενικότερο πλαίσιο του σύγχρονου ατομισμού, όπου γενικά “κανένας δεν χρειάζεται κανέναν”, που στην οικονομία μεταφράζεται σε ατομικά νοικοκυριά, ο σοσιαλισμός έβαζε βόμβα στα θεμέλια της πυρηνικής οικογένειας με τα συλλογικά νοικοκυριά, με τις κομμουνάλκες, ενώνοντας τους ανθρώπους αντί να τους διαλύει. Όσο ο αστικός φεμινισμός προτάσσει την πάλη μεταξύ των φύλων, αντιπαραθέτοντας την μισανδρία¹² ως όπλο απέναντι στον μισογυνισμό (κάτι που πλέον προβληματίζει ακόμα και φεμινίστριες¹³), ο μαρξισμός έδειξε στα φύλα πως να ζήσουν μαζί αρμονικά.

  Όσο το αστικό σύστημα προάγει τον μεταμοντέρνο φεμινισμό, δε διστάζει ταυτόχρονα να “σφίγγει τα λουριά” κάνοντας πιο εύκολες τις απολύσεις γυναικών που μένουν έγκυες¹⁴– κάποιος θα έλεγε ότι ακριβώς επειδή προάγει αυτόν τον φεμινισμό είναι που μπορεί να χτυπάει τις γυναίκες της εργατικής τάξης πιο εύκολα. Απέναντι σε αυτό, οι κομμουνιστές είναι στη πρώτη γραμμή της μάχης¹⁵.

Όλα καλά λοιπόν;
Βεβαίως, για να μην καταλήγουμε να βλογάμε τα γένια μας και νομίζουμε ότι όλα βαίνουν καλώς, προφανώς και τα παραδείγματα του κομμουνιστικού κινήματος δεν υπήρξαν τέλεια ούτε σε αυτό το θέμα. Πολλές φορές θα έπρεπε να έχουν γίνει παραπάνω βήματα, πολλές φορές υπήρξαν λάθη και στρεβλώσεις. Ακόμα και σήμερα, το μαρξιστικό γυναικείο κίνημα έχει την υποχρέωση να τα πάει καλύτερα. Και προφανώς αυτά είναι πράγματα τα οποία πρέπει να μας απασχολούν σε κάθε περίπτωση και να παλεύουμε να τα διορθώσουμε. Δεν είναι λοιπόν αυτό το επιχείρημα του κειμένου. Το επιχείρημα είναι ότι σε κάθε περίπτωση ο μαρξισμός επέδειξε έργο, ενώ ο μεταμοντερνισμός το αντίθετο.
Κυριολεκτικά: ο μαρξισμός όπως είδαμε μπορεί να πει ότι προσέφερε τόσα στον αγώνα των γυναικών. Πολιτικά, κοινωνικά, σεξουαλικά. Ο αστικός φεμινισμός πάλι, δεν έχει να επιδείξει παρά την αναπαραγωγή όλων των προβλημάτων της αστικής κοινωνίας. Μεταξύ αυτών, όπως είδαμε, την υποτίμηση των γυναικών της εργατικής τάξης.

Ο αγώνας δεν έχει τελειώσει. Υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν. Και αν στον 21ο αιώνα πρέπει να βάλουμε εμπρός μια διαδικασία να ξεπεράσουμε τα σημερινά προβλήματα, πρέπει να πιάσουμε το νήμα από κει που το άφησε η Αλεξάνδρα Κολλοντάι¹⁶, όχι η Butler.

“Η 8η Μάρτη είναι η εξέγερση των εργαζόμενων
γυναικών ενάντια στην σκλαβιά της κουζίνας”, ΕΣΣΔ, 1932

.