REVOLTERPIECES – Η αβάσταχτη αντεπαναστατικότητα του μεταμοντέρνου
Ο φασισμός ήταν η αστική αντεπανάσταση του Μεσοπολέμου. Ο μεταμοντερνισμός η αστική αντεπανάσταση των δεκαετιών μετά το 1960.
Αντεπανάσταση και μεταμοντέρνο, σχέση οργανική
Στο τελευταίο κείμενο της στήλης [1] αναφέραμε το πώς οι πρωθιέρειες του μεταμοντέρνου queer φεμινισμού, Judith Butler και Dana Haraway στήριξαν με τα λεφτά τους την “δεξιά” Δημοκρατική Kamala Harris στη κούρσα της για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Αυτό δεν είναι άνευ σημασίας. Ειδικά η Butler είναι για δεκαετίες ίνδαλμα όλου του queer κινήματος, από τις αντιεξουσιαστικές του μέχρι τις κυβερνητικές του πτυχές και θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ένας από τους “πυλώνες” του μεταμοντερνισμού εν γένει.
Όμως η “αμαρτωλή” ιστορία της μεταμοντέρνας διανόησης δεν τελειώνει εδώ. Μια άλλη διανοούμενη του αστικού φεμινιστικού χώρου, από αυτές που τα αστικά πανεπιστήμια παράγουν από και για την δική τους κατανάλωση, η Rosi Braidotti, έδωσε μια συνέντευξη στο CCCB [2], όπου σε αυτήν, μεταξύ άλλων, μας ενημερώνει πως η επανάσταση είναι… φασιστική σύλληψη. Η φιλόσοφος δεν είναι “τυχαία”. Στην αρχή του βίντεο δηλώνει μαθήτρια δύο σημαντικών φιγούρων της σύγχρονης ευρωπαϊκής διανόησης, του Μισέλ Φουκώ και του Ζιλ Ντελέζ, ενώ η προσωπική της πορεία είναι αρκετά επιτυχημένη. Διδάσκει από το 1988 στο Πανεπιστήμιο του Ούλτρεχτ της Ολλανδίας, ενώ για δέκα χρόνια υπήρξε διευθύντρια του ολλανδικού σχολείου για τα Women Studies. Έχει μια διεθνή παρουσία στη διδασκαλία και την έρευνα, ενώ έχει μια πολύπλευρα παρασημοφορημένη βιογραφία που ξεκινάει από την ιπποσύνη που της έδωσε το στέμμα της Ολλανδίας και συνεχίζει σε μια σειρά από τιμήσεις και εκλογές σε διάφορα πανεπιστήμια και οργανισμούς ανά τον κόσμο. Σίγουρα λοιπόν η άποψή της δεν αντανακλά ούτε κάποια ανενημέρωτη άποψη, ούτε είναι άνευ θεσμικής βαρύτητας.
Στη συνέντευξη αναλύει πολλά για πολλά θέματα όπως η ιστορική αντίληψη περί της έννοιας του ανθρώπου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και του μετανθρωπισμού, στα οποία θα ήταν καλύτερο να απαντήσουν άλλοι πιο ειδικοί επί του θέματος. Όμως το ζουμί της υπόθεσης έρχεται από αλλού: Με ένα φοβερό νοητικό άλμα, κατασυκοφαντεί την έννοια της επανάστασης, ταυτίζοντάς την χυδαία με την αντίδραση και την ακροδεξιά. Με έναν ορισμό που είναι τουλάχιστον αγοραίος και αντεπιστημονικός, μας λέει ότι το μόνο σημαινόμενο που μπορεί να έχει ο όρος “επανάσταση” είναι η επιστροφή στις παραδοσιακές αξίες που εκπροσωπεί η ακροδεξιά! Αυτό λοιπόν δίνει τροφή για τον τίτλο, δίνοντας τον πολιτικό τόνο όλου του πράγματος.
Η αντεπαναστατική της θεωρία όμως δεν τελειώνει σε αυτό, αλλά πιάνει και τον ίδιο τον Μαρξ και το έργο του. Σερβίροντας τα γνωστά αστικά επιχειρήματα για το πως ο καπιταλισμός δεν είναι πλέον “ο καπιταλισμός του Μαρξ” αλλά στηρίζεται στην παραγωγή κέρδους από την γνώση, ουσιαστικά αναπαράγει μια γραμμή η οποία έχει δουλέψει πολύ τα τελευταία χρόνια, που υπάρχει μια αύξηση ενδιαφέροντος για τις ιδέες του μαρξισμού σε χώρες της Δύσης. Δυστυχώς βέβαια για τους υπέρμαχούς της, η θεωρία αυτή βρήκε στην τελευταία περίοδο της καραντίνας και της επίπτωσης που αυτή είχε στην οικονομία την πιο δυνατή απόδειξη του σαθρού της: η οικονομική κρίση που ούτως ή άλλως ερχόταν, φαίνεται να βαθαίνει ακόμα περισσότερο ακριβώς γιατί μεγάλα κομμάτια των εργαζόμενων βγήκαν αναγκαστικά εκτός παραγωγής. Το βίντεο είναι ενός χρόνου ήδη, αλλά θα έβαζα ένα στοίχημα ότι η πρόσφατη πείρα δεν θα άλλαζε την γνώμη της κυρίας -άλλωστε είναι γνωστή η αστική σκέψη στο να διαλέγει τις πλευρές της πραγματικότητας που την βολεύουν για να ερμηνεύει τον κόσμο κατά το δοκούν.
Τα μεταμοντέρνα identity politics στην υπηρεσία του στάτους κβο
Δεν είναι καθόλου δύσκολο να πούμε πως ο Bernie Sanders σε καμία περίπτωση δεν είναι σοσιαλιστής ούτε με την παραδοσιακή σοσιαλδημοκρατική έννοια του όρου. Ο καλύτερος όρος που προσωπικά έχω ακούσει να τον περιγράφει, είναι “τυπικός Καναδός πολιτικός”, δηλαδή ένας όχι και τόσο ακραία νεοφιλελεύθερος όσο η πλειοψηφία των αμερικάνων πολιτικών. Το πολιτικό του πρόγραμμα, άσχετα με τις διακηρύξεις ή ακόμα και με τις τυχόν προθέσεις, αποτελεί μια μορφή διαχείρισης του καπιταλισμού και τέλος. Όμως, είναι ξεκάθαρα ό,τι πιο “αριστερό” παίζει στο πλαίσιο του mainstream πολιτικού διαλόγου στις ΗΠΑ. Αν εξαιρέσεις ελάχιστους κομμουνιστές, η κριτική που του γίνεται δεν είναι ποτέ γιατί είναι “λίγος”, αλλά γιατί είναι “πολύς”. Και ένα από τα εργαλεία τα οποία του γίνεται κριτική με βάση αυτά, είναι στο οπλοστάσιο των id politics.
Ξανά και ξανά, ο Bernie Sanders δέχθηκε επίθεση από το κομμάτι του μηχανισμού των Δημοκρατικών που τον ήθελε εκτός κούρσας για το χρίσμα, με βάση το ιδεολογικό οπλοστάσιο, αλλά και αυτά καθ’ αυτά τα άτομα που ανήκουν στο χώρο του αστικού φεμινισμού. Η κατηγορία ήταν ξεκάθαρη: ο Sanders δεν είναι “προοδευτικός” όπως αυτοί, γιατί είναι λευκός, ηλικιωμένος και άντρας. Τρεις κατηγορίες που είναι εκ των ων ουκ άνευ αρνητικές στο κοσμοείδωλό τους. Οι πολιτικές που πρότεινε δεν έχουν σημασία για αυτό τον κόσμο. Για αυτούς η διαδικασία του να ψηφιστεί γυναίκα είναι αυταξία, ό,τι πολιτικές και να εκπροσωπεί [3]. Αυτό είναι ό,τι έχει να προσφέρει η μεταμοντέρνα πολιτική θεωρία και έχει έξυπνα “κωδικοποιηθεί” ειρωνικά από την αμερικάνικη κοινωνία ως “more female drone pilots”.
Ας μην έχουμε αυταπάτες: αυτό είναι ο μεταμοντερνισμός στην ολότητά του. Δεν αποτελεί κάποιου είδους παρέκκλιση όλο αυτό, αυτή είναι η ουσία του. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως στο τέλος της ζωής του ο “αντικαθεστωτικός” Μισέλ Φουκώ (ο οποίος είναι μάλλον ο πιο σημαντικός θεωρητικός του) είχε καταλήξει να υπερασπίζεται τον αναδυόμενο τότε νεοφιλελευθερισμό στο όνομα της ατομικής ελευθερίας απέναντι στον κρατικό παρεμβατισμό. Άλλωστε, αυτό είναι ο μεταμοντερνισμός στον πυρήνα του: η ιδεολογία που εκφράζει τον σημερινό χαρακτήρα του καπιταλισμού, ο οποίος καπιταλισμός με τη σειρά του δεν εξασφαλίζει την εξουσία του σε άλλους θεσμούς, αλλά πρωτίστως μέσα από την ίδια την οικονομία -από εκεί άλλωστε πηγάζει και η ίδια η αντίληψή του περί ελευθερίας. Στον καιρό λοιπόν που ζούμε, τον καιρό του κοσμοπολιτισμού του Κεφαλαίου, τον καιρό των cyborgs και της αυτοματοποίησης της παραγωγής, τον καιρό του internet, τον καιρό της rental economy (βλ. Airbnb, Uber κτλ), τον καιρό της μεγάλης αλλαγής Παραδείγματος από τον παλιό καπιταλισμό, ο μεταμοντερνισμός είναι το ιδεολογικό πλαίσιο που τον εκφράζει. Είτε πίνει τις μπύρες του σε κάποια πλατεία, είτε τον καπουτσίνο του στο Κολωνάκι. Και σε κάθε περίπτωση, όσο και να αλλάζει δευτερεύοντα χαρακτηριστικά, παραμένει “ο καπιταλισμός του Μαρξ” στην ουσία και στον πυρήνα του.
Όλα αυτά δεν είναι ούτε καινούρια, ούτε αθώα. Και ούτε και είναι “φυσικά φαινόμενα”. Το σύστημα έχει ρίξει πολύ χρήμα εδώ και δεκαετίες για να δημιουργήσει μια “αριστερή” πτέρυγα του η οποία θα λειτουργεί πρωτίστως αντεπαναστατικά. Think tanks, μυστικές υπηρεσίες, ΜΜΕ, καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί και άλλοι έχουν επιστρατευτεί στο σκοπό αυτό. Η όποια “προοδευτικότητα” τους δεν είναι απλά το άλλοθι τους, είναι το όπλο τους μιας και ο σκοπός τους πρώτα και πάνω από όλα είναι το να εγκλωβίζουν συνειδήσεις. Και για αυτό το λόγο η άνοδος της ταξικής πάλης δεν μπορεί παρά να περάσει πάνω από τα πολιτικά απολιθώματα αυτά.
[1] REVOLTERPIECES: Honeydrips In Gotham- Μαρξιστικό γυναικείο κίνημα και αστικός φεμινισμός
[2] Rossi Braidotti: Revolution is a fascist concept, CCCB, YouTube
[3] Your Guide To Voting For A Woman, Brainlet, YouTube
Drugitiz
O Drugitiz ασχολείται εδώ και χρόνια κατά κύριο λόγο με τη μουσική, κυρίως σαν μουσικός παραγωγός, κυρίως στο μουσικό είδος του hiphop. Δεκαετίες τώρα ψάχνει τη θέση του στον κόσμο, όχι πάντα με μεγάλη επιτυχία. Στο μυαλό του τρέχουν διάφορα, κάποια εκ των οποίων προσπαθεί να βάλ...
Διαβάστε περισσότερα
Notice: Only variables should be assigned by reference in /srv/katiousa/pub_dir/wp-content/themes/katiousa_theme/comments.php on line 6
Notice: Only variables should be passed by reference in /srv/katiousa/pub_dir/wp-content/themes/katiousa_theme/functions.php on line 38
Notice: Only variables should be assigned by reference in /srv/katiousa/pub_dir/wp-content/themes/katiousa_theme/functions.php on line 38
5 Σχόλια
Ο μεταμοντερνισμός μπορεί να δεχθεί κριτική και από τα αριστερά και από τα δεξιά, έχει καταντήσει όμως buzzword, εύκολος στόχος και στοιχείο ετεροπροσδιορισμού για συντηρητικές υποκουλτούρες, η brainlet/shoe0nhead ανήκει σε αυτό το παράδειγμα. Συνήθως αυτοί δεν θίγουν την ουσία των μεταμοντερνων προταγμάτων – πολλές από τις θεαματικές πρακτικές τους είναι μεταμοντέρνες έτσι κι αλλιώς. Επίσης δεν θίγουν την ουσία των φιλελεύθερων identity politics -μιας και εκπροσωπούν τον συντηρητικό αντίποδά τους, υπερασπιζόμενοι “κοινότοπες” παραδοσιακές ταυτότητες- αλλά επιτίθενται στην επανακωδικοποίηση που επιχειρείται.
Υπάρχουν ελλειμματικά αλλά προοδευτικά κινήματα που μπορούν να μπουν κάτω από την ταμπέλα id politics: αντιαποικιακός εθνικισμός, μαύροι πάνθηρες, ριζοσπαστικός φεμινισμός. Την ίδια στιγμή ο μεταμοντερνισμός σαν ρεύμα δεν έχει ενιαίο συμπαγές περιεχόμενο οπότε δεν μπορεί να αντικρουστεί με μια πρόταση που να απαντάει σε “εσωτερικά” του χαρακτηριστικά – δεν μπορείς να απαντήσεις ταυτόχρονα στον Φουκώ, στον Αγκάμπεν και στον Μποντριγιάρ. Κάποιες παρατηρήσεις φιλοσόφων του ρεύματος μάλιστα πιστεύω πως είναι οξυδερείς και χρήσιμες. Συνολικά σαν κατηγορία αναλύεται και απαντιέται με βάση τα “εξωτερικά” του χαρακτηριστικά – την ιστορικότητά του δηλαδή, όπως κάνει ο Fredric Jameson.
Εάν τσιμπήσουμε στο anti-pomo/anti-PC τσιτάτο εύκολα πέφτουμε στην παγίδα που στήνει ο συντηρητικός αντίποδάς του.
1. To ότι είναι buzzword για πολλούς και με πολλούς σκοπούς ισχύει, αλλά νομίζω ότι η στήλη έχει αποδείξει ότι το κατέχει το θέμα και δεν ξεπέφτει σε ηλιθιότητες τύπου λχ Πίτερσον.
2. Η Shoe0nhead είναι μια υποστηρήκτρια του Sanders η οποία είναι και bi, και κάνει πάντα κριτική στις μεταμοντέρνες φαιδρότητες όχι υπερασπιζόμενη τον παραδοσιακό ρόλο της κοινωνίας για τη γυναίκα, αλλά με αρκετά προοδευτικό πρόσημο. Αν και αυτή θεωρείται “αντιδραστική”, ζήτω που καήκαμε.
3. Αν ο όρος των idpol περιλαμβάνει τους μαοϊκούς Μαύρους Πάνθηρες, έχει ξεχειλώσει τόσο που χωράει και τον μαρξισμό, μιας και μιλάει για την εργατική τάξη που και αυτό “ταυτότητα” είναι, φευ, ίσως και τους ναζί, μιας και αυτοί για μια φυλετική ταυτότητα μιλάνε. Identity politics είναι κάτι συγκεκριμένο και κοινωνικά και ακαδημαϊκά οριοθετημένο, ας μη το ανοίξουμε για να χωρέσει ότι θέλουμε.
4. Αυτή η αφήγηση ότι ο μεταμοντερνισμός δεν έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο είναι δημοφιλής, αλλά για να είμαι ειλικρινής μια χαρά συγκεκριμένο το βλέπω το περιεχόμενο του, την πρακτική του, ακόμα και την αισθητική του. Νομίζω περισσότερο είναι κάτι που οι ίδιοι οι μεταμοντέρνοι θα θέλαν να πιστέψουν, παρά κάτι που αντανακλά την πραγματικότητα. Μάλιστα, στο δικό μου το μυαλό τουλάχιστον, υπάρχουν και διανοούμενοι-πυλώνες του πράγματος: Πόππερ με την διαψευσιμότητα, Ντεριντά με την αποδόμηση, Φουκώ με την αντίληψη περί εξουσίας, Μπάτλερ με το κουίρ.
5. Με την τελευταία πρόταση συμφωνώ. Και είναι κάτι που έχει αναλυθεί πολύ στη στήλη, πως στον κόσμο που ζούμε είτε θα είσαι μεταμοντέρνος είτε συντηρητικός. Δίπολο που θεωρώ πλαστό και που θεωρώ πως ο μαρξισμός έρχεται να δώσει την διέξοδο από αυτό.
Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω συνολικά τα κείμενά σου και θέλω να αναπτυχθεί μια συζήτηση. Είχα θυμάμαι διαφωνίες και στο παλιότερο άρθρο σου για τα gender studies πάντως.
Την shoeonhead έχω να την τσεκάρω 2-3 χρόνια και ξαφνιάζομαι με την τωρινή της πολιτική τοποθέτηση – αν και νομίζω πως δεν έχει σημασία (!) γιατί κάποιοι προσδιορισμοί για τους ανθρώπους που μιλάμε είναι ασήμαντοι. Πριν το 2016 (“κοσμογονική” χρονιά για πολλές πολιτικές υποκουλτούρες στα social media) η τύπισσα έκανε καριέρα σαν τρολλ/debunker κοντά σε μια αντιδραστική ομάδα “anti-SJW/anti-feminist” καναλιών (Thunderf00t, Sargon of Akkad κτλ) κι είναι και αραβωνιασμένη με έναν (Armoured Skeptic). Μιλάμε για μόδα που έκανε επίθεση σε φιλελεύθερες πολιτικές καρικατούρες σαν καταναλωτικό θέαμα και έφτασε να πλασάρει youtuber ως υποψήφιο βουλευτή με το UKIP (ο Sargon).
Στον αντίποδα μάλιστα δημιουργήθηκε ολόκληρη αντι-μόδα “αριστερών” καναλιών (βλ. “breadtube”), με ακόμα μεγαλύτερη δημοτικότητα και ειδικότητα στα “left politics”, lgbt rights κτλ. Πολλοί και από τις δύο αυτές ομάδες ξεκίνησαν από μικρές υποκουλτούρες (“atheists/skeptics”) και κατέληξαν από το να κάνουν καριέρα πολλών χιλιάδων δολαρίων μηνιαίως μέχρι να παρασιτούν στις παρυφές του πολιτικού/μιντιακού συστήματος ΗΠΑ/Βρετανίας (guest πολιτικών στις εκπομπές τους, αφιερώματα σε major περιοδικά κτλ, προσωπική συμμετοχή στην πολιτική κτλ). Μιλάμε για τα επικοινωνιακά απόνερα της προεκλογικής καμπάνιας του δικομματισμού του αγγλοσαξονικού μπλοκ, ο πολιτικός αυτοπροσδιορισμός είναι ευκαιριακός και ψωμί υπάρχει και στις δύο μεριές. Είτε ταυτίζονται με τη μηχανή παραγωγής συναίνεσης που λέγεται libertarian identity politics είτε με το αντιδραστικό τους αντίποδα είναι για πέταμα.
Όλο το παραπάνω παρ’το σαν ένα μικροσύστημα αυτού που λες κι εσύ στο (5). Το θίγεις στο κείμενό αλλά κατά το ήμισυ: το σύστημα σερβίρει τελικά -για να γίνω γραφικός- “και το κόκκινο και το μπλε χάπι”.
Για να βγούμε από την κουνελότρυπα, η πολιτικής ταυτοτήτων είναι τα πολιτικά συμφέροντα μιας ομάδας ανθρώπων που ενώνονται από την κοινή ταυτότητα. Η εθνικότητα είναι η πιο εμφανής από αυτές, αλλά προφανώς περιλαμβάνει κι άλλα – μιλάω στη λογική που περιγράφεται σε αυτή την ομιλία του Χομπσμπάουμ ας πούμε: http://banmarchive.org.uk/articles/1996%20annual%20lecture.htm
Οι Μαύροι Πάνθηρες ήταν επαναστατικό σοσιαλιστικό κόμμα, αλλά είχαν ταυτοτικό πυρήνα: μαύρη απελευθέρωση, μαύρος εθνικισμός, womanism. Αν δεις υλικό αρχείου θα δεις τους δικηγόρους τους να λένε πως “ως λευκοί δεν επιβάλουν τους όρους τους σε black militants” κτλ. Αυτό είναι και βασική λογική της πολιτικής ταυτοτήτων: πως η δικαιωματική “αυθεντία” ανήκει στην ομάδα που εκφράζει το πρόταγμα και προκύπτει από την βιωμένη κατάσταση. Με βάση τη χρονική τοπική και υποκειμενική σχετικότητα των ταυτοτήτων, αυτό πολιτικά καταντά εντελώς χαοτικό. Τελικά ούτε ορίζει συλλογικά προτάγματα απελευθέρωσης, αλλά ούτε καν ομογενή για τις ίδιες τις κοινωνικές ομάδες. Παρ’όλα αυτά έχουν παίξει ρόλο στην χειραφέτηση κοινωνικών ομάδων με διακριτά κοινωνικά ή βιολογικά χαρακτηριστικά – στα αστικά πάντως πλαίσια.
Αν βρίσκεις τα id-politics διαλυτικά επειδή ορίζουν δικαιωματικά αυθεντίες και αξιώσεις αντιπροσώπευσης, η queer θεωρία πάει πολλά βήματα παρακάτω περιγράφοντας καταστάσεις επιλογής και επιτελεστικότητας. Δικαίωμα στην ταυτότητα έχει ο καθένας – επιτίθεται άλλωστε στις άμυνες των πολιτικών ταυτοτήτων με την κατηγορία της ουσιοκρατίας. Υπάρχει εδώ όμως μια ηθική διάσταση του θέματος: είμαι σίγουρος πως παρ’όλο που αναφέρεις ειρωνικά την εργατική τάξη σαν ταυτότητα, θα σου καθόταν άσχημα εάν ένας εύπορος νέος σου πούλαγε ύφος ως πάνκης “προλετάριος”.
Πρώτη φορά βλέπω τον Πόππερ να συμπεριλαμβάνεται στους μεταμοντέρνους – μήπως το κάνεις γιατί τον αντιλαμβάνεσαι σαν “επίθεση στη βεβαιότητα”; Κοινό περιεχόμενο στο ρεύμα του μεταμοντ. δεν βλέπω, και δεν χρειάζεται αν τον καταλάβεις σαν ιστορικό στάδιο σε μια ιστορική περιοδολόγηση της δυτικής φιλοσοφίας, περίπου όπως το θέτει ο Jameson – κοινά σημεία θα υπάρχουν με αυτή την έννοια λόγω της κοινής ιστορικής συνθήκης.
1. Τα περί youtubers που αναφέρεις δεν τα ξέρω για να είμαι ειλικρινής. Την Shoe έχω δει, για αυτή μπορώ να μιλήσω (και εκεί όχι με βεβαιότητες προφανώς) δεν υπάρχει αρκετή ζωή διαθέσιμη για να μάθει κάποιος στην όλη τη yt πολιτική σκηνή.
2. Η πολιτική στην ολότητά της βασίζεται στις ταυτότητες, προφανώς. Αυτό ήταν το point μου εξ αρχής. Οι αστοί έχουν τα κόμματά τους που τους στηρίζουν με βάση αυτή τους τη ταυτότητα και διαχωρίζονται μεταξύ τους με βάση τις δευτερεύουσες ταυτότητες (λχ εθνικιστικό-κοσμοπολίτικο Κεφάλαιο). Οι εργάτες έχουν το κόμμα τους κτλ. Για αυτό όταν μιλάμε για idpol δεν μπορούμε παρά να μιλάμε για το συγκεκριμένο πράγμα που είναι το meta-, που βλέπει τις ταυτότητες με συγκεκριμένο τρόπο κτλ. Ειδάλως, τα πάντα είναι idpol αρα είναι αδιάφορο το να μιλήσεις για αυτά.
Δεν είναι δε τυχαίο ότι ακριβώς τα idpol έχουν συνδεθεί με την αντιουσιοκρατική λογική του μεταμοντέρνου.
3. Η στήλη είναι ξεκάθαρα με την περίφημη φράση του Μαρξ “το Είναι διαμορφώνει τη συνείδηση” και με ότι η ανάπτυξη της μπορεί να προσφέρει. Και ακριβώς όπως το παράδειγμα σου με τον πάνκη, μπορώ να προτάξω το προσωπικό μου παράδειγμα του πως -πιστεύω- ότι μπορείς να κατάγεσαι από μικροαστικά στρώματα και να κάνεις μια όσο το δυνατόν πιο τίμια στράτευση με την εργατική τάξη. Και το κλειδί και εκεί βρίσκεται στην Ουσία, όχι στη συμπεριφορά ή την επιθυμία.
4. Ο Πόππερ ακριβώς με την επίθεση στη βεβαιότητα έδωσε το επιστημονικό πάτημα στην δομική για τον Διαφωτισμό λογική ότι ο κόσμος είναι γνώσιμος και έστρωσε το χαλί για τον μεταμοντέρνο υποκειμενισμό. Από τη στιγμή που δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τίποτα, δεν μπορούμε να πάρουμε τίποτα στα σοβαρά. Δες πως μεταφράζεται αυτό στη σύγχρονη τέχνη: Το Rick and Morty βέβαια στο πυρήνα του βάζει ζητήματα Νοήματος, αλλά στην επιφάνεια είναι YOLO af ακριβώς γιατί στηρίζεται σε αυτή τη παραδοχή ότι δεν μπορούμε να πάρουμε τίποτα στα σοβαρά. Χωρίς την επίθεση στη βεβαιότητα, η τέχνη που θα εξέφραζε την meta εποχή μας δε θα μπορούσε να είναι ένα τέτοιο “τρελιάρικο” καρτούν.
5. Ο μεταμοντερνισμός είναι τόσο μπετόν αρμέ πράγμα που μπορώ να σου δείξω έναν άνθρωπο με μια συγκεκριμένη εμφάνιση (ας το κωδικώσουμε ως “μπλε μαλλιά”) και ξέρεις ήδη τι απόψεις έχει πάνω στη πλειοψηφία των κοινωνικών ζητημάτων, από τη πολιτική μέχρι τη τέχνη και το σεξ. Και μάλιστα, παρότι ο μεταμοντερνισμός ξεκίνησε πάνω στη βάση του ότι κάθε άτομο έχει ένα δικό του μικρόκοσμο μέσα του που δεν μπορεί παρά να είναι συκγρουσιακός γιατί είναι διαφορετικός με των υπολοίπων στην κοινωνία, η ένταση και οι μέθοδοι με την οποία επιβάλουν τις απόψεις τους ενάντια σε οτιδήποτε ξεφεύγει του κανόνα τους, είναι επίσης ιστορικά καταγεγραμένος. Και είναι λογικό σε ένα βαθμό, απλά αποδεικνύει το πόσο σαθρές είναι οι ιδέες τους.
1. Fair enough. Η (μεγάλη) περιγραφή που σου’δωσα είναι για να αιτιολογήσω πως το “anti-sjw” βιτριόλι της είναι σε αντιδραστικό πλαίσιο και δεν είναι αθώο.
2. Είναι λάθος αυτό που λες, η πολιτική δεν βασίζεται ΓΕΝΙΚΑ στις ταυτότητες, η ΑΣΤΙΚΗ πολιτική βασίστηκε ιδεολογικά στην ταυτότητα σαν ενοποιητική κατηγορία (έθνος). Η ταυτότητα είναι στοιχείο ιδεολογίας και είναι η υποκειμενική συγκρότηση μιας βιωμένης πραγματικότητας – δεν την αποτυπώνει επιστημονικά αλλά έχει ένα υποκειμενικό κι ένα αντικειμενικό αντίκρισμα. Υποστηρίζω πως η ταυτότητα σαν στοιχείο πολιτικής συγκρότησης έχει παίξει προοδευτικό ρόλο (μαύρο κίνημα, γυναικείο κίνημα, μειονοτικά κινήματα, γκέι κίνημα): επέτρεψε την συγκρότηση αιτημάτων από κάποιες κοινωνικές ομάδες με ουσιώδη προβλήματα (στο επίπεδο της καταπίεσης, όχι της εκμετάλλευσης), φέρνοντας θεσμικούς μετασχηματισμούς ΜΕΣΑ στο αστικό πλαίσιο (επίσημη νομική ισότητα, θεμελίωση ειδικών δικαιωμάτων, επιδοματικές πολιτικές κτλ). Εφ’ όσον το σύστημα δεν μπορεί να υπερβεί τις πραγματικές αντιφάσεις του και να φέρει ενότητα σε υψηλότερο επίπεδο, οι θεσμικοί μετασχηματισμοί αυτοί ήταν μπαλώματα που γέννησαν πιο ειδικά αιτήματα, μεγαλύτερο κατακερματισμό. Ζητήματα αναπαραγωγικών δικαιωμάτων/νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου/διάκρισης γεννώνται σαν προτάγματα από τον ίδιο τον θεσμικό μετασχηματισμό του αστικού κράτους, όχι από το κεφάλι νάρκισσων. Το να πεις το αντίθετο είναι ιδεαλισμός.
Κάποιοι μεταμοντέρνοι φιλόσοφοι όπως ο Φουκώ κι η Μπάτλερ έρχονται να διαχειριστούν αυτόν τον κατακερματισμό θεωρητικοποιώντας την πλήρη διάλυση κάθε ταυτότητας. Τι νομική αξίωση έχει άραγε ένα “genderfluid” άτομο πέρα από τη διάλυση κάθε νομικής διάκρισης των φύλων – άρα και άρσης της θεμελίωσης των ειδικών δικαιωμάτων τους. Τι συλλογικό πρόταγμα μπορούν να προβάλλουν χίλιες διαφορετικές ταυτότητες; Ενώ τα γυναικεία δικαιώματα (αναπαραγωγικά, πολιτικά) ήταν ουσιώδη ζητήματα νομικής ισότητας για τον αστικό φεμινισμό – και πέτυχαν να θεμελιώσουν θεσμικά τον κοινωνικο-ιστορικό μετασχηματισμό που τον γέννησε – στην ιδεολογία του μεταμοντέρνου φεμινισμού είναι “ουσιοκρατικά” εμπόδια για την ολοκληρωτική απελευθέρωση της ατομικής ταυτότητας. Ο Φουκώ μάλιστα στην πρόταση πως οι σεξουαλικές ταυτότητες υπήρξαν “πολιτικά χρήσιμες” αντιπαραβάλει πως είναι “εμπόδια στην προσωπική ελευθερία αυτοπροσδιορισμού”. Οι μεταμοντέρνοι φιλόσοφοι αυτοί όχι μόνο δεν ταυτίζονται με την πολιτική ταυτοτήτων αλλά είναι και ο καταλύτης για την οριστική διάλυσή τους: στην πραγματικότητα είναι η ιδεολογική “εκδίκηση” του αστικού κράτους που θέλει να απελευθερωθεί από κάθε γραφειοκρατική περιπλοκή και κάθε αξίωση κοινωνικών αιτημάτων. Ακόμα και αστοί φιλελεύθεροι φιλόσοφοι απορρίπτουν αυτή τη λογική στη βάση της δημοκρατικής εκπροσώπησης/νομιμοποίησης.
3. “Δεν είναι η συνείδηση που καθορίζει την ύπαρξη των ανθρώπων, αλλά η κοινωνική τους ύπαρξη που καθορίζει τη συνείδησή τους.”
Μιλάει για το κοινωνικό “είναι”, το “υπάρχειν” σε ένα ιστορικό κοινωνικοοικονομικό πλαίσιο το οποίο βάζει και τα όρια της συνείδησης όχι μόνο σε ταξικό αλλά και σε ιστορικό ορίζοντα. Αυτό δεν διαψεύδει τις προσωπικές ταυτότητες: τις ερμηνεύει ιστορικά. Αυτό δεν κάνει τον Μαρξισμό ουσιοκρατικό ούτε κονστρουκτιβιστικό: είναι η διαλεκτική υπέρβαση αυτών των σχημάτων.
4. Δεν μπορώ να το σχολιάσω αυτό, μπλέκεται ο Καρλ Ποππερ, η επιστημολογία, ο αγνωστικισμός, η ιστορία του διαφωτισμού και το Rick & Morty, too much for me συγγνώμη.
5. Η καρικατούρα που περιγράφεις είναι το παιδί μιας παγκοσμιοποιημένης ιντερνετικής υποκουλτούρας που εξυμνεί τον ατομισμό τον ηδονισμό και την κατανάλωση – κοινότοπη μικροαστική ελευθεριακότητα δλδ α λα USA. Η συγκεκριμένη εκδοχή αναπαράγει ΚΑΠΟΙΑ σημεία της Φουκωικής σκέψης που διοχετεύτηκαν στον δημόσιο λόγο επειδή βολεύουν το ακαδημαϊκό/βιομηχανικό σύμπλεγμα. Κατά τα άλλα η υποκουλτούρα αυτή αναμασά την σύγχρονη ελευθεριακή απολίτικη εκδοχή των id politics που πρεσβεύουν οι Δημοκρατικοί – κι αυτό συμπτωματικά βέβαια, λόγω του Τραμπ αντίποδα. Δεν νομίζω τελικά πως στο λόγο κάποιου vegan/anime fan/trans rights enthusiast θα βρεις σπέρματα σκέψης του Μποντριγιάρ του Ντελέζ ή του Ντεριντά, οπότε δεν είναι καλό παράδειγμα για να κρίνεις το φιλοσοφικό ρεύμα του μεταμοντερνισμού.
Το gatekeeping ο φανατισμός και η διανοητική ένδεια θα έλεγα πως είναι ίδιον κάθε υποκουλτούρας κι εκεί έρχεται η δική μου αντίδραση: το “anti-SJW/anti-postmodernism” αποτελεί δομημένη ταυτότητα με μεταμοντέρνους όρους – ενέχει ετεροπροσδιορισμό, ρευστότητα, διπολισμό, θεαματικές τεχνικές… Εκτός αυτού προκαλεί διανοητική έκπτωση και τύφλωση ίδια με την “sjw” μανία. Αν πέσεις στην κουνελότρυπα των “εχθρών του μεταμοντερνισμού” θα ανακαλύψεις αντιμοντερνισμό και επίθεση στον Μαρξισμό πολύ πιο λυσσασμένη και ευτελή από τον ίδιο τον μεταμοντερνισμό.
Το να προσεγγίσεις επίσης τον μεταμοντερνισμό μέσα από την πολεμική του προς τον Μαρξισμό το βρίσκω δύστροπο, και σου αφήνει μια μερική εικόνα που δεν προχωράει τη σκέψη.
Αξίζει τέλος να τσεκάρεις 2-3 πηγές:
– Κατ’αρχάς αν δεν το έκανες, τσέκαρε το κείμενο του Hobsbawm για έναν ορισμό των πολιτικών ταυτοτήτων και μια αριστερή απάντηση σε αυτές (βλ προηγούμενη απάντηση)
– Τσέκαρε το βιβλίο του Fredric Jameson “Το Μεταμοντέρνο – Η Πολιτιστική Λογική του Ύστερου Καπιταλισμού”. Περιγράφει τον μεταμοντερνισμό σαν ιστορική συνθήκη που ορίζεται από την εισβολή του μονοπωλιακού κεφαλαίου στους θεσμούς και τα νέα μέσα και την πολιτιστική συνθήκη που παράγεται από αυτή την κατάσταση. Έχει πολλή πολιτική φύρα αλλά διαβάζεται ωραία (βρίσκεται online).
Για πιο συνοπτικά, γενικές παρατηρήσεις για τον πολιτισμό στην μεταμοντέρνα συνθήκη έκανε η Ελένη Μηλιαρονικολάκη στο περσινό φεστιβάλ ΚΝΕ. Τα παραδείγματα και το γενικό περίγραμμα πάντως τα αντλεί από το αποπάνω.
https://www.902.gr/eidisi/neolaia-paideia/201811/o-metamonternismos-kai-i-tehni-toy-foto
https://www.youtube.com/watch?v=oAcmIf999k8
Για ακόμα πιο συνοπτικά και ίσως πιο ιντριγκαδόρικα, αξίζει να δεις και απαντήσεις για όλα τα θέματα που θίγεις κατά καιρούς από έναν οπαδό της μεταμοντέρνας θεωρίας:
https://www.youtube.com/watch?v=zmYegIGhwtc
https://www.youtube.com/watch?v=U4hS5NSzPxw
https://www.youtube.com/watch?v=OsfKrNLIwhM