REVOLTERPIECES – Μη μου λες τι να σκέφτομαι

Στα πλαίσια της (τεθλασμένης) πορείας της αυτομόρφωσης μου, μέσα απο την οποία τσαλαβουτώντας στα ποτάμια της ανθρώπινης γνώσης προσπαθώ να βγάλω άκρη για το τι συμβαίνει με αυτό το κόσμο -όχι πάντα πολύ πετυχημένα-, έπεσα πάνω* σε μια έκδοση του ΕΜΠ με τίτλο “Η Τεχνολογική Σκέψη- Το μονοπάτι μεταξύ μηχανοτεχνίας και φιλοσοφίας” του Carl Mitcham. Ενδιαφέρον ανάγνωσμα για όσους ενδιαφέρονται για τη σχέση του ανθρώπου με τις μηχανές που έχει ο ίδιος δημιουργήσει σε ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, ανάγνωσμα που ακόμα και ένας τυπικά αμόρφωτος σαν εμένα μπορεί να κατανοήσει.

Στο βιβλίο αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων η σκέψη του Λούις Μάμφορντ, ο οποίος -μεταξύ άλλων- έχει συγγράψει το Myth of the Machine στο οποίο υποστηρίζει οτι ο άνθρωπος αν και δεσμευμένος με εγκόσμιες δραστηριότητες (μηχανοτεχνική παραγωγή), δεν μπορεί να θεωρηθεί ως Homo Faber (άνθρωπος παρασκευαστής) αλλά Homo Sapiens (άνθρωπος γνωρίζων). Δηλαδή η ποιότητα που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο σαν τέτοιο δεν είναι η δυνατότητά του να μεταλάσσει το περιβάλλον του, αλλά η ικανότητα να ερμηνεύει τις έννοιες. Χαρακτηριστικά αναφέρει πως “Αν όλες οι μηχανικές εφευρέσεις των τελευταίων 5.000 ετών ξαφνικά εξέλειπαν, θα παρουσιάζοταν μια καταστροφική έλλειψη ζωής. Αλλά ο άνθρωπος θα συνέχιζε να είναι ανθρώπινος. Όμως, άν κάποιος αφαιρέσει τη λειτουργία της ερμηνείας… όλη η γη θα σβήσει πιο γρήγορα απο το όραμα του Πρόσπερο και ο άνθρωπος θα βυθιστεί σε μια πιο αδιέξοδη και κτηνώδη κατάσταση απο οποιοδήποτε ζώο, κοντά στη παράλυση”.

Δε μπορώ να πω ότι συμφωνώ απόλυτα με τον Μάμφορντ, γιατί έχω την εντύπωση (και μόνο αυτή) ότι ο άνθρωπος είναι ον που διαμορφώνεται από το περιβάλλον του, οπότε το να διαχωρίσεις την τεχνολογία που ο ίδιος έχει δημιουργήσει και με τη σειρά της τον έχει διαμορφώσει απο την ερμηνευτική του ικανότητα είναι μια αφαίρεση που δεν οδηγεί σε καθαρά συμπεράσματα. Και αυτό και σε φιλοσοφικό αλλά και σε καθαρά νευρολογικό επίπεδο, δεν νομίζω οτι έτσι λειτουργεί ο εγκέφαλος με τέτοιου είδους σινικά τείχη στις λειτουργίες του. Και σαν απόδειξη αυτού, θα αναφερθώ σε κάτι από την καθημερινότητα, κάτι που μπορεί να μας φαντάζει μικρό ενδεχομένως αλλά για μένα κρύβει πολύ μεγαλύτερη δυναμική από ό,τι φαίνεται εν πρώτοις.

Στα σύγχρονα κινητά τηλέφωνα, όπως θα ξέρετε, υπάρχει το γνωστό autocorrect. Το οποίο είτε διορθώνει λέξεις που έχεις γράψει λαθεμένα, είτε σου προτείνει λέξεις που ταιριάζουν (σύμφωνα με τους αλγόριθμους του κινητού) στην ακολουθία των λέξεων που έχεις χρησημοποιήσει πριν. Κάτι που πολλές φορές έχει σαν αποτέλεσμα το να επιλέγεις λέξεις που είναι παραπλήσιες με αυτή που ήθελες να χρησημοποιήσεις, αλλά δεν είναι οι ίδιες λέξεις, αλλά τέλος πάντων το νόημα παραμένει σταθερό και έτσι καταλήγεις απλά να επιλέγεις αυτές τις λέξεις που είναι έτοιμες μπροστά σου από το να πληκτρολογείς νέες. Οπότε, αφήνουμε την τεχνική μεριά της ανθρώπινης δημιουργίας να παρεμβληθεί άμεσα και αλόγιστα στην ερμηνευτική. Κάτι που προσωπικά μου σπάει τα νεύρα.

Οι λέξεις είναι τα βασικά(;) ερμηνευτικά εργαλεία μέσα απο τα οποία κατανοούμε τον κόσμο. Διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης μας και το πώς λειτουργούμε και νοιώθουμε. Και όταν αφήνουμε την ευκολία να κυριαρχεί στις επιλογές μας, ουσιαστικά αφήνουμε τις εταιρίες που κατασκευάζουν τα κινητά να διαμορφώνουν τον λόγο μας και κατ’ επέκταση τη σκέψη μας. Και αυτό μου σπάει τα νεύρα.

Δε ξέρω αν μπορούμε να αποφύγουμε, μετά την εκτίναξη της τεχνητής νοημοσύνης και την δυναμική της εισβολή στον κόσμο μας, τη μηχανοποίηση της σκέψης μας εν πολλοίς. Αλλά σίγουρα αν γίνει αυτό θα προτιμούσα να είναι αποτέλεσμα απόφασης της κοινωνίας και όχι επιλογή κάποιας πολυεθνικής.

Στο μουσικό OST του άρθρου, λίγο electronica απο τα 00s με θέμα τη cyborg-οποίηση του ανθρώπου. Γιατί πάντα θα θελα να δώ σε φιλοκομμουνιστικό site κάτι τέτοιο και σήμερα είναι η ευκαιρία μου να το κάνω.

*Έκλεψα