REVOLTERPIECES – Σκέψεις για το φαινόμενο Γκρέτα

Αν δεν ζεις στην κοσμάρα σου αλλά έχεις μια επαφή με τον πραγματικό κόσμο, σίγουρα έχεις πάρει είδηση το νέο hot θέμα της επικαιρότητας, την 15χρονη Γκρέτα η οποία με την ομιλία της στον ΟΗΕ έγινε το σύμβολο του “αγώνα”. Το ποιος είναι ο αγώνας αυτός, παραμένει ένα θέμα.

1. Αν το όνομά σου δεν είναι Φιντέλ Κάστρο ή έστω Γιασέρ Αραφάτ, κατά πάσα πιθανότητα η θέση σου στην αίθουσα της σύσκεψης του ΟΗΕ δεν είναι αποτέλεσμα της πολιτικής σου πάλης- αφήνουμε ανοιχτό το ερώτημα για περιπτώσεις τύπου Μοράλες που σηκώνουν ιδιαίτερη προσοχή. Αγωνιστές που πρωταγωνιστούν σε αγώνες υπάρχουν χιλιάδες ανά τον κόσμο, και ο ΟΗΕ είναι εκεί όχι για να τους δώσει βήμα, αλλά για να τους κόψει την όποια φωνή. Οπότε εκ των προτέρων οφείλουμε να είμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί απέναντι στις φωνές που βγαίνουν από εκεί μέσα, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούν τη γλώσσα της αμφισβήτησης.

2. Υπάρχει ένα μεγάλο, και αξιοσέβαστο, μέρος του παγκόσμιου Κεφαλαίου που έχει τεράστια κέρδη από την πράσινη ανάπτυξη. Και αυτό το Κεφάλαιο είναι εξίσου αιματοβαμμένο, εκμεταλλευτικό και τοξικό με κάθε άλλο κομμάτι του Κεφαλαίου. Πλασάρεται με μια πράσινη, μεταμοντέρνα, φιλική αισθητική, πουλάει λύση σε ένα αντικειμενικό πρόβλημα, αλλά δεν παύει να είναι ούτε κατά ελάχιστο καπιταλισμός -αυτός που ανθρώπινος δεν γίνεται.
Και έχει τη δική του φωνή, τους δικούς του διανοούμενους, τα δικά του ΜΜΕ, τις δικές του οργανώσεις, ακόμα και κινήματα. Και έχει και τις δικές του καρέκλες στον ΟΗΕ και τις μοιράζει κατά βούληση.

Αυτό που δεν έχει, είναι πραγματικές απαντήσεις στα προβλήματα του πλανήτη. Και σίγουρα η “οικολογία” της ατομικής ευθύνης με σύμβολο το χάρτινο καλαμάκι την οποία προτάσσει το πράσινο Κεφαλαίο είναι στη καλύτερη ασπιρίνη για τον καρκίνο, στη χειρότερη αποπροσανατολισμός και τελικά πρόβλημα προς την πραγματική πάλη. Ενδεικτικά πάνω σε αυτό μπορεί κανείς να παρατηρήσει ότι το διάστημα που γίνεται ο διάλογος για το θέμα Γκρέτα, βρίσκεται εν εξελίξει το θέμα της νέας χωματερής στο Ίλιον. Οικολογικό ζήτημα όχι αφηρημένο, όχι συμβολικό, αλλά πραγματικά υπαρκτό και καίριο για το περιβάλλον και τους ανθρώπους της περιοχής. Η πλειοψηφία των συζητούντων τα της Γκρέτας είναι παγερά αδιάφοροι για το θέμα- λες και οικολογία είναι το συναίσθημα του να σ’ αρέσει να κάνεις βόλτα στο δάσος ή κάτι αφηρημένα ηθικό και όχι κάτι απόλυτα πραγματικό και υλικό. Το μοντέλο των κατασκευασμένων ηγετών δεν παράγει ούτε ενεργά υποκείμενα, ούτε συνείδηση της πραγματικότητας.

3. Ο οπορτουνισμός έχει σταθερά δομική αδυναμία να αντισταθεί στη γοητεία του πιο “προοδευτικού” μέρους του Κεφαλαίου. Το τελευταίο διάστημα το αριστερό Internet αλλά και οι δρόμοι έχουν γεμίσει με διάφορους που υπερασπίζονται με παβλωφικά αντανακλαστικά τη Γκρέτα ενάντια στην επίθεση των αντιδραστικών που με τη σειρά τους αντί να μιλήσουν με στοιχεία ενάντια στα επιχειρήματά της, εξαπολύουν μια ad hominem επίθεση ενάντια στο πρόσωπό της. Με αυτόν τον τρόπο στήνεται ένας απελπιστικός ψευτοδιάλογος από αδιέξοδα που συνομιλούν μεταξύ τους, αφήνοντας την ουσία και την πραγματική προοπτική εκτός συζήτησης.

Σε κάθε περίπτωση αποδεικνύεται για άλλη μια φορά το αδιέξοδο των identity politics, που μας δείχνουν την αδυναμία τους να αναλύσουν την πραγματικότητα. Ακόμα και ο φασισμός του 21ου αιώνα, αν έρθει καταγγέλλοντας πως δέχεται σεξιστικές ή ομοφοβικές επιθέσεις (και ο σύγχρονος φασισμός έχει τέτοια πρωταγωνιστικά υποκείμενα στις τάξεις του, όπως ο Ολλανδός πατριάρχης της εκεί ακροδεξιάς, Pim Fortuyn) θα βρει πολλούς πρόθυμους προς υπεράσπιση. Όταν για το κοσμοπολίτικο μεταμοντέρνο ο φασισμός είναι “ο φόβος για το διαφορετικό” που “αντιμετωπίζεται με ταξίδια”, φτάνεις να υπερασπιστείς ό,τι πιο αντιλαϊκό στο όνομα του “διαφορετικού”. Η πρόσφατη εμπειρία με τη φωτογραφία της υπουργού Πολιτισμού της Σουηδίας που έγινε viral συμπαθής για τις τζίβες της την ώρα που η κυβέρνησή της κάνει ανοιχτή επίθεση στα λαϊκά στρώματα, είναι ενδεικτική πολλών πραγμάτων.

4. Μόνη ελπίδα και σε αυτό το θέμα είναι η χειραφέτηση από την ιδεολογική ηγεμονία του Κεφαλαίου και το πρόταγμα των δικών μας εναλλακτικών. Το πρόταγμα ενός συστήματος που δεν θα λειτουργεί με βάση το κέρδος των λίγων αλλά την εξυπηρέτηση όλων και το οποίο είναι η μόνη ελπίδα για μια αρμονική συμβίωση με το οικοσύστημα. Και αυτό το τελευταίο δεν είναι καθόλου βερμπαλισμός, και ας φαίνεται τέτοιος, αλλά απόλυτα λογικό και ψύχραιμο συμπέρασμα. Η πάλη για την υπεράσπιση του οικοσυστήματος δεν γίνεται να μην θέσει σε κρίση την λογική ότι το κέρδος είναι η ύψιστη αξία του κόσμου μας, ειδικά όταν αυτό είναι το πραγματικό αίτιο του προβλήματος, βλ. Αμαζόνιος. Και η ανάπτυξη αυτού του κινήματος θα περάσει πάνω και από όσους καταστρέφουν το οικοσύστημα και τις ζωές μας, αλλά και από τις “Γκρέτες” αυτού του κόσμου.