REVOLTERPIECES – Το στοίχημα μιας σύγχρονης τέχνης

Ο εικοστός αιώνας μας ήταν ένας ριζοσπαστικός αιώνας σε κάθε επίπεδο. Η ανθρωπότητα για πρώτη φορά έκανε τέτοια αλματώδη ανάπτυξη στην επιστήμη, στις κοινωνικές επιστήμες, στα κινήματα- με κορυφαία στιγμή, το δίχως άλλο, την ίδρυση του πρώτου σοσιαλιστικού κράτους, της ΕΣΣΔ. Αποτέλεσμα ήταν ένας αιώνας που άφησε τον κόσμο ένα τελείως διαφορετικό μέρος από ό,τι τον βρήκε.

Μια από τις πιο δομικές αλλαγές που ήρθαν, ήταν η ανάπτυξη και επαναστατικοποίηση των μέσων παραγωγής. Η παραγωγικότητα της εργασίας εκτοξεύτηκε σε πρωτόγνωρα μέχρι τότε επίπεδα και μεταλλάχθηκε σε πολλά είδη δουλειάς σε, κατά τι, πιο ξεκούραστη (αν και όχι λιγότερο αλλοτριωμένη, αλλά αυτό είναι άλλη συζήτηση). Οι κομμουνιστές καλλιτέχνες, όπως ήταν και ο ρόλος τους σαν πρωτοπόρα μορφή έκφρασης της κοινωνίας, αγκάλιασαν αυτές τις εξελίξεις και τις περιγράψανε, εξερευνώντας τη νέα πραγματικότητα όπως διαμορφωνόταν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το πρώτο δημοσιευμένο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, με τίτλο “Τρακτέρ”. Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα ήταν ίσως η πρώτη μορφή industrial μουσικής, η δουλειά του Αρσένι Αβράαμοφ με τίτλο “Η συμφωνία των σειρήνων του εργοστασίου”. Και η λίστα βέβαια είναι τεράστια και δεν είναι σκοπός του άρθρου να την καταγράψει με πληρότητα.

Σήμερα, ζούμε μια νέα ριζοσπαστική αλλαγή του παραδείγματος της εργασίας. Νέες τεχνολογίες που αλλάζουν άρδην το τρόπο εργασίας και δίνουν περισσότερο από ποτέ τη δυνατότητα, όταν με το καλό έρθει η σοσιαλιστική επαναστατική αλλαγή της κοινωνίας, να δομηθούν πιο βαθιές κομμουνιστικές σχέσεις από όσο είχαν ποτέ τη δυνατότητα στον 20ο αιώνα. Το ίντερνετ, η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, η αυτοματοποίηση της παραγωγής και πόσα άλλα, δίνουν δυνατότητες στον άνθρωπο, όταν αποφασίσει σαν συλλογικό υποκείμενο να οικοδομήσει μια μη εκμεταλλευτική κοινωνία, να περάσει σε πρωτόγνωρα επίπεδα οικοδόμησης κοινωνικών σχέσεων και στις αντίστοιχες μορφές κοινωνικής και προσωπικής ζωής.

Παρόλα αυτά οι σύγχρονοι κομμουνιστές καλλιτέχνες, ενδεχομένως σαν παράγωγα του ίδιου του κινήματος, δεν μοιάζουν να βρίσκονται σε θέση να θέλουν και να μπορούν να βουτήξουν σε μια τέτοια πραγματικότητα και να την αποδώσουν με τρόπο που μόνο η Τέχνη μπορεί. Δημιουργείται η εντύπωση ότι από τους καιρούς των μεγάλων εργοστασίων, που αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας και της οικονομίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται και από την Τέχνη του τότε, δεν έχει υπάρξει καμία επικαιροποίηση. Και όχι μόνο για να εξυψώσουμε τις δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία, αλλά και να της ασκήσουμε κριτική όταν αυτή στρέφεται ενάντια στα εργατικά συμφέροντα. Από τον καιρό που η τεχνολογία επιτήρησης στο χώρο εργασίας ήταν να χτυπάς τη κάρτα μέχρι τα RFID τσιπάκια που τρώνε στη μάπα οι ντελιβεράδες στο σήμερα μπορεί η (καπιταλιστική) λογική να παραμένει η ίδια, αλλά η πραγματικότητα απαιτεί νέες μορφές έκφρασης. Και τα παραδείγματα θα μπορούσε να ήταν αμέτρητα. Από το τι σημαίνει να δουλεύεις στη κόλαση που λέγεται τηλεφωνικό κέντρο μέχρι το πώς μέσα από το ίντερνετ και την κινητή τηλεφωνία υπάρχουν εργαζόμενοι που είναι- κυριολεκτικά- διαθέσιμοι 24/7.

Σημασία έχει ότι ο κόσμος αλλάζει μέρα με τη μέρα, και η επαναστατική υπόθεση καλεί για έκφραση του καιρού της, όχι του καιρού κάποιων εποχών που περάσαν ανεπιστρεπτί. Στοίχημα που το παίρνω και ατομικά σαν μουσικός, για να μη βγάζω την ουρά μου απ’ έξω.

ΥΓ. Τη φράση με τη Φύση και την απέχθειά της στα κενά τη γνωρίζουμε όλοι. Δεν ξέρω αν ισχύει, αλλά αν κάτι έχω παρατηρήσει πολλάκις είναι ότι η έλλειψη τέχνης τέτοιου περιεχομένου που να στηρίζεται στο Διαλεκτικό Υλισμό και να τάσσεται με την υπόθεση της επανάστασης, έχει δώσει άπλετο χώρο στο μεταμοντέρνο να καλύψει αυτό το κενό με το δικό του τρόπο. Κάτι που μάλλον δε κρίνεται ως θετικό.