Τα «οφέλη» του κορονοϊού

Μένουμε σπίτι για να είμαστε ασφαλείς, αυτό μας καλούσε να κάνουμε μέχρι πρότινος η κυβέρνηση. Από εδώ και πέρα, όμως, τα πράγματα αλλάζουν. Τα μέτρα έχουν ήδη αρχίσει σταδιακά να αίρονται, μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις μπαίνουν ξανά σε κανονική λειτουργία. Πώς γίνεται αυτό; Με ατομικά μέτρα προστασίας που μας καλούν να τα τηρούμε απαρέγκλιτα για να μην υπάρξει διασπορά του ιού. Αν ήταν τόσο εύκολο, γιατί δεν το κάναμε από την αρχή; Γιατί δεν παίρναμε απλώς τα μέτρα αυτά, χωρίς να επιβληθεί lockdown;

Κάθε «πόλεμος» έχει μια αφορμή

Στις 28 Ιουνίου του 1914 δολοφονήθηκαν  στο Σεράγεβο ο διάδοχος του θρόνου της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος, και η σύζυγός του, Δούκισσα του Χόχενμπεργκ, Σοφία Χότεκ. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε την αφορμή για την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφού στη συνέχεια η Αυστρο-Ουγγαρία καταλόγισε την ευθύνη στη Σερβία για τη δολοφονία, κηρύττοντάς της πόλεμο στις 28 Ιουλίου του 1914.

Η δολοφονία του αρχιδούκα ήταν το άλλοθι, που έλυνε τα χέρια στους ενορχηστρωτές του πολέμου. Αν δεν ήταν αυτή, θα ήταν σίγουρα κάτι άλλο. Άλλωστε, ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος δεν ήταν ιδιαίτερα αγαπητός. «Ο θάνατός του δεν απέσπασε πολλά δάκρυα», έγραφε ένας χρονικογράφος της εποχής. Αλλά ακόμη και να τον αγαπούσαν, είναι επαρκής συνθήκη ένας θάνατος για να προκληθεί μια γενικευμένη σύρραξη; Ή, μήπως, οι αντιθέσεις, οι ανταγωνισμοί, τα αγεφύρωτα χάσματα ανάμεσα στις αστικές τάξεις των χωρών και το ξαναμοίρασμα των αγορών είναι οι αιτίες που οδηγούν στους πολέμους;

Πολλοί θα αναρωτηθούν τι σχέση έχει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με τον κορονοϊό. Σε πρώτο επίπεδο, καμία είναι η απάντηση. Αν, όμως, θέλουμε να ιχνηλατήσουμε καλύτερα την επόμενη μέρα, τον οικονομικό Αρμαγγεδώνα που έρχεται για εργαζόμενους και νοικοκυριά, οι περισσότεροι θα συμφωνήσουμε πως αποτελεί μια καλή αφορμή για να δρομολογηθούν μέτρα και πολιτικές που υπό άλλες προϋποθέσεις θα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να περάσουν στην κοινωνία και να νομιμοποιηθούν στη συνείδηση του κόσμου.

Δεν μπορούμε να ξέρουμε αν δεν ήταν ο κορονοϊός, τι θα υπήρχε στη θέση του για να πάρει και πάλι μπροστά η καπιταλιστική μηχανή. Ωστόσο καταλαβαίνουμε πως ο κορονοϊός είναι ικανός να πυροδοτήσει την καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων που απαιτούνται για να καταφέρει το κεφάλαιο να επενδυθεί ύστερα με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους. Κι αυτό το ισχυριζόμαστε, χωρίς φυσικά να στοιχιζόμαστε πίσω από καμία θεωρία συνωμοσίας.

Μια ιστορία από το δημόσιο σύστημα υγείας της Τσεχίας

Το 2000, η κυβέρνηση της Τσεχίας διερευνούσε το ενδεχόμενο να αυξηθούν οι φόροι στα τσιγάρα, θεωρώντας πως το δημόσιο σύστημα υγείας πιέζεται από τις δαπάνες που διενεργούνται εξαιτίας των προβλημάτων που δημιουργεί το κάπνισμα.

H Philip Morris, σε μια προσπάθεια να αποφύγει τους επιπρόσθετους φόρους, διενέργησε τότε μια ανάλυση κόστους – οφέλους, που κατέληγε στο συμπέρασμα πως «η κυβέρνηση κερδίζει από το κάπνισμα περισσότερα χρήματα απ’ όσα δαπανά» για έναν πολύ απλό λόγο: οι δαπάνες υγείας για τους καπνιστές υπερκαλύπτονταν από τους πρόωρους θανάτους καπνιστών, με την έννοια πως απάλλαζαν «την κυβέρνηση από σημαντικές δαπάνες ιατρικής περίθαλψης, σύνταξης και στέγασης για τους ηλικιωμένους». Το καθαρό κέδρος υπολογιζόταν από την έρευνα σε 147 εκατ. δολάρια τον χρόνο.

Ας βάλουμε τώρα στη θέση του καπνίσματος τον κορονοϊό. Ποιος πιστεύει πως η κυβέρνηση δεν έχει διεξάγει αντίστοιχες αναλύσεις; Ποιος δεν αντιλαμβάνεται πως η άρση των μέτρων απαγόρευσης συνδέεται με καλά υπολογισμένες κινήσεις κόστους – οφέλους; Μια αντίστοιχη έρευνα θα μπορούσε να καταλήγει κάπως έτσι: «η κυβέρνηση κερδίζει από τον κορονοϊό περισσότερα χρήματα απ’ όσα δαπανά. Οι δαπάνες υγείας υπερκαλύπτονται από τους πρόωρους θανάτους και την απαλλαγή συντάξεων».

Αν αυτό μας φαίνεται κυνικό, δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε τη δήλωση του πρώην υπουργού Οικονομικών και νυν προέδρου της Ομοσπονδιακής Βουλής, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, σε πρόσφατη συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel: «Όταν ακούω ότι όλα υποχωρούν μπροστά στην προστασία της ανθρώπινης ζωής, πρέπει να πω ότι αυτό δεν είναι απόλυτο».

Για τα συμφέροντα που εκπροσωπεί ο κύριος Σόιμπλε δεν είναι απόλυτη η προστασία της ανθρώπινης ζωής, απόλυτο είναι μόνο αυτό που έγραφε ο Καρλ Μαρξ: «…κινέζικα μεροκάματα, αυτός είναι τώρα ο σκοπός που επιδιώκει το αγγλικό κεφάλαιο» («Το Κεφάλαιο», τόμος 1ος, σελ. 622).

Επειδή απόλυτες όμως είναι και οι ζυμώσεις που διενεργούνται κάθε φορά στο εργατικό κίνημα σε αντίστοιχες καταστάσεις, μπορούμε – απόλυτα – να αισιοδοξούμε και να ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να πρωταγωνιστήσουμε και «να δώσουμε ένα μέλλον στο μέλλον μας».

*Πληροφορίες αντλήθηκαν από τα βιβλία:

«Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η προϊστορία του (1870-1918)», Erno Gondos, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή.

«Δικαιοσύνη – Τι είναι το σωστό;», Michael J. Sandel,  Εκδόσεις Πόλις.

**Η φράση «να δώσουμε ένα μέλλον στο μέλλον μας» ανήκει στον ιστορικό Massimo Salvadori.