Το χιπ χοπ το παλιό, το καλό, το ορθόδοξο

Πέρασαν λίγες εβδομάδες, άκουσα πολλές φορές με προσοχή το τραγούδι του Μιθριδάτη που αναστάτωσε το φιλοκυβερνητικό μπλοκ και νομίζω πως πια έχω σχηματίσει μια πλήρη και ψύχραιμη άποψη.

Καταρχάς ας τοποθετήσουμε τα πράγματα στο ιστορικό τους πλαίσιο. Η πανδημία δεν αποτέλεσε μόνο πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες. Ήταν και μια ανώμαλη κατάσταση που δυσκόλευε την παραγωγή μουσικής. Πώς να βρεθεί ένα γκρουπ να κάνει πρόβα όταν δεν επιτρεπόταν η συνεύρεση τριών ανθρώπων; Πού να πάει να γράψει όταν τα στούντιο ήταν κλειστά; Πώς να έχει το μυαλό του ο κάθε καλλιτέχνης στην παραγωγή μουσικής την ώρα που αντιμετωπιζόταν από το αρμόδιο υπουργείο περίπου ως επαίτης; Όταν η προοπτική μιας live εμφάνισης φάνταζε όνειρο καλοκαιρινής νυκτός; Μπορούμε να βρούμε πολλούς παράγοντες που περιόρισαν την παραγωγική διαδικασία στη μουσική. Στις τέχνες γενικότερα.

Επίσης, αν ρίξουμε και μια ματιά στα εσωτερικά του ελληνικού χιπ-χοπ θα διαπιστώσουμε ότι ένα μεγάλο κομμάτι του, έχει παραδοθεί στις ορέξεις της τραπ και κάνει μουσική για να ακούν 8χρονα όταν παίζουν roblox. Αλλά αυτό λίγη σχέση με το πραγματικό χιπ-χοπ έχει. Το κανονικό χιπ χοπ είδε από νωρίς στην πανδημία τους εμβληματικούς Active Member, πάλαι ποτέ συνώνυμους του πολιτικού στίχου, να γίνονται σχεδόν ψεκασμένοι. Είδε νέους δημιουργούς να μη θέλουν να λερώσουν τα χέρια τους με τον πολιτικό στίχο. Είδε να επικρατεί μια σχετική αδράνεια όταν στην Ισπανία ένας ράπερ συνελήφθη εξαιτίας του περιεχομένου των τραγουδιών του.

Εμείς οι boomers έχουμε κάνει συνήθεια να ανατρέχουμε στο παρελθόν, στα παλιά τα γκρουπ, στους ράπερς που γνωρίσαμε την εποχή της κασέτας, άντε του CD, για να βρούμε λίγη αυθεντικότητα που να συνοδεύεται και με αισθητική που σέβεται τον κώδικα. Λίγο παλιό, καλό χιπ χοπ, ορθόδοξο. Και όντως, ήταν οι παλιοσειρές που έβγαλαν τα κάστανα από τη φωτιά. Και το πολιτικό τραγούδι ήρθε από εκεί που λίγοι θα το περίμεναν.

Ως προς το συγκεκριμένο τραγούδι, θα το χαρακτήριζα πρώτα από όλα «τολμηρό». Ποιος έχει το κουράγιο να βγει σε μια κάμερα και να πει τον πιο μιντιοπρόβλητο πρωθυπουργό, «φλώρο» και «τύραννο»; Την κυβέρνηση που μας την πλασάρουν για άριστη μέρα-νύχτα, ποιος θα την ταύτιζε με την επταετία; Μόνο το χιπ χοπ στα καλύτερά του τα κάνει αυτά. Και μόνο το χιπ χοπ που έμαθε από μικρό να είναι αθυρόστομο, θαρραλέο, άμεσο. Που έμαθε να λέει τα πράγματα όπως βγαίνουν από την καρδιά και όχι όπως φτιασιδώνονται για να μην έχουν γωνίες. Λογικό και επόμενο ήταν ένα χιπ χοπ τραγούδι να έκανε τόσο ντόρο πολύ απλά διότι μόνο το χιπ χοπ κουβαλάει από τη γέννησή του αυτή την κατάρα να είναι το είδος τέχνης εκείνο που βρίσκεται πιο κοντά στον καταπιεσμένο.

Σε 12 λεπτά ο Μιθριδάτης κατάφερε να κάνει μια περίληψη του τελευταίου χρόνου. Να βάλει σε ρίμες αυτά που λίγο πολύ σκεφτήκαμε, νιώσαμε και συζητήσαμε σε κάποια βιντεοκλήση. Αυτά που λέγαμε εδώ κι εκεί, αυτά που ποστάραμε, αυτά που μας εξόργισαν και αυτά που μας έκαναν να φοβηθούμε για το τι θα δούμε από εδώ και πέρα. Ο τρόπος με τον οποίο το έκανε ήταν εξαιρετικός. Η μουσική του ήταν απλή για να μην αποσπά την προσοχή, το ίδιο και η εικόνα. Ο στίχος έξυπνος, γρήγορος, περιεκτικός και με αρκετές παρηχήσεις που προσδίδουν λίγο λυρισμό και συμβάλλουν στο αισθητικό αποτέλεσμα.

Γράφτηκαν διάφορα σχετικά με το περιεχόμενο του τραγουδιού. Δεν αναφέρομαι στις γελοιότητες των δεξιών που τους έπιασε η αγωνία μήπως χάσουμε το επίπεδό μας που ξεπέσαμε από το Ρίτσο στο Ημισκούμπριο. Υπήρχαν και κριτικές που έβρισκαν λίγο light το στίχο γιατί δεν εμβάθυνε ή δεν υπερβαίνει την απλή καταγγελία. Αλλά τι ζητάμε από ένα τραγούδι; Να γίνει προκήρυξη; Να γίνει επιστημονικό paper; Να αλλάξει τον κόσμο;

Ένα τραγούδι είναι αρκετό για να κουνήσει λίγο τα λιμνάζοντα νερά. Να κάνει κάποιους από αυτούς που θα το ακούσουν να νιώσουν πως δεν είναι μόνοι. Πως σε κάποιο επίπεδο το παιχνίδι δεν έχει εντελώς χαθεί. Ότι υπάρχουν ακόμα φωνές που λένε πάνω κάτω όσα και εμείς γιατί διάολε δεν είναι όλος ο κόσμος γεμάτος Πορτοσάλτε. Που αυτό που λέμε με τους φίλους μας γεμάτοι οργή και απόγνωση μπορεί να φτάσει στα αυτιά εκατομμυρίων ανθρώπων και ίσως, γιατί όχι, να προβληματίσει και μερικούς πιτσιρικάδες που σήμερα υποδέχονται παίκτες ριάλιτι στα αεροδρόμια.

Θα έρθουν κι άλλα ωραία πράγματα από το χιπ χοπ. Και θα έρθουν από παιδιά εκείνα με τα φαρδιά παντελόνια, που πλέον έχουν γκριζάρει ραπάροντας για έναν άλλο κόσμο, για μια άλλη ζωή. Από εκείνους που ονειρεύονται να δούνε αυτόν τον κόσμο να αλλάζει γιατί δεν μπορούν να συμβιβαστούν με αυτό που σήμερα αποκαλείται ζωή. Η κλεισούρα της πανδημίας ήδη γεννάει διαμάντια. Η μπόχα που αναδύει αυτό το σύστημα, αυτή η κυβέρνηση, θα γεννήσει ρίμες που θα βγάζουν φωτιά γιατί θα γράφονται από χέρια που ζουν στις πιο μαύρες στιγμές. Όμως κανένα χιπ χοπ μόνο του δεν θα αλλάξει τον κόσμο. Το πολιτικό τραγούδι ανθίζει όσο φουντώνουν οι αγώνες του λαού. Έτσι η τέχνη και η επανάσταση γίνονται συγκοινωνούντα δοχεία. Αλλιώς, φαντάζει γραφική και ψεύτικη αναπαράσταση ενός φαντασιακού ριζοσπαστισμού που υπάρχει μόνο για να δίνει πλαστά πιστοποιητικά επαναστατικότητας.