Το «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού» και η απουσία του Κοινωνικού Κράτους: Φωνή Βοώντος εν τη Ερήμω

Στην Άρτα, ένας πατέρας ξεχνά το μωρό του στο αμάξι. Οκτώ ώρες μετά βρίσκεται νεκρό. Οργή, πόνος βουβός, πόνος αβάσταχτος και θυμός. Όχι μόνο για το γεγονός ως γεγονός αλλά κυρίως για τον τρόπο που μπορεί να σε στήσει κανείς ανά πάσα ώρα και στιγμή στον τοίχο, να σε λιθοβολήσει, να σε καταδικάσει, να σε λοιδορήσει, να σε κρίνει, με κυρίαρχα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που έσπευσαν αμέσως να μας παρουσιάσουν το παράδειγμα της Αμερικής και το «Σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού», αγνοώντας όμως και μάλλον εσκεμμένα να μας μιλήσουν για την αιτία που το θρέφει και δεν είναι άλλη από το ίδιο το σαθρό και καπιταλιστικό σύστημα. Μιλάνε ακόμη μια φορά για την περίφημη ατομική ευθύνη και εστιάζουν στο γονιό. Στην προκειμένη περίπτωση στον πατέρα. Με την συλλογική ευθύνη όμως, στα αλήθεια, τι συμβαίνει;! Ένα ολόκληρο κράτος πρόνοιας υπό διάλυση, μια κοινωνία που αρνείται χρόνια τώρα πεισματικά να αναλάβει τις ευθύνες της, δομές και υπηρεσίες υποστελεχωμένες, ωράρια λάστιχο, άγχος, στρες, χρονοδιαγράμματα από τα αφεντικά, εκφοβισμός και απειλές απόλυσης σε γυναίκες που επιθυμούν να γίνουν μητέρες, χρέη και ξανά χρέη, ρυθμίσεις για τα δάνεια, νερό, ρεύμα και άλλοι λογαριασμοί, ΕΝΦΙΑ, τέλη κυκλοφορίας, νοίκι στο θεό και πάει λέγοντας. Όλοι μας σε έναν αυτόματο, γονείς στον αυτόματο μέσα σε μια ψυχοπιεστική συνθήκη επιβίωσης. Μέσα σε μια συνθήκη που απουσιάζει παντελώς το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο. Όπου η ανατροφή των παιδιών δεν είναι ευθύνη του κράτους αλλά του γονιού, θαρρείς και κάποιος τον ενημέρωσε ή τον εκπαίδευσε ποτέ για το πώς μπορεί να ενισχύσει τον γονεϊκό του ρόλο, τι σημαίνει να μεγαλώνεις παιδί, τι σημαίνει να γίνεσαι γονιός, ποιες είναι οι κρατικές δομές που μπορείς να απευθυνθείς όταν νιώσεις τρωτός και ευάλωτος. Πού μπορείς να στραφείς για βοήθεια αν νιώσεις αδύναμος να ανταπεξέλθεις στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και να μην χρειάζεται να πληρώνεις ατομικά τις συνεδρίες σου στον ψυχολόγο ή στον ψυχίατρο που σου κοστίζουν μια περιουσία.

Όλοι μιλάνε για τον πατέρα. Ο ρόλος του σχολείου όμως, ποιος είναι τελικά; Θα έπρεπε ή όχι να ενημερώνει τον γονιό για τη μη προσέλευση του παιδιού; Να αναρωτιέται, γιατί δεν βρέθηκε στη σχολική μονάδα; Κάτι το οποίο θα πρέπει να ξεκινά από τον βρεφονηπιακό σταθμό και να καταλήγει μέχρι και τις λυκειακές τάξεις του σχολείου. Άλλωστε, τα περιστατικά παραμέλησης, εκφοβισμού, απειλών μεταξύ των εφήβων, το bulling, οι ξυλοδαρμοί και τα νταηλίκια, είναι εδώ και δείχνουν καθημερινά το σκληρό τους πρόσωπο. Δυστυχώς εντείνονται και θα αυξάνονται ραγδαία όσο και εμείς οι ίδιοι δεν παίρνουμε θέση απέναντι σε όλα αυτά και δεν διοχετεύουμε την οργή μας με σωστό τρόπο απέναντι στους πραγματικούς υπεύθυνους.

Αναρωτήθηκε ποτέ κανείς, ποια είναι η οπτική της κοινωνίας σε σχέση με τη γέννηση και το μεγάλωμα ενός παιδιού; Πόσες φορές έχουμε ακούσει τη φράση: «Γιατί δεν κάνεις ένα παιδί, οι άλλοι καλύτεροι είναι;», «Τι αγχώνεσαι για τα οικονομικά, εμείς τρία παιδιά σάς μεγαλώσαμε σε ένα δυάρι με όλες τις στερήσεις», «Έτσι άκληρος/η θα μείνεις, ο Κώστας της Μαρίας έχει ήδη δύο και πάει για το τρίτο», «Τι σημαίνει δεν θέλεις να κάνεις παιδί; Τώρα το λες αυτό, κάτσε να περάσει ο καιρός και θα αλλάξεις μυαλά», «Θέλετε να χωρίσετε; Κάντε ένα παιδάκι και θα δείτε πώς θα φτιάξουν τα πράγματα», «Μην αγχώνεσαι που κάνεις δυο δουλειές, ο πατέρας σου και εγώ εδώ είμαστε να το κρατάμε. Πότε θα μας κάνετε παππούδες; Εμάς δεν μας σκέφτεστε; Πότε θα δούμε εγγόνι;».

Μπορεί κάποιος να πει ότι όλα τα παραπάνω δεν σχετίζονται άμεσα με το περιστατικό που συνέβη στην Άρτα. Έμμεσα όμως;! Πόσες φορές, ένα παιδί έχει καταστεί η απάντηση και η λύση σε ανασφάλειες που δημιουργούν κοινωνικές επιταγές και στερεότυπα; Και αντίστοιχα, πόσες φορές πραγματοποιείται ως ενίσχυση για τη μοριοδότηση, δηλαδή ως τελευταίο στήριγμα στο οικονομικό και επαγγελματικό αδιέξοδο, ακόμα και στο προσωπικό επίπεδο αφού πολλές φορές λειτουργεί και ως ισχυρή συγκολλητική ουσία για τα ζευγάρια;!

Τι κάνει το κράτος τελικά ως απάντηση σε αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα, όταν αντί να βάζει μπροστά τον άνθρωπο και τις ανάγκες του βάζει μπροστά μονίμως τη λογική κόστους-οφέλους, απαξιώνει τις δημόσιες δομές, αποδεκατίζει καθημερινά το προσωπικό στις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων, των Περιφερειών, των νοσοκομείων και των Κέντρων Υγείας, δημιουργεί συνεχώς επισφαλείς εργασιακές συνθήκες για τον εργαζόμενο γονέα, δεν στελεχώνει την κάθε σχολική μονάδα με υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής στήριξης, δεν στοχεύει στη πρόληψη του φαινομένου αλλά και στην ουσιαστική στήριξη των οικογενειών με κάθε τρόπο. Εκτός και αν κάποιος θεωρεί ουσιαστική στήριξη το Dentist pass, Fuel pass, Market pass και πάει λέγοντας.

Στη σημερινή εκμεταλλευτική κοινωνία η οποία αφήνει γονείς και παιδιά απροστάτευτους σε μια συνεχή συνθήκη σήψης και σε μια συστηματική συνθήκη του «Πάμε και όπου βγει» δεν χωράει κανείς μας. Για τον λόγο αυτό, ας αναρωτηθεί ο καθένας και η κάθε μια από εμάς τι κοινωνία θέλουμε πια. Εκείνη που θα έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του αποκομμένη από κάθε είδους εξουσιαστικές και εκμεταλλευτικές σχέσεις ή εκείνη την κοινωνία του κέρδους, της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης;! Αν επιλέξουμε το δεύτερο, ας φέρουμε στο νου μας τον Μπρεχτ και το ποίημα του «Ο Απόγονος» και ας αναλογιστούμε τι κοινωνία μας αξίζει τελικά: Το ομολογώ: Ελπίδα εγώ καμία δεν έχω. Οι τυφλοί μιλάνε για διέξοδο. Εγώ βλέπω. Όταν τις πλάνες όλες ξοδέψουμε, τελευταίο στην παρέα μας μέλος μένει απέναντί μας το Τίποτα.

Έφη Θάνου – Πάνος Χριστοδούλου