Του σκανδάλου το ανάγνωσμα

Όλη αυτή η σκανδαλολογία αυτών των ημερών και το κύλισμα στη λάσπη ΣΥΡΙΖΑίων και ΝεοΔημοκρατών πρέπει να ανακηρυχθούν κι επισήμως βαρετά. Ποιος ενθουσιάζεται με τον Πέτσα και τον Παππά και τα άλλα παιδιά; Μου θυμίζει εκείνες τις «Οικογενειακές Ιστορίες» στον Άλφα που επένδυσαν σε μια σοβαρή εκδοχή των Παρατράγουδων με σενάριο.

Εντάξει, αφήνω ένα παράθυρο για ένα ιδιαίτερο σκάνδαλο, ένα σκάνδαλο που να σε κάνει να αναφωνήσεις: «βρε, τους μπαγάσες!». Κάτι ευφάνταστο για τη σκοτεινότητα και τη νοσηρότητά του. Να, ας πούμε, το Πείραμα Κέντλερ με τις αναδοχές άστεγων και ορφανών παιδιών σε παιδόφιλους με τις ευλογίες των αρχών του Δυτικού Βερολίνου. Ανατριχιάζω και μόνο που το αναφέρω. Καπιταλισμός στο πιο προχωρημένο στάδιο σήψης του. Δύσκολα θα ξεπεραστεί κάτι τέτοιο, ακόμα και γι’ αυτούς που θυμούνται να βγαίνουν στη δημοσιότητα αργά και βασανιστικά οι αποκαλύψεις από το σκάνδαλο του Άμπου Γκράιμπ.

Για να ξαναγυρίσουμε στα δικά μας όμως, έχουμε μια κλασική και βαρετή για τα δεδομένα του καπιταλισμού ιστορία. Κι αφού κι αυτοί κάνουν τις μπίζνες τους και παίρνουν τις μίζες τους με τον ίδιο κλασικό τρόπο, δεν θα κάτσω κι εγώ να σκεφτώ άλλες λέξεις από εκείνες που είχα χρησιμοποιήσει για μια άλλη περίοδο σκανδαλολογίας, πριν δύο χρόνια, με τους ρόλους κυβέρνησης – αντιπολίτευσης ανεστραμμένους. Για να σας βάλω στο κλίμα, ήταν στα μανταλάκια η περίπτωση του Παπαδημητρίου (Υπ. Ανάπτυξης) και της γυναίκας του Ράνιας Αντωνοπούλου που είχε φέρει μεταγραφή ο ΣΥΡΙΖΑ από το αγαπημένο του Αμέρικα για να μας μάθουν μπαλίτσα. Δεν έχουν αλλάξει και πολλά, οπότε και ο ενεστώτας χρόνος δεν ενοχλεί καθόλου.

Είμαστε αναμφίβολα σε μια περίοδο σήψης και μπόχας, όπου τα αστικά κόμματα βγάζουν από τα συρτάρια τους ό,τι άπλυτα έχουν ως συνήθως κρατημένα γι’ αυτήν ακριβώς την ώρα. Όμως σε αυτό το σύστημα που λέγεται καπιταλισμός, στον κοινωνικο-οικονομικό τρόπο παραγωγής που κυριαρχούν οι κεφαλαιοκρατικές σχέσεις παραγωγής, για να μιλήσουμε αυστηρά, η μίζα δεν μπορεί να είναι σκάνδαλο. Αντίθετα, σκάνδαλο θα ήταν η απουσία της. Δηλαδή, μπορείς να φανταστείς έναν έμπορο που να πουλάει την πραμάτεια του χωρίς προμήθεια; Μάλλον όχι. Γιατί λοιπόν να μην δίνονται μίζες όταν υπάρχει, πρώτον, κέρδος και δεύτερον ανταγωνισμός; Ανταγωνισμός και μεταξύ των εταιρειών και μεταξύ των πολιτικών υπαλλήλων.

Αυτά, συμπλήρωνε το κείμενο, δεν αποτελούν σκάνδαλο στον καπιταλισμό, αλλά κανόνα. Ένδειξη είναι ότι, αν κάποιος δεν ακολουθεί αυτόν τον κανόνα για διάφορους ενίοτε μυστήριους και σκοτεινούς λόγους, τον επευφημούν όλοι σαν ήρωα.

Ο καπιταλισμός είναι τόσο αντιφατικός που είναι σαν σύστημα το σκάνδαλο το ίδιο. Αν αποδεχθεί κανείς την ουσία του, τότε θα πρέπει να θεωρεί τις μίζες, τη διαφθορά, την αδικία, την αποξένωση σαν φυσιολογικά φαινόμενα, ενώ σαν σκάνδαλο θα πρέπει να θεωρείται η αναίρεσή αυτών των αρετών του καπιταλισμού και η συζήτησή τους σαν κάτι κακό. Μάλιστα! Είναι σκάνδαλο να κατηγορείται η κυβέρνηση της ΝΔ για σκοϊλ ελικικου συμπεριφορές που λοιμώχθηκαν. Σκάνδαλο θα ήταν να ενίσχυε ουσιαστικά και πραγματικά τους επιστήμονες που τόσα χρόνια τους αφήνει στο σκοτάδι της μαύρης εργασίας ή τους οδηγεί στη μαύρη ξενιτιά. Σκάνδαλο θα ήταν να έκανε αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ που πέρασε νόμο θεμελίωσης αμισθί μεταδιδακτορικής έρευνας!

Αν δεν σας αρέσουν αυτά, σκεφτείτε ότι μπορεί τελικά να μην σας αρέσει ο καπιταλισμός. Αν μπλέκεστε με τα λογικά και τα παράλογα, εξετάστε το ενδεχόμενο να μην φταίνε αυτά καθαυτά τα γεγονότα, αλλά η ασταθής στάση που από τη μια αποδέχεται την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά από την άλλη διαμαρτύρεται για την κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο.

Η γέφυρα σε αυτόν τον παραλογισμό λέγεται ρεαλισμός, αλλά είναι καθαρός σουρεαλισμός. Δηλαδή, υπάρχει η υπόρρητη υπόθεση ότι μπορεί να υπάρχει δημοκρατία στο δρόμο, αλλά τρομοκρατία στο χώρο εργασίας. Γιατί; Επειδή είναι πιο ρεαλιστική η παρέμβαση στο κράτος, απ’ ό,τι στον εργοδότη. Και γιατί αυτό; Επειδή ο συσχετισμός δύναμης είναι καλύτερος στο επίπεδο του κράτους, απ’ ό,τι στο χώρο εργασίας. Είναι καλύτερος ο συσχετισμός απέναντι σε αστυνομία, στρατό, εκπαιδευτικό και δικαστικό σύστημα, διοικητικό μηχανισμό και νόμους, απ’ ό,τι απέναντι, στην καλύτερη περίπτωση, σε έναν διευθυντή ή επιστάτη! Όπου η δύναμη αυτού του ενός διευθυντή ή επιστάτη απέναντι σε δεκάδες ή εκατοντάδες εργαζόμενους έγκειται ακριβώς στο ότι έχει τις πλάτες του κράτους, με την αστυνομία, το στρατό, το εκπαιδευτικό και δικαστικό σύστημα, το διοικητικό μηχανισμό και τους νόμους.

Ο πειρασμός να αποκαλέσω αυτόν τον ισχυρισμό σκανδαλώδη είναι μεγάλος. Μετά όμως θυμάμαι ότι καπιταλισμός είναι και η χειραγώγηση της συνείδησης, η αντιστροφή της πραγματικότητας στην οποία εκπαιδεύονται όλοι, αλλά πτυχίο παίρνει σίγουρα ο εργάτης!

Για να μην ξεφύγουμε όμως, και χάσουμε το κύριο. Υπάρχει μια σταθερά, ένας μπούσουλας που μπορεί εύκολα να ανασύρει κανείς από την τσέπη του σε αυτές τις περιπτώσεις, ακόμα κι αν δεν υπάρχει τίποτε άλλο σε αυτήν την τσέπη. Για την ακρίβεια, ο μπούσουλας είναι η ίδια η τσέπη. Η καπιταλιστική κρίση και το τέλος των αυταπατών του σοσιαλισμού αλά ΠΑΣΟΚ έφεραν τα πράγματα στην πραγματική τους διάσταση. Αν έχεις βιώσει στη δουλειά σου την ρεμούλα του αφεντικού, την καταστρατήγηση κάθε νόμου με τις πλάτες, κι ενίοτε τις ευλογίες ή και τις προτροπές, του κράτους, γιατί μετά να εκπλήσσεσαι με τη διαφθορά ενός άλλου αφεντικού;

Όταν το κράτος με την πασοκονεοδημοκρατικοσυριζαίηκη συνέχειά του έχει θεσπίσει νόμους ώστε το λαϊκό δίκιο να είναι παράνομο και η αρπαχτή των αφεντικών να γίνεται νόμιμα, τότε η μόνη έκπληξη είναι γιατί δεν έφτιαξαν άλλον ένα νόμο που να κάνει ακόμα κι αυτά τα σκάνδαλα νόμιμα. Λοιπόν, πρώτον, έχουν φτιάξει ένα τέτοιο νόμο και λέγεται «νόμος περί ευθύνης υπουργών». Δεύτερον, έχουν φτιάξει και μια κοινοβουλευτική διαδικασία και λέγεται «προανακριτική επιτροπή». Τρίτον, έχουν εμπεδώσει την αρχή τους «ό,τι είναι νόμιμο είναι και ηθικό». Τέταρτον, έχουν αυτούς τους βόθρους πανελλαδικής εμβέλειας που μπορούν να διαχειριστούν τις λεπτομέρειες. Και τέλος, έχουν έναν υπέροχο λαό, που μπλεγμένος με το κουβάρι των προαιώνιων ανασφαλειών του εκτονώνει την αμφισβήτηση ή την οργή του σε τυχάρπαστους τηλεπωλητές και διάττοντες αστέρες. Με άλλα λόγια, το καλοκαίρι μπορεί κανείς να βλέπει σε επανάληψη Novartis και για τους λίγο πιο παλιούς τα εξοπλιστικά του Άκη, το καλαμπόκι του Αθανασόπουλου και βέβαια πάντα Κοσκωτά.

Κι αν όλο αυτό το οικοδόμημα σας φαντάζει σαν τοίχος, θα πρέπει να αναζητήσετε την χαραμάδα, που μετά από τόσους αιώνες σεισμών, κρίσεων και επαναστάσεων, έχει γίνει σχεδόν πύλη. Εδώ στην Ελλάδα την έχουμε στολίσει και της έχουμε βάλει κι ένα σφυροδρέπανο από πάνω για να μην την χάσετε. Κοπιάστε, η ανάσα μας κόβεται να την κρατάμε ανοιχτή…