Υπάρχει ταξικότητα στην πανδημία; (Καμία πατρίδα για τους μελλοθάνατους)

“Γιατί αυτό που ονομάζουμε πατρίδα δεν είναι μια ιδέα που περιπλανιέται μεταξύ γραμμάτων και βιβλίων, αλλά ένα μεγάλο σώμα από σάρκα και οστά, από πόνο και βάσανα, από στενοχώρια, από ελπίδα ότι όλα θα αλλάξουν μια όμορφη μέρα.” Υποδιοικητής Μάρκος 

28η Οκτωβρίου. Λόγοι, μεγάφωνα, μηνύματα, όχι παρελάσεις βέβαια φέτος. Τα περισσότερα μηνύματα μιλούν για ένα έθνος, ένα λαό, ένα αγώνα. Γιατί όμως γιορτάζουμε την αρχή μιας μάχης και όχι την επιτυχή λήξη της; Σε λίγο 17η Νοέμβρη. Πάλι θα υπάρχουν μηνύματα, λόγοι, στεφάνια. Και πάλι ένας λαός, ένα έθνος, ένας αγώνας. Τα ίδια και στα περισσότερα με την πανδημία. Όλοι μαζί, μια μάχη, ένας κοινός πόλεμος. Ο θάνατος εξάλλου όπως λένε οι ίδιοι δεν κάνει διακρίσεις. Είναι όμως αλήθεια αυτό; Είμαστε τελικά όλοι μαζί; 

Σε ένα σύστημα που βασίζεται στην κερδοφορία, ακόμα και ο θάνατος λειτουργεί ταξικά. Δείχνει να έχει μια προτίμηση στους φτωχούς και στους απόκληρους. Γιατί το καπιταλιστικό σύστημα είναι ένα σύστημα που βασίζεται εξ ορισμού στην αδικία και στην εκμετάλλευση. Μπορεί να έχει εξελιχθεί από τη φεουδαρχία, μπορεί πλέον να μην υπάρχουν σκλάβοι και δούλοι, μπορεί να μην καίνε μαύρους στην πυρά, αλλά η αδικία βρίσκεται εδώ και σιγοβράζει, και ενίοτε βλέπουμε κάποιες σπίθες της που μετατρέπονται κάποιες στιγμές και σε πυρκαγιές.

Την ανάλυση μπορούμε να τη βρούμε σχεδόν παντού τριγύρω μας, αν θέλουμε. Από τα κλασσικά συγγράμματα πολιτικής οικονομίας όπως το Κεφάλαιο του Μαρξ, το Κομμουνιστικό Μανιφέστο των Μαρξ Ένγκελς, έως σύγχρονες ταινίες όπως το Μεγάλο Σορτάρισμα και το Ξέπλυμα. Όλες οι αναλύσεις καταλήγουν στο ότι η βάση του συστήματος αυτού είναι η ύπαρξη της  εκμετάλλευσης της εργασίας και της παραγωγής, η οποία για να αναπαραχθεί χρειάζεται στην αρχή τη συσσώρευση και την ανταλλαγή χρήματος και αργότερα την πίστωση ως μέθοδο διεύρυνσης της κατανάλωσης και της παραγωγής. Και για να υπάρξουν αυτά απαιτείται και εμπιστοσύνη στο σύστημα, ή ακόμα καλύτερα μια επιβολή εμπιστοσύνης.

Ένας βασικός τρόπος για την επιβολή της εμπιστοσύνης είναι και το ιδεολόγημα πως όλοι είμαστε μια κοινή ομάδα με ενιαία συμφέροντα, ένα ενιαίο έθνος, μια πατρίδα για την οποία όλοι αγωνιζόμαστε. Είναι όμως μόνο ένα ιδεολόγημα. Δεν έχουμε όλοι την ίδια πατρίδα. Για κάποιους η πατρίδα είναι το μέρος που έχουν τις καταθέσεις τους, είναι το μέρος που εξασφαλίζει το μεγαλύτερο κέρδος. Για κάποιους άλλους είναι ο τόπος που γεννήθηκαν, οι φίλοι, η οικογένεια, ο τόπος τους. Για αυτό το λόγο κάποιοι το ’40 βρέθηκαν στο Κάιρο και κάποιοι άλλοι στα βουνά. Για αυτό και ο εορτασμός είναι η αρχή του πολέμου. Γιατί το μεταπολεμικό οικοδόμημα προτίμησε να γιορτάσει την εποχή πριν οι υπάλληλοί του φύγουν. Έτσι δε χρειάζεται να γίνει και καμία αναφορά στο ΕΑΜ.

Και κάπου εδώ θα αναρωτηθεί κάποιος τι σχέση έχουν όλα αυτά με την πανδημία; Το κακό με την ιστορία, και ειδικά με τις πιο μαύρες στιγμές της, είναι ότι έχουν την τάση να επαναλαμβάνονται. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια κατάσταση που επαναφέρεται το αφήγημα του όλοι μαζί απέναντι στον ιό. Είναι όμως μαζί όσοι στοιβάζονται στα μέσα μαζικής μεταφοράς με όσους κυκλοφορούν με σοφέρ και λιμουζίνες; Είναι μαζί ο γιατρός του ΕΣΥ με τον μεγαλοκλινικάρχη; Έχουν τις ίδιες ανάγκες; Είναι το ίδιο τα παιδιά των δημόσιων σχολείων, των τμημάτων του τι 15, τι 30, με αυτά των ιδιωτικών; Είναι το ίδιο όσοι μένουν σε ένα σπίτι 40 τ.μ. με όσους μένουν σε βίλες; 

Θα πει πάλι κάποιος καλά και πόσοι είναι αυτοί; Καταρχήν είναι αρκετοί και κατά δεύτερον και σημαντικότερο τυγχάνει να είναι και αυτοί που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Είναι της μόδας να αποκαλούνται ελίτ. Στην ουσία όμως είναι η αστική τάξη και οι υπάλληλοί της. Βέβαια, ο πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι όλοι και όλες είμαστε (για άλλη μια φορά) το ίδιο απέναντι στην κρίση. Ταυτόχρονα ισχυρίζεται ότι ακούει τους επιστήμονες. Ας δούμε λοιπόν τι λέει η επιστήμη για όλα αυτά. Και όχι κάποιο αριστερό πανεπιστήμιο, όχι κάποιο τμήμα κοινωνιολογίας με έφεση στο μαρξισμό, όχι κάποιο πανεπιστήμιο στη Ρωσία, την Κίνα, την Κούβα ή την Βενεζουέλα, αλλά η Mayo Clinic των Η.Π.Α. 

Σε πρόσφατο σεμινάριο του εργαστηριακού τομέα της Mayo Clinic, της 27 Οκτωβρίου με τίτλο Pulling back the sheets: Deep inequalities exposed by the COVID-19 pandemic (Ξεσκεπάζοντας το κάλυμμα: Οι δομικές ανισότητες αποκαλύπτονται από την πανδημία του Covid-19) η γιατρός Rahma Warsame παρουσιάζει στοιχεία ερευνών για το πώς και ποιοι επηρεάζονται από την πανδημία. Και τα στοιχεία είναι όντως αποκαλυπτικά: 

-Σε σχέση με τους λευκούς οι μαύροι και οι γηγενείς πεθαίνουν νωρίτερα και από περισσότερες ασθένειες: έχουν τετραπλάσια περιγενετική θνησιμότητα, δύο φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν στο πρώτο έτος της ζωής τους και υψηλότερα ποσοστά θανάτου για κάθε ασθένεια.

-Παρατηρείται μια άτυπη γκετοποίηση σε συγκεκριμένες περιοχές στις οποίες παρουσιάζονται αυξημένα ποσοστά ανεργίας, χαμηλότερο εισόδημα, αυξημένη συγκέντρωση πληθυσμού σε χαμηλής ποιότητας κατοικίες, κακές συνθήκες υγιεινής. 

-Όπως είναι επόμενο οι κατηγορίες αυτές έχουν αυξημένα ποσοστά ανασφάλιστων ή υποασφαλισμένων, και ως εκ τούτου μειωμένη δυνατότητα πρόσβασης σε δομές υγείας, μειωμένη πρόσβαση σε διαγνωστικούς ελέγχους για τον sars cov 2, μειωμένη δυνατότητα πρόσβασης σε διαγνωστικά κέντρα, πρόσβαση μόνο σε περιορισμένης δυνατότητας ιδρύματα και μειωμένη δυνατότητα να εξεταστούν για τον sars cov 2 σε σχέση με λευκούς με τα ίδια συμπτώματα.

-Οι συγκεκριμένες μειονότητες δεν έχουν δυνατότητα τηλεργασίας, χρησιμοποιούν τα ΜΜΜ χωρίς πρόσβαση σε ΙΧ, αρκετοί είναι άστεγοι και για αυτούς τους λόγους είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στον sars cov 2.

-Οι μαύροι έχουν 10% χαμηλότερο εισόδημα παρόλο που επικρατεί η λογική ότι έχουν εξαλειφθεί οι αντιθέσεις.

-Οι μαύροι αποτελούν το 12,4% του πληθυσμού ενώ αποτελούν το 21,5% των θανάτων από τον εν λόγω ιό.

Η παραπάνω έρευνα επιβεβαιώνει την υπόθεση που κάναμε λοιπόν στην αρχή: σε μια κοινωνία με ανισότητες δεν είμαστε ίσοι ούτε απέναντι σε μια πανδημία, ούτε απέναντι στο θάνατο. Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν αντιληφθεί αυτό και συμβολικά ο Χάρος απαιτούσε οβολούς για την μεταφορά των ψυχών. Φυσικά η κυβέρνηση επιμένει ότι όλοι είμαστε ίσοι στην πανδημία και ως εκ τούτου χρησιμοποιεί οριζόντια μέτρα. Και δεν υπάρχει μεγαλύτερη μορφή ανισότητας από την ίση αντιμετώπιση των άνισων. Για αυτό και η κυβέρνηση αδιαφορεί για το τι συμβαίνει στα ΜΜΜ, για το τι συμβαίνει στα δημόσια σχολεία, για το ποιοι αποκλείονται από τα δημόσια νοσοκομεία και ποιοι μπορούνε να έχουν πρόσβαση στα ιδιωτικά. Γιατί τα μέτρα δεν πάρθηκαν για να προστατεύουν εμάς από την πανδημία, αλλά αυτούς από την πλέμπα όπως θεωρούν εμάς. 

Τα παραπάνω μπορεί να τα διαβάσει κάποιος στο “Διατριβή για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων” του Ρουσό ή στην “Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους” του Ένγκελς. Μπορεί να το βρει και σε πιο mainstream μέσα και πάλι. Μπορεί να το δει στη Δίκη των 7 του Chicago, μπορεί να το δει στην Παρείσφρηση. Δεν είναι ταινίες του Αϊζενστάιν, είναι ταινίες του Netflix οι οποίες δείχνουν πόσο βαθιές είναι οι διακρίσεις στην κοινωνία και πόσα καλά καλύπτει το σύστημα τους καταπιεστές. Μπορείτε να το δείτε και στην ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη Βουλή την 12η Νοεμβρίου. 

Την ημέρα αυτή έγινε στη Βουλή ίσως η πιο κυνική ομιλία από την εποχή του “ο ασθενής βρίσκεται στο γύψο”. Ο πρωθυπουργός από Μωυσής μετατράπηκε σε ένα κακομαθημένο πλουσιόπαιδο και έδειξε τον πραγματικό του αυταρχικό εαυτό. Τι είπε λοιπόν; Είπε ψέματα ότι ο ιός κολλάει από τους χώρους διασκέδασης κατά κύριο λόγο, ενώ με βάση τα διαγράμματα του Σωτήρη-Ρικ κολλάει πρώτα στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και μετά στους κλειστούς χώρους. Έδειξε ένα άσβεστο μίσος προς τη νεολαία. Πιθανό να σχετίζεται με τα ποσοστά που δεν παίρνει στις δημοσκοπήσεις που δε βλέπουμε πλέον. Δήλωσε ξεκάθαρα και με τον πιο χυδαίο τρόπο ότι δε θα ενισχύσει το ΕΣΥ με άλλες κλίνες ΜΕΘ μιας και έτσι και αλλιώς όποιος είναι να πεθάνει θα πεθάνει. Ομολόγησε ότι δεν έγιναν τεστ στους τουρίστες για να μην παρεξηγηθούν και δεν έρθουν στην αποικία διασύροντας έτσι όσους από την επιτροπή, και όχι μόνο, έβγαιναν και έλεγαν ότι δε χρειάζονται τα τεστ. Και τέλος έδειξε το μίσος του για τη 17 Νοέμβρη και την αλλεργία που έχει στην πτώση της χούντας.

Γιατί ούτε εκείνη τη μέρα ήμασταν όλοι μαζί. Κάποιοι ήταν μπροστά και κάποιοι ήταν πίσω από την πύλη. Και δυστυχώς φέτος το μήνυμα του Πολυτεχνείου δε θα ναι πιο επίκαιρο από ποτέ, καθώς τα νομοθετήματα της κυβέρνησης αυτής έχουν ξεπεράσει και τις απαγορεύσεις της χούντας. Στη χούντα μπορούσες να βγεις μετά τις 9 αρκεί να μην έβρισκες πάνω από δύο για παρέα. Πλέον ζούμε σε έναν άτυπο στρατιωτικό νόμο όπου η πανδημία θα αντιμετωπίζεται με καταστολή. Είναι πλέον εμφανές πως τα μέτρα που λαμβάνουν είναι αναποτελεσματικά τουλάχιστον. Είναι εμφανές πως δεν έχουν καμία διάθεση να ενισχύσουν το ΕΣΥ. Είναι εμφανές πως το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να καταστέλλουν και να μεταβιβάζουν μίζες σε ημετέρους. Είναι εμφανές πως είναι επικίνδυνοι. Είναι εμφανές πως δεν είμαστε ούτε και τώρα όλοι μαζί. 

Το κεφάλαιο δεν έχει πατρίδα. Ούτε και οι μελλοθάνατοι. Γιατί ως μελλοθάνατους μας αντιλαμβάνονται. Όπως πετυχημένα δείχνει η ταινία το ξέπλυμα, οι καπιταλιστές έχουν βρει δεκάδες τρόπους να καλύπτουν τις ζημιές τους και να τις μεταφέρουν στους από κάτω. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται το πρόβλημα με το σύστημα είναι ότι οι σύγχρονοι σκλάβοι ούτε αντιλαμβάνονται πως είναι σκλάβοι, ούτε ποια είναι τα αφεντικά τους. Και είναι κρίσιμο να το αντιληφθούμε. Είναι κρίσιμο να αντιληφθούμε ότι δεν είμαστε όλοι μαζί. Και για αυτό είναι κρίσιμο να γίνει, με όλα τα απαραίτητα μέτρα, η πορεία της 17 Νοέμβρη. Όχι σαν μνημόσυνο, αλλά σαν πορεία διεκδίκησης για τη ζωή μας. Γιατί αυτό διακυβεύεται πλέον. Οι δικές μας ζωές, γιατί οι δικές τους όπως δείξαμε είναι εξασφαλισμένες. Για να μην επιτραπεί, όπως γράφει ο Sub commandante Marcos, στην ηλιθιότητα να δημοκρατικοποιήσει τον φόβο και τον θάνατο. 

“Αύριο γυρνάμε πίσω στα βουνά. Αποπροσανατολισμένοι ναυτικοί, πειρατές οπλισμένοι με ελπίδα, επιστρέφουμε στις θάλασσές μας. Εκεί θα συνεχίσουμε τις περιπέτειες μας. Εκεί θα περιμένουμε.”  Εξεγερμένος υποδιοικητής Μάρκος

Πηγές

1.Το κομμουνιστικό μανιφέστο, Καρλ Μαρξ, Φρίντριχ Ένγκελς
2.Το κεφάλαιο, Καρλ Μαρξ
3.Το μεγάλο σορτάρισμα
4.Το ξέπλυμα
5.https://news.mayocliniclabs.com/2020/10/27/pulling-back-the-sheets-deep-inequalities-exposed-by-the-covid-19-pandemic/
6.Διατριβή για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων, Ζαν Ζακ Ρουσό
7.Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους
8.Η δίκη των 7 του Chicago
9.Η παρείσφρηση
10.Εικονογραφημένοι λόγοι και ανακοινωθέντα του sub commandante Marcos, Debiase

Πάνος Χριστοδούλου, Ειδικευόμενος Ιατρικής Βιοπαθολογίας/Εργαστηριακής Ιατρικής, MSc Διοίκησης Μονάδων Υγείας, Υποψήφιος Διδάκτορας Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών, PGCert Διαχείρισης κρίσεων στη δημόσια υγεία και ανθρωπιστικής απάντησης, Μεταπτυχιακός φοιτητής στο ΠΜΣ Τρόφιμα, Διατροφή και Μικροβίωμα της ιατρικής του ΔΠΘ