Υπηκοότητα μόνο για ήρωες και εκλεκτούς-Περί “άξιων” και “ανάξιων” μεταναστών

Αίσθηση έχει προκαλέσει τις τελευταίες μέρες η είδηση ότι 23χρονος μετανάστης χωρίς χαρτιά από το Μάλι έσωσε με κινήσεις “Spiderman” ένα τετράχρονο παιδί που είχε σκαρφαλώσει έξω από το μπαλκόνι του σπιτιού του στο Παρίσι. Ο πρόεδρος Μακρόν υποδέχτηκε το νεαρό στα Ηλύσια Πεδία, δεσμευόμενος πως θα κινηθούν οι διαδικασίες για την πολιτογράφηση του Μαμαντού Γκασαμά, που είχε έρθει με τον αδερφό του από την Αφρική το 2017 και διαμένει σε εστία.

Η υπόθεση, τηρουμένων των αναλογιών, θυμίζει εκείνη της απόδοσης ελληνικής ιθαγένειας στους αδελφούς Αντετοκούμπο, επί κυβέρνησης Σαμαρά το Μάη του 2013, προκειμένου τα δυο μπασκετικά ταλέντα να προσφέρουν τις υπηρεσίες του στην Εθνική Ομάδα. Κανείς φυσικά δε μπορεί να έχει αντίρρηση στο γεγονός αυτό καθ’αυτό της πολιτογράφησης, είτε στη γαλλική είτε στην ελληνική περίπτωση. Είναι όμως πολύ ενδεικτικός ο τρόπος και τα κριτήρια με τον οποίο γίνονται αυτές οι κατ’εξαίρεσιν πολιτογραφήσεις.

Το μήνυμα ουσιαστικά που δίνεται σε ντόπιους και μετανάστες είναι πως υπάρχουν “άξιοι” μετανάστες, με κριτήρια που προσιδιάζουν πολύ στη φιλελέ αντίληψη περί “αριστείας” (σπάνιο αθλητικό ταλέντο, ηρωισμός και φυσική κατάσταση “υπερήρωα”), και ¨ανάξιοι”, οι οποίοι μπορεί μάλιστα να έχουν γεννηθεί και μεγαλώσει σε μια χώρα, αλλά θα περίμεναν ακόμα πολύν καιρό αν δεν είχαν αυτές τις ιδιότητες που τους καθιστούν ξεχωριστούς από τη μάζα των “ανεπιθύμητων” που βρίσκονται στην ίδια μοίρα. Μπορεί ακόμα να προέρχονται από μια χώρα -το Μάλι -την οποία η άλλοτε αποικιακή κυρίαρχος Γαλλία έχει κάνει και πάλι καλοκαιρινή με παρουσία στρατού από το 2013, αλλά δε θεωρούνται καν πρόσφυγες με δικαίωμα ασύλου, μόνο τους επιτρέπεται να φυτοζωούν αναμένοντας την πιθανή απέλαση, εκτός κι αν αποδείξουν έμπρακτα ότι είναι “ξεχωριστοί”. Χαρακτηριστική είναι εξάλλου η αντίδραση του ακροδεξιού “Εθνικού Μετώπου” στη Γαλλία, που αποδέχεται την πολιτογράφηση του νεαρού, με αντάλλαγμα την απέλαση όλων των “παράνομων” μεταναστών που δεν κάτι μοναδικό να επιδείξουν. Ο ίδιος ο Μακρόν σε συνέντευξη τύπου που ακολούθησε διευκρίνισε πως “Μια εξαιρετική ενέργεια δεν αλλάζει την πολιτική”.

Σκίτσο του Τjeerd Royards

Ουσιαστικά και σε αυτή την περίπτωση έχουμε τη λογική “λαχείου” που διακρίνει γενικά τον καπιταλισμό, ο οποίος υπόσχεται τη γη της επαγγελίας στους λίγους κι εκλεκτούς που θα καταφέρουν να διακριθούν, ως επιχειρηματίες, τραγουδιστές, αθλητές κλπ., με τους “αποτυχημένους” να περιορίζονται σε μια επισφαλή ύπαρξη. Παράλληλα τέτοιες “έκτακτες” πολιτογραφήσεις , λειτουργούν ως πλυντήριο της βαθιά αντιμεταναστευτικής και στον πυρήνα της ρατσιστικής πολιτικής που εφαρμόζει το σύνολο των κυβερνήσεων της ΕΕ, με διάφορες διαβαθμίσεις. Τέλος, εθίζει όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως εθνοτικής προέλευσης, σε λογικές “ευεργετισμού” που παραπέμπουν σε μοναρχικού τύπου καθεστώτα, μαθαίνοντάς τους να είναι ευγνώμονες απέναντι στο κράτος-σωτήρα, κι όχι να επιμένουν στη διεκδίκηση και τη διεύρυνση των δικαιωμάτων τους, είτε είναι επίσημα πολίτες του είτε όχι.

O Μπρεχτ έγραφε κάποτε πως “Αλίμονο στις χώρες που έχουν ανάγκη από ήρωες”. Δεν εννοούσε βέβαια ακριβώς αυτό, αλλά ίσως αν ζούσε να είχε κάτι να πει και για τις χώρες που δέχονται μόνο ήρωες.