Το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε

Οι φιλόσοφοι έχουν με διάφορους τρόπους ερμηνεύσει τον κόσμο. Το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε

Αυτή η φράση του Μαρξ, η περίφημη 11^η Θέση στον Φόυερμπαχ, έμελλε να είναι η μεγαλύτερη θεωρητική υπόσχεση που πραγματοποιήθηκε στην ιστορία των Ιδεών.

Κατά καιρούς πολλοί φιλόσοφοι, θεωρητικοί, στοχαστές και επιστήμονες όλων των κλάδων θεώρησαν ότι μπορούν να βρουν το νόημα της ζωής, να αποκωδικοποιήσουν τον μάταιο τούτο κόσμο. Κάποιοι μάλιστα πίστεψαν ότι τα κατάφεραν.

Αυτά σε άλλες εποχές. Τότε που η θεωρία και η φιλοσοφία είχαν μια άλλη σχέση με την πραγματικότητα. Την ερμήνευαν, την δικαιολογούσαν, προσπαθούσαν να την κατανοήσουν ή να την προβλέψουν. Πολλά θεωρητικά εγχειρήματα έμειναν απλές ιδέες. Άλλα απέτυχαν να συγκινήσουν τις μάζες. Άλλα απλά επιβεβαίωσαν την αυταρέσκεια της διανόησης και εγκλωβίστηκαν στην κατασκευή εννοιών που θα ήταν απρόσιτες για το κοινό και θα ενδιέφεραν μια μικρή ελίτ.

Τι έκανε ο Μαρξ; Γύρισε όλο τον κόσμο ανάποδα. Η μεθοδολογία του, η θεωρία του, η κριτική του αποδείκνυε σε όλες τις στιγμές της ένα πράγμα: η ίδια η πραγματικότητα σου δίνει τα εργαλεία. Αρκεί να μπορείς να τα αξιοποιήσεις σωστά και τότε θα διαπιστώσεις ότι η πολυπόθητη ερμηνεία του κόσμου είναι ακριβώς η ίδια η δυνατότητα αλλαγής του.

Στην πραγματικότητα, αυτό που κατάφερε ο Μαρξ ήταν να δείξει πως ο κόσμος αλλάζει. Η ιστορία προχωράει μέσα από τις αντιφάσεις της. Η ιδέα αυτή δεν ήταν καινούρια, ωστόσο όταν γειώνεται με τα πραγματικά στοιχεία της πραγματικής ζωής, δηλαδή τις παραγωγικές σχέσεις, τις συνθήκες διαβίωσης των εργατών, την επιστημονική εξήγηση της κερδοφορίας των καπιταλιστών, τις ιστορικές συνθήκες που οδήγησαν σε εξεγέρσεις και παλινορθώσεις, τότε καταλαβαίνει κανείς γιατί ο Μαρξ ήταν ο κορυφαίος στοχαστής στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Τίποτα μετά από αυτόν δεν ήταν ίδιο. Καμία επιστήμη δεν μπορούσε να θεμελιώσει την παραμικρή πρόταση χωρίς αναφορά στο έργο του. Κανενός άλλου επιστήμονα η επιρροή δεν ήταν τόσο σημαντική.

Σήμερα, 200 χρόνια από την γέννησή του, μπορούμε με απόλυτη βεβαιότητα να τον θεωρήσουμε ως τον μοναδικό στοχαστή ο οποίος, με τη θεωρία του αλλά και με την πολιτική του δράση, κατάφερε να αλλάξει τον κόσμο. Κι ας πνίγηκαν στο αίμα οι περισσότερες επαναστάσεις. Κι ας χάσαμε αγώνες που δώσαμε και άλλους που δεν δώσαμε. Το ζήτημα είναι ότι τον κόσμο τον αλλάξαμε. Και όσο υπάρχει ένας κομμουνιστής, ένας άνθρωπος που θα εμπνέεται από τον Μαρξ και το έργο του πάνω σε αυτή τη γη, θα γνωρίζουμε πως τον κόσμο θα τον αλλάξουμε και πάλι.