Η δολοφονία του ποδοσφαίρου: Ένα διαρκές έγκλημα

Χρόνια τώρα γινόμαστε μάρτυρες σοβαρών επεισοδίων βίας στα γήπεδα, αλλά και έξω απ’ αυτά. Χρόνια τώρα ακούμε για μέτρα ενάντια στη βία, όμως αποδεικνύεται για μια ακόμη φορά ότι όταν δεν αντιμετωπίζεις την αιτία που γεννά τη βία, τότε συνεχίζεις να σπέρνεις ανέμους και είναι σίγουρο ότι θα θερίσεις θύελλες.

Τέτοιες «θύελλες» έζησε πρόσφατα και η Θεσσαλονίκη, με συμπλοκές οπαδών στην Καλαμαριά, ρόπαλα και τσεκούρια να βρίσκονται σε συνδέσμους οπαδών, αλλά ακόμα και θάνατο οπαδού την Κυριακή 5 Γενάρη, μέρα μεσημέρι, σε κεντρικό σημείο της πόλης.

Η αθλητική βία αποτελεί συνώνυμο του εμπορευματοποιημένου αθλητισμού και ιδιαίτερα του ποδοσφαίρου, γιατί εκεί υπάρχουν τα μεγαλύτερα κέρδη, άρα και τα μεγαλύτερα συμφέροντα, τα οποία θέλουν να προωθήσουν πάση θυσία.

Η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και οι παλιότερες του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ, έκαναν κάθε φορά βαρύγδουπες δηλώσεις για την αντιμετώπιση της βίας. Ποτέ όμως δεν αντιμετώπισαν την αιτία, δηλαδή την ύπαρξη των ΠΑΕ. Το ΚΚΕ έγκαιρα είχε προειδοποιήσει ότι τα διάφορα νομοσχέδια των κυβερνήσεων δεν αντιμετώπιζαν την ουσία του προβλήματος. Προειδοποιεί και πάλι ότι το εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο θα παραμείνει θύλακας ανωμαλιών, στημένων παιχνιδιών και βίας.

H ασύδοτη δράση μεγάλων καπιταλιστικών επιχειρήσεων, που λυμαίνονται το χώρο του ποδοσφαίρου, τους βολεύει ώστε να συντηρούν συνεχώς ένα πολύμορφο κλίμα βίας και «πολέμου» για την εξυπηρέτηση των τεράστιων και ανταγωνιστικών συμφερόντων τους.

Αναρωτιόμαστε, τι δουλειά έχουν οι εφοπλιστές, οι τραπεζίτες, οι μεγαλοξενοδόχοι και μεγαλοδικηγόροι, όλοι αυτοί ταυτόχρονα και μιντιάρχες, με το «μπαλέτο της εργατικής τάξης», το ποδόσφαιρο;

Ποδόσφαιρο σημαίνει να μιλάμε για το ωραίο γκολ με ψαλιδάκι, την πάσα ακριβείας στην άλλη πλευρά του γηπέδου, τους αυτοματισμούς, το σύστημα του προπονητή, τον μοιραίο παίκτη, τη «χρυσή» αλλαγή και τόσα άλλα που κάνουν αυτό το άθλημα να είναι μέσα στις καρδιές μας. Ποδόσφαιρο δεν σημαίνει μετά από κάθε αγωνιστική να μαθαίνουμε για δολοφονίες οπαδών, για εμπρηστικούς μηχανισμούς σε σπίτια διαιτητών, για επιχειρηματικά συμφέροντα και υβριστικές επιστολές μεγαλομετόχων. Ειδικά για το τελευταίο, ας ρίξει κάποιος μια ματιά στις πρόσφατες αηδιαστικές ανακοινώσεις μεταξύ «παραγόντων» της Super League.

Κατευθυνόμενη οπαδική βία

Η βία που εκδηλώνεται στο χώρο των γηπέδων με αφορμή αθλητικές εκδηλώσεις είναι βία οργανωμένη και κατευθυνόμενη, με συγκεκριμένους στόχους: Από τη μία αυτές οι ομάδες, που λειτουργούν ως συμμορίες, υπερασπίζονται τους μεγαλοεπιχειρηματίες που λυμαίνονται το ποδόσφαιρο, υπηρετούν τους μεταξύ τους ανταγωνισμούς. Από την άλλη «γυμνάζονται» στο γήπεδο για να οργανώνουν άλλου είδους δραστηριότητες, για να λειτουργούν ως δυνάμεις κρούσης σε βάρος των οργανωμένων αγώνων του λαού και της νεολαίας. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα επεισόδια στα γήπεδα αξιοποιούνται από τις αστικές κυβερνήσεις για την εφαρμογή ή τη δοκιμή κατασταλτικών σεναρίων και σχεδιασμών, που αργά ή γρήγορα γενικεύονται σε βάρος συνολικά του εργατικού – λαϊκού κινήματος. Δηλαδή με έναν σμπάρο πολλά τρυγόνια.

Ο φίλαθλος κόσμος του ΠΑΟΚ και του Αρη, όλων των ομάδων, χρειάζεται να καταδικάσει αυτά τα επεισόδια και να μην παρασυρθεί σε μία πόλωση που θα τροφοδοτήσει τον κύκλο βίας. Πρέπει να απομονώσουν σε κάθε ΠΑΕ αυτούς τους λόχους βρώμικων και δολοφονικών επιθέσεων. Οι φίλαθλοι όλων των ΠΑΕ πρέπει να απαιτήσουν την παύση της βίας, χτυπώντας την αιτία που τη γεννά και η οποία είναι το εμπορευματοποιημένο ποδόσφαιρο. Οι ιδιοκτήτες των ΠΑΕ και οι μηχανισμοί τους αξιοποιούν το πάθος των οπαδών, φτιάχνοντας τους στρατούς τους (δεν είναι τυχαία η ιταλική λέξη tifoso, δηλαδή οπαδός, που παράγεται από τη λέξη tifo, δηλαδή υποστήριξη, η οποία παραπέμπει στον τύφο, τη γνωστή μεταδοτική αρρώστια, μια από τις μορφές της οποίας χαρακτηρίζεται από έντονο πυρετό και νευρική διαταραχή).

Μέτρα με απώτερους σκοπούς

Και, βέβαια, λύση δεν αποτελεί η εκδίωξη του φίλαθλου κόσμου από τα γήπεδα, βάσει του προτύπου «Θάτσερ». Μια «καραμέλα» αρκετά βολική για κάποιους όταν θέλουν να κρίνουν το φαινόμενο της βίας στους αγωνιστικούς χώρους επιδερμικά, αποφεύγοντας να δουν την ουσία και τη σύνδεση του φαινομένου με τις λογικές που επικρατούν σήμερα στο χώρο του επαγγελματικού ποδοσφαίρου.

Παρά το γεγονός ότι η Αγγλία διαφημίζεται ως το πρότυπο στο θέμα της αντιμετώπισης της βίας μετά τα γεγονότα του Χέιζελ το 1985 και τους νόμους της κυβέρνησης Θάτσερ, ακόμα και σήμερα τα γεγονότα δείχνουν πως το φαινόμενο ζει και βασιλεύει. Τα όσα γίνονται στους δρόμους και στις παμπ της Αγγλίας πριν ή και μετά από ποδοσφαιρικές συναντήσεις, και μάλιστα όταν υπάρχουν στο πρόγραμμα τα λεγόμενα ντέρμπι, ιδιαίτερα τα γειτονικά, αποδεικνύουν ότι το αίμα των οπαδών δεν λείπει από το «κάδρο» του αγγλικού ποδοσφαίρου.

Την ίδια ώρα, η υποτιθέμενη κάθαρση στα αγγλικά γήπεδα, με τη βελτίωση των συνθηκών, έφερε μαζί και τα πανάκριβα εισιτήρια, τις κάμερες παρακολούθησης, την παρουσία σεκιουριτάδων.

Ενα τέτοιο παράδειγμα αποκλεισμού των φτωχών λαϊκών στρωμάτων από τα γήπεδα αποτέλεσε το Μουντιάλ του 2014 στη Βραζιλία, με την απουσία μαύρων φιλάθλων από τις κερκίδες. Σύμφωνα με μια έρευνα που είχε δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα, από τους Βραζιλιάνους θεατές που παρακολούθησαν το ματς Βραζιλίας – Χιλής το 67% ήταν λευκοί και το 90% ανήκε στις ανώτερες τάξεις της χώρας. Ενα εισιτήριο για το Παγκόσμιο Κύπελλο κυμαινόταν επίσημα μεταξύ 90 και 1.000 δολαρίων, αλλά σε μια χώρα όπου ο κατώτατος μισθός είναι λίγο πάνω από 350 δολάρια το μήνα, μια θέση στο «Μαρακανά» ήταν άπιαστο όνειρο για πολλούς ανθρώπους και ειδικά για τους μαύρους κατοίκους της χώρας, που στη μεγάλη πλειοψηφία τους είναι φτωχοί.

Η λαϊκή παρέμβαση στο ποδόσφαιρο

Ποδόσφαιρο χωρίς οπαδούς δεν γίνεται. Ενας αγώνας χωρίς οπαδούς είναι σαν να χορεύεις χωρίς μουσική, είχε πει ο Γκαλεάνο. Δεν φταίει το ποδόσφαιρο για το πώς το χρησιμοποιούν και το καπηλεύονται. Αντίθετα, στην ιστορία του ποδοσφαίρου δεν είναι λίγα τα παραδείγματα του ρόλου της λαϊκής παρέμβασης σε έναν ποδοσφαιρικό αγώνα:

– Χαρακτηριστικό παράδειγμα το «ματς του θανάτου» το 1942. Τότε που στην κατεχόμενη Ουκρανία οι παίκτες της Ντιναμό Κιέβου κατέβηκαν στο γήπεδο απέναντι στους επίλεκτους του Χίτλερ. Η Γκεστάπο τούς είχε προειδοποιήσει: «Αν διανοηθείτε να κερδίσετε, θα πεθάνετε». Κι όμως, κάτω από τη λαϊκή απαίτηση των φιλάθλων της ομάδας, υπήρξε συγκλονιστική μεταστροφή των διαθέσεων των παικτών της Ντιναμό, ήρθε η νίκη επί των Γερμανών και τελικά υλοποιήθηκε η προαναγγελθείσα εκτέλεσή τους.

– Παραδείγματα παικτών που σήκωναν τις φανέλες τους και είχαν γραμμένα συνθήματα συμπαράστασης σε αγωνιζόμενους εργάτες, ανταποκρινόμενοι στις διαθέσεις των φιλάθλων, που οι περισσότεροι άλλωστε ήταν εργάτες, όπως π.χ. έκαναν παίκτες της Λίβερπουλ για απολυμένους στο εργοστάσιο της «Ford» ή απεργούς λιμενεργάτες.

– Το παράδειγμα των οπαδών της Μετς, που μετά την κατάκτηση του Κυπέλλου Γαλλίας το 1984, βγήκαν στους δρόμους για να ενωθούν με τους διαδηλωτές σιδηρουργούς της Λορένης.

– Αλλά ακόμα και η παρέμβαση στους νόμους του παιχνιδιού, όταν η εξέδρα «απαίτησε» να αλλάξει ο κανόνας για το γύρισμα της μπάλας στον τερματοφύλακα και αυτός να την πιάνει. Το βάρος των αποδοκιμασιών ήταν ασήκωτο για τους παίκτες που αξιοποιούσαν αυτόν τον παλιό κανονισμό.

Η θέση του ΚΚΕ για το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό

Τα αιτήματα του ΚΚΕ είναι τα μόνα που μπορεί να αλλάξουν το τοπίο:

Καταργήστε τώρα την επιχειρηματική δράση στο χώρο του αθλητισμού. Αμεση μεταφορά των Ανώνυμων Αθλητικών Εταιρειών (ΠΑΕ – ΚΑΕ) στο υπουργείο Ανάπτυξης, προκειμένου να ελέγχονται τα οικονομικά τους και τα περιουσιακά τους στοιχεία χωρίς τη χρήση ευεργετικών διατάξεων, όπως συμβαίνει σήμερα. Καταργήστε τον στοιχηματισμό, τη συμμετοχή αθλητικών αγώνων στο στοίχημα.

Είναι μια σειρά από προτάσεις που μπορεί να μη λύσουν στο σύνολό τους το πρόβλημα, αλλά μπορεί να δώσουν μια εκτόνωση. Αυτό πρέπει να διεκδικήσει και ο λαός, οι φίλαθλοι, όλοι όσοι έχουν αγανακτήσει, έχουν σιχαθεί αυτήν την κατάσταση, που βλέπουν το χορό εκατομμυρίων, τη στιγμή που αυτοί δεν έχουν τα στοιχειώδη και αναγκάζονται να πληρώνουν για να αθλούνται οι ίδιοι και τα παιδιά τους.

Και συγχρόνως να δημιουργηθεί ένα μαζικό κίνημα με αιτήματα που θα στοχεύουν στην αιτία του προβλήματος. Κίνημα που θα διεκδικεί ένα πλαίσιο ριζικών αλλαγών, με βασικούς άξονες την αμφισβήτηση και κατάργηση του εμπορευματοποιημένου ποδοσφαίρου, τη διάλυση των ΠΑΕ και την απόδοση των ποδοσφαιρικών γηπέδων στο λαό. Την καθιέρωση και στήριξη του μαζικού – λαϊκού αθλητισμού, στην κατεύθυνση ενός άλλου δρόμου ανάπτυξης της χώρας, στο επίκεντρο της οποίας θα βρίσκεται η ικανοποίηση όλων των σύγχρονων αναγκών του λαού και της νεολαίας.

Η πραγματική εξυγίανση του αθλητισμού προϋποθέτει την κατεδάφιση αυτού του σάπιου οικοδομήματος, που έχει τα στηρίγματά του στους μεγαλοεπιχειρηματίες και στους πολιτικούς και αθλητικούς παράγοντες με τους οποίους διαπλέκονται.

«Καθώς το άθλημα μεταμορφωνόταν σε βιομηχανία, εξαφανιζόταν κάθε ομορφιά που γεννά η χαρά του παίκτη για παιχνίδι. Το επαγγελματικό ποδόσφαιρο καταδικάζει ό,τι είναι άχρηστο, και άχρηστο είναι ό,τι δεν είναι αποδοτικό».

(Εντουάρντο Γκαλεάνο – Ουρουγουανός δημοσιογράφος και συγγραφέας)