Νίκος Γκάλης – Ο θεός του ελληνικού μπάσκετ (Β’ Μέρος)

Το πρώτο μέρος μπορείτε να το δείτε εδώ.

31. Ο Γκάλης απέφευγε τα καρφώματα, γιατί όπως έλεγε με τρομερό πραγματισμό “μετράνε κι αυτά μόνο δύο πόντους”, όσους κι ένα απλό λέι-απ. Παρόλα αυτά, ο φακός τον έχει συλλάβει σε σπάνια στιγμιότυπα, όπου δείχνει πως αν ήθελε, μπορούσε να το κάνει και δεν ήταν σαν την αλεπού με τα κρεμαστάρια.

32. Όλοι μιλάνε για τους πόντους του και την ευχέρειά του στο σκοράρισμα, ελάχιστοι όμως στέκονται στις τελικές πάσες που μοίραζε στους συμπαίκτες του, ιδίως στα τελευταία χρόνια της καριέρας του που γυρνούσε σε ρόλο πλέι-μέικερ, κάνοντας οικονομία δυνάμεων. Μετά τις 11 σερί πρωτιές στον πίνακα του σκόρερ του πρωταθλήματος, σειρά είχαν οι πρωτιές στην κατηγορία των ασίστ. Ενώ ιστορική έχει μείνει επίδοση των 23 ασίστ που μοίρασε στον αγώνα με την άσημη Ουουσικαουπούνκι, που αποτελεί μέχρι και σήμερα ρεκόρ στην ιστορία της διοργάνωσης.

33. Αυτό δείχνει, βέβαια, μεταξύ άλλων, πως από τα χέρια του περνούσε όλο το παιχνίδι της ομάδας, και δεν έφευγε εύκολα από τον έλεγχό του. Σε έναν αγώνα του Άρη, που ο Φιλίππου ζητούσε την μπάλα, γιατί ήταν αμαρκάριστος -αλλά ο Γκάλης προτίμησε να τελειώσει μόνος του τη φάση- ο γκάνγκστερ αφόπλισε το συμπαίκτη του με την ατάκα: “δώδεκα πόντους έχεις βάλει, τους έχω μετρήσει. Κι άλλους θέλεις;

34. Παρά το στερεότυπο του κλειστού και δυσπρόσιτου χαρακτήρα που έβγαινε προς τα έξω, όσοι τον έζησαν από κοντά μιλάνε για έναν ευχάριστο τύπο, που έκανε πλάκες, και συν τοις άλλοις ήταν τρομερός ατακαδόρος. Κλασικό παράδειγμα η νίκη στον προημιτελικό του Ευρωμπάσκετ του 87′ επί των Ιταλών, τη μεγαλύτερη μέχρι την επόμενη, όπως είχε πει ο Γκάλης, που την είχε διαισθανθεί ήδη από την προθέρμανση, γιατί “είδα το φόβο στα μάτια των Ιταλών”…

35. Μια άλλη ιστορία από εκείνο το Ευρωμπάσκετ είναι πως ο Γκάλης είχε διαλέξει μια συγκεκριμένη μπάλα που τον βόλευε στα σουτ, αλλά αυτή χάθηκε μες στους ξέφρενους πανηγυρισμούς για τη νίκη επί των Γιουγκοσλάβων στον ημιτελικό. Εν όψει του μεγάλου τελικού, ο Γκάλης δοκίμασε καμιά εικοσαριά μπάλες, στην τελευταία προπόνηση, για να διαλέξει αυτήν που του ταίριαζε και θα μπορούσε να αντικαταστήσει επάξια την προηγούμενη. Αυτή ήταν κι η μπάλα του μεγάλου τελικού, που σήμερα βρίσκεται στα χέρια του δημοσιογράφου, Μένιου Σακελλαρόπουλου -που τότε εργαζόταν στο γραφείο Τύπου της διοργάνωσης.

36. Σήμα κατατεθέν του Γκάλη ήταν το σουτ με άλμα, το οποίο χρησιμοποιούσε και στη γραμμή των ελεύθερων βολών, όπου δε στεκόταν ακίνητος, αλλά λοξοκοίταζε το καλάθι και εκτελούσε με ένα ελαφρύ τζαμπ σουτ. Ίσως αυτή η “ατέλεια” να εξηγεί γιατί… έπεφτε το ποσοστό του στις βολές, “μόλις” στο 80%.

37. Μια στιγμή που μνημονεύεται ως καλτ πλέον, είναι το διαφημιστικό σποτάκι της μακαρίτισσας ΑΓΝΟ, όπου ο Γκάλης εμφανίζεται να πίνει γάλα από το κουτί με το καλαμάκι, να τρέχει μπροστά από το Λευκό Πύργο και επίσης να σκοράρει στην μπασκέτα του Αλεξανδρείου με το κεφάλι, σαν ποδοσφαιριστής. “Γκάλης πίνει γκάλα”, μου έλεγε η δική μου μητέρα, για να ειρωνευτεί τη βαριά προφορά του.

38. Ο Γκάλης έχει μητρική του γλώσσα τα ελληνικά, και τα μιλάει πολύ καλά, αν και κατά διαστήματα διαφαίνεται αμυδρά στην ομιλία του ότι μεγάλωσε στην Αμερική. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι πως με τα χρόνια, φαίνεται να κόλλησε το βαρύ λάμδα που λένε κάποιοι Θεσσαλονικείς (και βασικά Πολίτες από την Πόλη, κι όχι ο Κώστας, με τον οποίο υπάρχει κόντρα πλέον), μολονότι δεν είχε καταγωγή από τη Βόρεια Ελλάδα.

39. Ο Γκάλης έγινε σύνθημα και τραγούδι στα χείλη των οπαδών -και όχι μόνο. Πολύ γνωστή ήταν η διασκευή ενός σουξέ της εποχής, όπου ο Λεωνίδας Βελής τραγουδούσε “και το βράδυ, το βραδάκι, είσαι σπίρτο που ανάβει φωτιά”, το οποίο για τις ανάγκες του συνθήματος έγινε: “με τον Γκάλη, το Γιαννάκη, το Φιλίππου και τα άλλα παιδιά…” (υπήρχε και εκδοχή με το Φασούλα, για την Εθνική Ομάδα) και το τραγουδούσαν στο Ακρόαμα (γνωστό κέντρο διασκέδασης στη συμπρωτεύουσα) ντουέτο η Μαρινέλλα με τον Πάριο. Η Μαρινέλλα ήταν δηλωμένη οπαδός του Άρη, από τη στιγμή που είδε ένα παιχνίδι της ομάδας στην Αθήνα και κόλλησε αμέσως το μικρόβιο…

40. Άλλο γνωστό σύνθημα για τον Γκάλη ήταν “εσύ Γιαννάκη πάρ’ τους τα μυαλά κι εσύ Γκάλη, πάρ’ τους το κεφάλι”. Καθώς και το ρυθμικό “τι την έκανε την μπάλα ο θεός…”, που καθιερώθηκε μετά την επίδειξη τεχνικής του Γκάλη, στο τέλος μιας νικηφόρας αναμέτρησης με το συμπολίτη ΠΑΟΚ.

Τραγούδι-στίχους για τον Γκάλη, έχει γράψει και ο Σαββόπουλος.

41. Μια τραγική στιγμή της ζωής του, ήταν ο θάνατος της γυναίκας του, Τζένης, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, που απασχόλησε με κανιβαλικό τρόπο διάφορα ΜΜΕ -και χούλιγκαν άλλων ομάδων. Ωστόσο, δε φάνηκε να επηρεάζεται ψυχολογικά ή αγωνιστικά, κι αυτό του το χτύπησαν κάποιοι ως δείγμα του χαρακτήρα του…

42. Σήμερα ο Γκάλης ζει ευτυχισμένος στην αγαπημένη του πόλη, με την αγαπημένη του (δεύτερη) σύζυγο (Ελένη) και την αγαπημένη του κόρη (Στέλλα), και δηλώνει “επάγγελμα… πατέρας”, και όχι μπασκετμπολίστας, όπως κάποτε που είχε δημιουργήσει μείζον θέμα με την ειλικρίνειά του. Εξάλλου, ελάχιστα ασχολείται πια με το μπάσκετ, και το αγαπημένο του “άθλημα” πλέον είναι το… τάβλι.

43. Ο Γκάλης είχε καταπιαστεί προσωρινά με επιχειρήσεις, χρηματιστήριο και μια παιδική, αθλητική κατασκήνωση, με το όνομά του. Αλλά στο μπάσκετ τα πήγαινε πολύ καλύτερα, και ως παίκτης και ως επιχειρηματικό μυαλό, και τα παράτησε σχετικά σύντομα. Εξάλλου έχει προ πολλού λυμένο το βιοποριστικό του πρόβλημα.

44. Σπανίως πηγαίνει στο γήπεδο πια, κι όταν το κάνει, είναι για να στηρίξει την αγαπημένη του ομάδα, τον Άρη, σε κρίσιμες αναμετρήσεις (όπως ο αγώνας επιβίωσης το 2001-2, με το Μίλωνα, που ο Άρης κινδύνευε με υποβιβασμό, για πρώτη φορά στην ιστορία του). Παλιότερα, ως παίκτης, είχε παρακολουθήσει στο Αλεξάνδρειο και έναν αγώνα του ΠΑΟΚ, αλλά αναγκάστηκε να φύγει στα μισά, επειδή τον αντιλήφθηκε το κοινό, και άρχισε να αποδοκιμάζει το αστέρι του αιώνιου αντίπαλου. Αθώες εποχές…

45. Ο Άρης άργησε να τιμήσει τον Γκάλη, αλλά κάλλιο αργά παρά ποτέ. Το έκανε σε μια λαμπερή γιορτή το 2013, ένα χρόνο πριν το ιωβηλαίο του συλλόγου, σε μια μοναδική βραδιά, όπου ράγισαν και τα τσιμέντα, αλλά και ο ίδιος ο Γκάλης. Το μόνο που έμεινε αλύγιστο, ήταν η δική του άρνηση να επιχειρήσει έστω ένα μπάσιμο, ένα σουτάκι ή κάτι παρόμοιο, για να ικανοποιήσει το κοινό που συγκεντρώθηκε για να τον αποθεώσει. Πιθανότατα θέλησε να κρατήσει ατσαλάκωτο, όχι τον εγωισμό του αλλά, την εικόνα που είχε κρατήσει ο κόσμος για αυτόν στο παρκέ.

46. Σε εκείνο τον αγώνα, έσμιξε πάλι με το Γιαννάκη, τους συμπαίκτες του στην Εθνική, αλλά και τους πιο σημαντικούς αντιπάλους του, σε Ελλάδα και Ευρώπη, όπως ο Πρέλεβιτς, ο Νόρις, ο Βιγιακάμπα, ο Ομπράντοβιτς, ο Ράτζα… Με δυο λόγια, η αφρόκρεμα του ευρωπαϊκού μπάσκετ, που δυστυχώς όμως δεν ξαναμπήκαν στο παρκέ, με αθλητική περιβολή, για έναν αγώνα παλαιμάχων, που θα συγκέντρωνε πολλαπλάσιο ενδιαφέρον από σύγχρονες αναμετρήσεις…

Την ίδια βραδιά, έδωσε και μια μεγάλη συνέντευξη στο Φίλιππα Συρίγο, που ήταν ουσιαστικά μια μεταξύ τους “συμφιλίωση”, αλλά και κύκνειο άσμα για το δημοσιογράφο, που χτυπημένος από την επάρατο νόσο, έφυγε από τη ζωή, μερικούς μήνες αργότερα.

47. Μετά από εκείνη τη γιορτή προς τιμήν του, η κεντρική σάλα του Αλεξανδρείου ονομάστηκε Nick Galis Hall -αν και το Μέλαθρο κράτησε το αρχικό όνομά του. Πρόσφατα, η Πολιτεία πήρε την απόφαση να μετονομάσει σε “Νίκος Γκάλης” το κεντρικό κλειστό του ΟΑΚΑ, ένα γήπεδο στο οποίο ο Γκάλης δεν πρόλαβε να αγωνιστεί ως αθλητής και να συνδέσει το όνομά του με αυτό. Η κίνηση αυτή προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, δεν έγινε καθολικά αποδεκτή και τελικά όξυνε τις ήδη τεταμένες σχέσεις του Γκάνγκστερ με την Ομοσπονδία.

48. Αυτή η κολόνια κρατάει πολλά χρόνια πλέον και δε φαίνεται να αποκλιμακώνεται ή να βαίνει προς επίλυση. Εξ ου κι η σταθερή άρνηση του Γκάλη να ανταποκριθεί στην πρόσκληση της ΕΟΚ σε κάθε επέτειο της κατάκτησης του Ευρωμπάσκετ του 87′, που είναι ωστόσο δικαιολογημένη -είναι χαρακτηριστικό πως από την τελευταία γιορτή έλειπε κι ο Γιαννάκης, που έχει συνδεθεί με την Εθνική, αλλά ανήκει πλέον στη μαύρη λίστα του Βασιλακόπουλου.

49. Παρόλα αυτά, οι τιμές και οι βραβεύσεις κάθε άλλο παρά έχουν λείψει στον Γκάνγκστερ. Το 87′ είχε αναδειχτεί καλύτερος Ευρωπαίος μπασκετμπολίστας, από την Γκαζέτα Ντελο Σπορ. Μπήκε στο Hall of Fame της FIBA, ενώ πρόσφατα κατάφερε να μπει και στο Hall of Fame του ΝΒΑ, ύψιστη τιμή για κάθε παίκτη, όπου βρίσκεται μαζί με τα άλλα ιερά τέρατα του αθλήματος.

50. Στην Αθήνα, το 2004, ήταν ένας από τους τελευταίους λαμπαδηδρόμους, που μπήκε με τη φλόγα στο στάδιο. Πέρα από την τιμή και την αναγνώριση, κατάφερε να χρυσώσει κάπως το χάπι για την απουσία του, ως παίκτης, από τους Ολυμπιακούς, όπου δεν κατάφερε να προκριθεί ποτέ με την Εθνική.

51. Αλλά η μεγαλύτερη τιμή ίσως είναι η αναγνώριση και τα εγκώμια που έχει λάβει κατά καιρούς από συμπαίκτες κι αντιπάλους. Ο Όντι Νόρις (μεγάλος αστέρας της Μπαρτσελόνα, που πέρασε κι από τα μέρη μας, με τη φανέλα του Περιστερίου) είχε εντυπωσιαστεί τόσο από την αξία του, που υποσχέθηκε να βαφτίσει ένα από τα παιδιά του, Νίκο, προς τιμήν του, κι όντως το έκανε. Παρεμπιπτόντως, στη Βαρκελώνη, ο Νικ είχε κάνει μία από τις πιο εντυπωσιακές του εμφανίσεις, οδηγώντας τον Άρη σε εκτός έδρας νίκη.

52. Ο μεγάλος Σοβιετικός προπονητής, Αλεξάντερ Γκομέλσκι, είχε δηλώσει για τον Γκάλη πως είναι ο παίκτης του εικοστού πρώτου αιώνα. Αν και σήμερα το μπάσκετ είναι τελείως διαφορετικό, και είναι ζήτημα αν θα μπορέσει ποτέ κανείς να σπάσει τα δικά του τρομερά ατομικά ρεκόρ.

53. Ο αείμνηστος Ντράζεν Πέτροβιτς, επονομαζόμενος και Μότσαρτ για όσα έκανε μες στο γήπεδο, είχε πει: “αν εγώ είμαι ο γιος του διαβόλου (σ.σ.: άλλο προσωνύμιο του Ντράζεν), τότε ο Γκάλης είναι ο ίδιος ο διάβολος”. Σημειωτέον πως ο Γκάλης είχε κερδίσει κατά κράτος τις δύο προσωπικές τους μονομαχίες στο Ευρωμπάσκετ του 87′, στους δύο αγώνες με τους Γιουγκοσλάβους. Και τον είχε ψηφίσει για καλύτερο παίκτη του 87′, ακόμα κι ο Άτσα Πέτροβιτς, ο αδελφός του Ντράζεν (προτιμώντας τον Έλληνα άσο από τον αδερφό του).

54. Ο προπονητής της ολλανδικής Ντεν Μπος, Ρουντ Χαρεβάιν, είχε βρει τον κατάλληλο τρόπο αντιμετώπισής του: “Ξέρω έναν τρόπο να σταματήσουμε τον Γκάλη: Να τον κλειδώσουμε στο ξενοδοχείο”.

55. Ενώ ο Βόιτσεκ Κραϊόφσκι, προπονητής της Λεχ Πόζναν, το είχε φιλοσοφήσει καλύτερα και είπε: “Έδωσα οδηγίες στους παίκτες μου για το σύστημα με το οποίο θα μαρκάρουμε τους άλλους τέσσερις παίκτες του Άρη. Για τον Γκάλη κάναμε απλώς την προσευχή μας…”

56. Ο ΝΒΑer Μπομπ Μάκαντου, εντυπωσιασμένος από τις μοναδικές παραστάσεις του Γκάλη, είχε πει μετά από έναν αγώνα στο Αλεξάνδρειο: “σήμερα είδα τον Γκάλη να κάνει πράγματα που δε γίνονται ούτε στους Σέλτικς και τους Λέικερς”…

57. Το 1983, το Νορθ Καρολάινα Στέιτ έρχεται για μερικά φιλικά στην Ελλάδα, έχοντας στη σύνθεσή του τον Μάικλ Τζόρνταν, που ετοιμαζόταν να κατακτήσει τον μπασκετικό κόσμο. Μετά από τον αγώνα όπου αντιμετώπισε το Νίκο Γκάλη και την Εθνική, ο Τζόρνταν δήλωσε εντυπωσιασμένος: “Δεν περίμενα ότι θα υπήρχε ένας τόσο καλός επιθετικός παίκτης στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα”. Από εκείνη την αναμέτρηση, έχει μείνει κι ένα ιστορικό φωτογραφικό στιγμιότυπο.

Μα ποιοι είναι αυτοί δίπλα στο Σκουντή;

58. Το πιο διάσημο και πιο δύσκολο καλάθι του είναι πιθανότατα αυτό που πετυχαίνει στον τελικό του 87′ απέναντι σε όλη την ομάδα των Σοβιετικών, με τριπλό σπάσιμο της μέσης.

Παρόλα αυτά, υπάρχει κι άλλο ένα καλάθι προς το τέλος του αγώνα, που είναι ίσως ακόμα πιο δύσκολο, όπου ο Γκάλης με σπάσιμο μέσης στέλνει την μπάλα με τρομερή καμπύλη στο υψηλότερο σημείο του ταμπλό και μετά στο διχτάκι.

59. Ο απολογισμός των αριθμών είναι ιλιγγιώδης.

Οκτώ πρωταθλήματα Ελλάδας, επτά κύπελλα, τέσσερις φορές MVP πρωταθλήματος, 11 φορές πρώτος σκόρερ, μία φορά πρωταθλητής Ευρώπης με την Εθνική, 105 αγώνες με τον Άρη, όπου σημείωσε πάνω από 40 πόντους, 30,5 μ.ό. με τη φανέλα της Εθνικής, 33 πόντοι μ.ό καριέρας, σε όλες τις διοργανώσεις, ρέκορντμαν πόντων σε φάιναλ φορ…

Κι αυτά είναι απλώς ενδεικτικά…

60. Οι νέες γενιές μπορεί να ακούν κάποιον να μιλάει για τον Γκάλη και να πιστεύουν πως υπερβάλλει για να δείξει πως η δική του εποχή ήταν καλύτερη. Αρκούν άραγε μερικά στιγμιότυπα με τα καλύτερα καλάθια του και τα ρεκόρ του σε ένα βιντεάκι για να καταλάβουν πως μιλάνε για τον παίκτη που άλλαξε την ιστορία του ελληνικού μπάσκετ;

Υστερόγραφο: η φωτογραφία στο εξώφυλλο δείχνει ένα από τα μεγάλα καλάθια του Γκάλη απέναντι στην Τρέισερ, με φόντο τη διαφημιστική πινακίδα του Ριζοσπάστη. Αξία ανεκτίμητη…