«Ο Απόλλων περιέχει δηλητήριον φοβερόν»: Από τον Πόντο μέχρι την Καλαμαριά

Αναπόφευκτη εξέλιξη, «νομοτέλεια» που θα έλεγαν οι παλιοί, ήταν μέσα στα χαμόσπιτα και τις παράγκες των Μικρασιατών προσφύγων που βρήκαν νέα πατρίδα στην Καλαμαριά, να γεννηθεί και οργανωμένη αθλητική δραστηριότητα, όπως έγινε σε όλες τις περιοχές που συγκέντρωναν αυτά τα χαρακτηριστικά, με τον αθλητισμό να δίνει διέξοδο, να γίνεται εργαλείο κοινωνικοποίησης στο νέο περιβάλλον και να αξιοποιεί την πλούσια αθλητική – πολιτιστική κουλτούρα που είχε ανθίσει στη Μικρά Ασία.

Η Καλαμαριά είχε αρχίσει να υποδέχεται πρόσφυγες και πριν το μεγάλο ξεριζωμό του 1922, από το 1919 και τη γενοκτονία των Ποντίων και συνέχισε και μετά το 1922 με τις ανταλλαγές πληθυσμών.

Στο βιβλίο του Γιώργου Βιβιλάκη Απόλλων – Ομάδα Καρδιάς, καταγράφεται η ενδιαφέρουσα πληροφορία, βασισμένη στον Τύπο της εποχής και σε μαρτυρίες, ότι σύλλογος μουσικογυμναστικός με το όνομα Απόλλων υπήρχε από το 1910 στην Τραπεζούντα, με πρόεδρο τον καπνέμπορο Λάζαρο Καλαφατίδη.

Ο Απόλλων Καλαμαριάς (από το 2017 και μετά τροποποίησε το όνομα σε Απόλλων Πόντου) ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 1926 και η αρχική μορφή είχε πολιτιστικά στοιχεία (μαντολινατα ανδρών και γυναικών και κιθάρα) χαρακτηριστικό αρκετών συλλόγων και στη Μ. Ασία, για να προστεθεί το ποδόσφαιρο, ο στίβος και το βόλεϊ.

Στενά δεμένος ο Απόλλωνας με το προσφυγικό στοιχείο, είχε οργανωμένο τμήμα εθελοντών που στήριζε τους πιο αδύναμους της περιοχής με τρόφιμα, φάρμακα και νερό, αφού όπως σε όλα τα σημεία που απότομα και μαζικά εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, οι υποδομές ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, γεγονός που είχε συμβολή στην εμφάνιση ασθενειών. Aν δεν αναφερόμασταν στην Καλαμαριά θα μπορούσε να είναι μία περιγραφή από τον Ταύρο, τα Σούρμενα, τις Νέες Ιωνίες Αττικής και Βόλου, την Ελευσίνα, κλπ. Όπως σε όλες τις προαναφερόμενες περιοχές, έτσι και η Καλαμαριά εκείνη την εποχή δεν είχε καμία σχέση με το σήμερα που ουσιαστικά αποτελούν συνέχεια του αστικού ιστού. Τότε ήταν «εξοχές» απόμακρες από το κέντρο της πόλης και της κοινωνικής – οικονομικής ζωής.

Άλλωστε τα «Απολυμαντήρια» της Καλαμαριάς, τόπος καραντίνας για χιλιάδες ταλαιπωρημένους πρόσφυγες (κούρεμα, κλίβανος για τα ρούχα, αποπαρασίτωση, κλπ) αποτελούν σημαντικό σημείο αναφοράς όχι μόνο στην ιστορία της περιοχής, αλλά συνολικά στην ιστορία του προσφυγικού ρεύματος στη χώρα μας.

Συμπληρώνουμε λοιπόν και λέμε ότι το dna του Απόλλωνα, ήταν πολιτισμός – αθλητισμός – κοινωνική αλληλεγγύη – διατήρηση της ιστορικής μνήμης.

Την πρώτη διοίκηση αποτελούσαν οι: Πρόεδρος: Εμμανουήλ Μαγιόπουλος (Ελαιοχρωματιστής και κατόπιν ιερέας), Αντιπρόεδρος: Κωνσταντίνος Θεοδωρίδης (Καθηγητής), Γενικός Γραμματέας: Γεώργιος Αργυράκος (Δημόσιος Υπάλληλος), Ταμίας: Πλούτων Αγαθόπουλος (Καφεπώλης), Μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου: Θεόδωρος Μάνος (Δικαστικός), Χαράλαμπος Οδοντόπουλος (Επιχειρηματίας), Κωνσταντίνος Σαββαΐδης (Επιχειρηματίας).

1982-83

Καθόλου τυχαία και η επιλογή των χρωμάτων, με το κόκκινο να συμβολίζει το αίμα των προσφύγων που σφαγιάσθηκαν και το μαύρο ως ένδειξη πένθους για τις πατρίδες που χάθηκαν.

Το 1927 ο Απόλλων έγινε μέλος της εγγράφηκε της ένωσης των ποδοσφαιρικών σωματείων Μακεδονίας και συμμετείχε για πρώτη φορά στο Πρωτάθλημα Γ’ Κατηγορίας Θεσσαλονίκης, το οποίο κατέκτησε το 1928.

Από τα πιο πρωτότυπα συνθήματα των γηπέδων ήταν το «Ο Απόλλων περιέχει δηλητήριον φοβερόν» που φώναζαν οι Καλαμαριώτες φίλαθλοι, που πάντα έδιναν μαζικό παρόν σε αγώνες, αλλά και σε προπονήσεις. Συχνά ήταν τα γλέντια με κεμεντζέ και χορούς και οι φωταψίες στην Καλαμαριά μετά από σημαντικές νίκες της ομάδας, απόδειξη δεσίματος της ομάδας με το τοπικό στοιχεία, φαινόμενο που στις εποχές μας και με τον άκρατο επαγγελματισμό στα σπορ, σχεδόν έχει εξαφανιστεί.

O Απόλλωνας πάντα αντιμετώπιζε ζητήματα από την αφαίμαξη αθλητών του από σωματεία και καταστάσεις έξω από τις γραμμές του γηπέδου. Θυμίζουμε ότι σε αφιέρωμα που είχαμε κάνει σε μία εμβληματική του μορφή τον Κώστα Λιάρο, που με πιέσεις στρατιωτικών στη μετεμφυλιακή περίοδο μεταγράφηκε (όντας φαντάρος στη Μακρόνησο) στον Εθνικό Πειραιώς, γράφαμε: «Mε τα πολλά κατάφερε αφού διαμαρτυρήθηκε έντονα να σβήσει την τιμωρία του και τελικά να επιστρέψει στον Απόλλωνα Καλαμαριάς, (1951-1955). Όμως δεν ήταν τόσο απλή η επιστροφή του στον Απόλλωνα Καλαμαριάς. Το ζήτημα έφτασε στον Άρειο Πάγο. Υπάρχουν στο αρχείο δημοσιεύματα από εφημερίδες της εποχής με το ιστορικό και τις παρεμβάσεις Υπουργών. Ήταν αθλητής ερασιτέχνης, αγαπούσε την ομάδα του και την πόλη του. «Τιμούσε τη φανέλα του», όπως ο ίδιος έλεγε. Οι φίλαθλοι του Απόλλωνα αγαπούσαν τον «Καρβουνιάρη» επειδή γνώριζαν ότι πάντα έδινε το 100% για την ομάδα του. Στο δικό του δεδικασμένο στηρίχθηκε η υπόθεση επιστροφής του Κούδα στον ΠΑΟΚ».

O Aπόλλωνας «θήτευσε» σε όλες τις εθνικές κατηγορίες στο ποδόσφαιρο ενώ διαθέτει και άλλα τμήματα, όπως: Μπάσκετ ανδρών, Μπάσκετ γυναικών, Βόλεϊ Ανδρών, Βόλεϊ Γυναικών, Ακαδημία Βόλεϊ, Κολύμβηση, Στίβος, Πινγκ-Πονγκ.

Όπως αναφέρει ο «Πολίτης Καλαμαριάς» έκδοση του Δήμου Καλαμαριάς Απρίλιος 2022 τεύχος 80: «Συμπληρώθηκαν φέτος 96 χρόνια από την ίδρυση του ιστορικού Απόλλωνα Καλαμαριάς. Στις 24 Ιανουαρίου του 1926 οι Πόντιοι πρόσφυγες που έμεναν εδώ, αποφάσισαν να δημιουργήσουν την ομάδα και να συνδέσουν το όνομα και την ιστορία με την Καλαμαριά και την προσφυγιά, με στόχο την συνδρομή μέσω των αγωνιστικών του τμημάτων στην αθλητική ζωή της πόλης αλλά και της χώρας. Με τα χρόνια, ο Απόλλωνας έγινε ο εκφραστής του ποντιακού ελληνισμού, σε όλη την επικράτεια και έζησε μεγάλες στιγμές».

«Οι Πόντιοι Καλαμαριώτες είναι ταυτισμένοι με τον Απόλλωνα Καλαμαριάς. Όλα αυτά τα χρόνια έχουμε καμαρώσει τα παιδιά μας στις αθλητικές ακαδημίες του, σχεδόν σε όλα τα αθλήματα. Είμαστε περήφανοι που στην πόλη μας δραστηριοποιείται μια τέτοια ιστορική ομάδα και ιδιαίτερα συγκινημένοι, καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την έλευση των προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή» δηλώνει ο Δήμαρχος, Γιάννης Δαρδαμανέλης.

Το βασικό όμως δεν είναι ούτε ο αριθμός των τμημάτων (που σαφώς δείχνει σημαντικό κοινωνικό έργο), ούτε οι αγωνιστικές επιτυχίες που έρχονται και παρέρχονται, αλλά η διαρκής δράση του και η βαθιά του ρίζα, που μπόρεσε και έδωσε διέξοδο και πόλο συσπείρωσης στα πιο ταλαιπωρημένα στρώματα της εποχής που ιδρύθηκε και κυρίως στηρίχτηκε στην αγάπη τους για να κάνει τα πρώτα του βήματα και ακολούθως μία σταθερή και αδιάλειπτη πορεία.

Υ.Γ. ευχαριστούμε το Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού για την παραχώρηση της κεντρικής φωτο του Απόλλωνα Πόντου

Έρευνα: Nάσος Μπράτσος
ertnews.gr