Όταν η ΑΕΚ έσπασε το φράγμα των Νατοϊκών βομβαρδισμών στη Γιουγκοσλαβία

Οι αθλητικές ομάδες -που στο σύγχρονο κόσμο έγιναν επιχειρήσεις- έχουν να επιδείξουν στην ιστορία τους κάποιες μεγάλες νίκες, διακρίσεις, τίτλους κι αξέχαστους θριάμβους. Τίποτα από αυτά όμως δεν μπορεί να τις γιγαντώσει σα μέγεθος και να σφραγίσει ανεξίτηλα την ιστορία τους, όσο κάποιες στιγμές που δε συγκρίνονται με κανέναν τίτλο ή αγωνιστικό παράσημο.

Μια τέτοια στιγμή έζησε σαν σήμερα, πριν από 19 χρόνια, η ΑΕΚ. Τότε που η ποδοσφαιρική ομάδα αψήφησε τους Νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, έσπασε το φράγμα της απομόνωσης των δοκιμαζόμενων Σέρβων και ταξίδεψε στο Βελιγράδι από τα ουγγρικά σύνορα, με ενδιάμεσους σταθμούς το Νόβισαντ και τη Σουμπότιτσα, για να δώσει ένα φιλικό αγώνα με την Παρτιζάν, περνώντας ένα πολύ ισχυρό συμβολικό μήνυμα ενάντια στον πόλεμο και την ιμπεριαλιστική επέμβαση που βρισκόταν σε εξέλιξη.

Τα 40.000 εισιτήρια για την αναμέτρηση είχαν εξαντληθεί, αλλά στο γήπεδο δε βρέθηκαν ούτε οι μισοί θεατές, καθώς η έλλειψη καυσίμων καθιστούσε δύσκολες έως κι απαγορευτικές τις μετακινήσεις. Αυτό όμως δε μείωσε στο παραμικρό ούτε το κλίμα συγκίνησης, ούτε την αξία αυτής καθαυτής της κίνησης. Οι Σέρβοι έκλαιγαν, αγκάλιαζαν τα μέλη της ελληνικής αποστολής, (που συνοδευόταν από διάφορους καλλιτέχνες και πολιτικούς, -ακόμα και βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που είχαν τη διγλωσσία δεύτερη φύση), τους έλεγαν “αδέρφια” και τους υποδέχονταν με ψωμί κι αλάτι, κατά το σερβικό έθιμο. Η αποστολή της ΑΕΚ επισκέφτηκε το κατεστραμμένο κτίριο του υπουργείου Εσωτερικών, στο κέντρο του Βελιγραδίου, που βομβαρδίστηκε με Τόμαχοκ, μολονότι βρισκόταν πολύ κοντά σε μαιευτήριο…

Στο πρόσφατο παρελθόν, είχαν υπάρξει διάφορες αθλητικές αφορμές που είχαν χωρίσει τους δύο λαούς -πχ μετά τον τελικό του Ευρωμπάσκετ του 95′ και τις αποδοκιμασίες του ελληνικού κοινού στην απονομή και τον ύμνο των Γιούγκων, είχε συγκεντρωθεί εξαγριωμένο πλήθος έξω από την ελληνική πρεσβεία στο Βελιγράδι. Καμία σχέση δηλαδή με το στερεότυπο των δύο ομόδοξων κι αλληλέγγυων λαών.
Επιπλέον, οι αποκλεισμοί των γιουγκοσλαβικών ομάδων από τις διεθνείς διοργανώσεις σε επίπεδο συλλόγων και εθνικών ομάδων είχαν δείξει πόσο ψεύτικα είναι τα παχιά, μεγάλα λόγια για τον “αθλητισμό που ενώνει”, ενώ στην πράξη ήταν “συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα”. Η πρωτοβουλία της ΑΕΚ λοιπόν, που πήγε κόντρα στο ρεύμα, κάθε άλλο παρά αυτονόητη ήταν, για να χωρέσει σε εύκολα στερεότυπα.

Ο αγώνας ξεκίνησε με τους ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων να κρατάνε ένα πανό με το σύνθημα “σταματήστε τον πόλεμο, σταματήστε τους βομβαρδισμούς”. Δεν τελείωσε ποτέ, καθώς μετά από μία ώρα αγώνα, οι οπαδοί μπήκαν στον αγωνιστικό χώρο, οπότε Έλληνες και Σέρβοι έγιναν ένα κουβάρι. Η αναμέτρηση διεξήχθη μεσημβρινές ώρες κι υπό το φως της μέρας, καθώς η αποστολή της ΑΕΚ έπρεπε να εγκαταλείψει το σερβικό έδαφος -για να μην πετύχει καμία από τις “έξυπνες βόμβες” των Νατοϊκών, ενώ οι Γιουγκοσλάβοι έσπευδαν στα καταφύγια, για να περάσουν τη νύχτα χωρίς “παράπλευρες απώλειες”. Οι Έλληνες πήραν όμως μαζί τους και την κόρη του προπονητή της Παρτιζάν, κατόπιν δικής του παράκλησης, για να είναι ασφαλής κι εκτός κινδύνου.

Η πρωτοβουλία της ΑΕΚ προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση και σχολιάστηκε θετικά από τις μεγαλύτερες εφημερίδες του διεθνούς αθλητικού (και όχι μόνο) τύπου. Στην Ελλάδα, είχε ξεχωρίσει μεταξύ άλλων η αντίδραση του Μανώλη Γλέζου, που δήλωνε έκτοτε ΑΕΚτζής, εξαιτίας αυτής της κίνησης (και της συγκίνησης που προκάλεσε). Συλλεκτική είναι κι η εμφάνιση του Ντέμη Νικολαΐδη από εκείνο τον αγώνα, με ενσωματωμένο το σηματάκι-στόχο, που ήταν το σήμα κατατεθέν των αντινατοϊκών κινητοποιήσεων εκείνων των ημερών.