Πελέ – Το μαύρο διαμάντι που αγάπησε το χρυσό

Λίγες συζητήσεις μπορεί να είναι πιο διασκεδαστικές και αντιδιαλεκτικές μαζί από τις απαντήσεις στο ερώτημα για τον καλύτερο παίκτη στην ιστορία του ποδοσφαίρου -ή οποιουδήποτε άλλου αθλήματος. Διαφορετικοί παίκτες, σε διαφορετικές θέσεις και εποχές με άλλο στιλ παιχνιδιού ενάντια σε άλλους αμυντικούς. Πώς λέμε συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης; Καμία σχέση.

Το μόνο βέβαιο είναι πως ο κορυφαίος κατάγεται από τη Λατινική Αμερική. Στην προ Μέσι εποχή, το κλασικό δίλημμα ήταν Πελέ ή Μαραντόνα. Τον πρώτο τον αγαπούσε ο λαός, το δεύτερο οι επίσημοι και οι δημοσιογράφοι, κάτι που είχε φανεί και με τις αλχημείες της ΦΙΦΑ το 2000, όταν ψηφιζόταν ο καλύτερος παίκτης του αιώνα, που μοίρασε το βραβείο στα δύο, για να μη μείνει παραπονεμένος ο δικός της εκλεκτός, καθώς το κοινό είχε εκλέξει με συντριπτική διαφορά το Μαραντόνα.

Το μόνο παράδοξο σε όλα αυτά ήταν η πρωτότυπη κατανομή των μεταξύ τους ρόλων. Αυτός που φαινόταν να συμπλέει με το κατεστημένο και να τα έχει καλά με τις ποδοσφαιρικές αρχές, ήταν ένας μαύρος, με κατάλευκα δόντια και λευκή ψυχή, που αγάπησε τους χορηγούς και το χρήμα κι ίσως ήταν άτυχος που δεν πρόλαβε τα χρόνια της πλήρους εμπορευματοποίησης του αθλήματος. Ενώ αυτός που πρωταγωνιστούσε στο ρόλο του “κακού παιδιού”, ήταν ένας λευκός Αργεντίνος με πάθος για το λευκό διάολο της ηρωίνης, που φαινόταν να πηγαίνει κόντρα σε όλους κι έχτισε πάνω σε αυτό μεγάλο μέρος της γοητείας και του μύθου του.

Ο Πελέ έχει το μειονέκτημα ότι έπαιζε σε μια εποχή που υπήρχαν λιγότερες κάμερες για να καταγράφουν τα αθλητικά του κατορθώματα -το ίδιο ισχύει βέβαια και για τις κακές του στιγμές-εμφανίσεις. Από την άλλη όμως τα κενά συμπληρώνονται δημιουργικά από τη φαντασία που τρέφει ένα μύθο ανίκητο από τα πραγματικά γεγονότα. Εξάλλου και αυτά ενίοτε συμπληρώνονται δημιουργικά, σε μια εποχή με αμφίβολης αξιοπιστία στατιστικά, όπως συνέβη πχ με το ρεκόρ του Πελέ και τα χίλια γκολ που πέτυχε, στα οποία περιλαμβάνονται και όσα σημείωσε σε φιλικούς αγώνες.

Κάτι που δεν τον εμπόδισε καθόλου πάντως να το γιορτάσει μαζί με τους συμπατριώτες του, που εξέδωσαν μάλιστα και γραμματόσημο για να τιμήσουν το γεγονός…

Σε κάθε περίπτωση, ο Πελέ ήταν ένας μεγάλος γκολτζής που είχε ερωτική επαφή με τα δίχτυα. Αλλά ήταν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό, όπως δείχνει πχ το βίντεο που ακολουθεί -και μας το θύμισε χτες, στην επέτειο των γενεθλίων του, το Sombrero.

Εξάλλου οι πιο διάσημες στιγμές μαγείας που έχει χαρίσει ο “Βασιλιάς” δεν είναι προσωπικά τέρμαατα, αλλά:

-Η θρυλική προσποίηση στον τερματοφύλακα της Ουρουγουάης, που τον πέρασε από τη μία πλευρά, αφήνοντας την μπάλα να φύγει από την άλλη. Μια τρομερή διπλή προσπέραση, με το τελικό πλασέ να φεύγει όμως σύριζα άουτ, σαν ψεγάδι που τονίζει την τελειότητα.

-Η καρφωτή κεφαλιά του με τον Γκόρντον Μπανκς να σώζει την εστία της Αγγλίας, σε αυτό που πέρασε στην ιστορία ως η απόκρουση του αιώνα.

-Η μυθική, τυφλή πάσα του στον Κάρλος Αλμπέρτο για το 4-1 επί της Ιταλίας, σαν κερασάκι στην τούρτα του τελικού, με τον ίδιο να απαντά αργότερα στους δημοσιογράφους πως “τον άκουσα να έρχεται…”

Κι οι τρεις στιγμές προέρχονται από το Παγκόσμιο Κύπελλο του 1970, που θεωρείται το καλύτερο όλων των εποχών κι έχει τη δική του σφραγίδα. Η Βραζιλία γινόταν η πρώτη ομάδα με τρεις κατακτήσεις στο θεσμό και ο Πελέ ο μοναδικός μέχρι σήμερα που κατέκτησε τρεις φορές αυτό το τρόπαιο. Είναι ο βασιλιάς της μεγαλύτερης διοργάνωσης κι αυτό αρκεί από μόνο του να τον βάλει στην κορυφή, χωρίς όμως να παραγνωρίζουμε πως δεν έφτασε εκεί μόνος του, αλλά μαζί με ισάξιους συμπαίκτες, όπως ο Γκαρίντσα, και ως μέλος τρομερών ομάδων με αστείρευτο ταλέντο. Το μόνο που του ξέφυγε ήταν το Μουντιάλ του 66′, όταν τραυματίστηκε για δεύτερη σερί διοργάνωση απ’ τα σκληρά τάκλιν των αμυντικών -που δεν είχαν πολλούς τρόπους να τον αντιμετωπίσουν- και η Βραζιλία αποκλείστηκε από τη φάση των ομίλων.

Όλα αυτά προσθέτουν τρόπαια και αίγλη στο μύθο του. Το βασικό αντεπιχείρημα όμως είναι πως δεν πέρασε ποτέ τον Ατλαντικό για να παίξει μπάλα στην Ευρώπη, στο κορυφαίο επίπεδο, με τους πιο δύσκολους αντιπάλους, παρά μόνο στην “Απόδραση των 11”, την ταινία που έκλεψε στυγνά την ιστορία των Σοβιετικών της Ντιναμό Κιέβου απέναντι στους Ναζί και την παρουσίασε από τη σκοπιά των Συμμάχων της Δύσης…

Ο Πελέ έμεινε μια ολόκληρη ζωή στη Σάντος, κατακτώντας πρωταθλήματα, Κόπας Λιμπερταδόρες (το αντίστοιχο Πρωταθλητριών της Λατινικής Αμερικής), πολλούς τοπικούς τίτλους -στο πολύπλοκο βραζιλιάνικο σύστημα- και συνολικά 40 τρόπαια. Δεν έφυγε ποτέ από τη Βραζιλία, που τότε είχε την έγνοια να προστατεύει τα ποδοσφαιρικά της προϊόντα και να μην τα εξάγει, και επέστρεψε απλώς στην ενεργό δράση για να παίξει με την “Κόσμος” στις ΗΠΑ.

Εκεί έμαθε πιθανότατα να λέει τη φράση “It was a tough game” (Mastercard-Mastercard), που ήταν η μόνιμη επωδός του στις αναλύσεις του για το Μουντιάλ του 94′ -που προβάλλονταν και στην ελληνική τηλεόραση- με το χορηγό του σε πρώτο πλάνο, όπως έλεγε, σατιρίζοντάς τον ο Πανούτσος.

Ο οποίος έλεγε σωστά πως η διαμάχη για τον καλύτερο παίκτη όλων των εποχών έχει σχεδόν πολιτική χροιά, με τους δεξιούς να προτιμούν τον Πελέ και τους αριστερούς το Μαραντόνα. Ίσως έτσι να αποδεικνύεται και η “αριστερή ηγεμονία” στη χώρα μας, αφού στις νεότερες γενιές ειδικά, η μεγάλη πλειοψηφία απαντάει με κλειστά μάτια “Μαραντόνα” -ακόμα και αυτοί που δεν τον πρόλαβαν.

Ο Πελέ δεν ήταν (ή δεν εκδηλώθηκε ανοιχτά) υπέρ της βραζιλιάνικης δικτατορίας που έδιωξε τον κομμουνιστή προπονητή Ζοάο Σαλντάνια λίγους μήνες πριν το Μουντιάλ του 1970, ενώ είχε τοποθετηθεί και υπέρ του κεντροαριστρεού Λούλα. Ταυτίστηκε όμως με το κατεστημένο της ΦΙΦΑ, κυρίως αφού κρέμασε τα παπούτσια του, στα χρόνια της θητείας του συμπατριώτη του Χαβελάντζε, και με τους άπειρους χορηγούς του για τις δημόσιες εμφανίσεις του, ενώ πολλά χρόνια αργότερα έγινε κι Υπουργός Αθλητισμού στη χώρα του, κι έγινε μέρος του προβλήματος της διαφθοράς.

Η βασική ενασχόληση του Πελέ (το προσωνύμιο του Έντσο Αράντες ντο Νασιμέντο, που έκλεισε χτες τα 78 χρόνια) μετά την αποχώρησή του από την ενεργό δράση, ήταν να ρωτάει επίμονα το καθρεφτάκι του “ποιος είναι ο καλύτερος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών” και να αντιδρά σαν κακιασμένη μάγισσα εναντίον κάθε νέου υποψηφίου που ερχόταν να διεκδικήσει τον τίτλο του ή ακόμα κι εναντίον του Ρομάριο, που έπαιζε μέχρι τα 40 για να φτάσει κι αυτός με διάφορες αλχημείες το επίτευγμα των 1.00 γκολ στην καριέρα του.

Η τελευταία δημόσια εμφάνιση του Πελέ ήταν πάνω σε αναπηρικό καροτσάκι, στο Μουντιάλ της Ρωσίας. Πολλοί ένιωσαν να τσαλακώνεται κάπως η εικόνα του ινδάλματός τους. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν πολύ πιο σοβαρά πράγματα που χαλάν αυτήν την έξωθεν καλή μαρτυρία. Και το να είναι κανείς πρότυπο δεν εξαντλείται μόνο στις αγωνιστικές του αρετές ή στο ότι δε βυθίστηκε ποτέ στο βούρκο με τα ναρκωτικά, όπως ο Ντιέγκο…