Πράσινο τον Τάμεση θέλω να δω

Στις 2 Ιουνίου 1971, η πράσινη σημαία με το τριφύλλι υψώθηκε στον πιο ψηλό ιστό. Ανέμισε στον Ουρανό του Λονδίνου, στον ποδοσφαιρικό ναό του Γουέμπλεϊ και το όνομα του Παναθηναϊκού ακούστηκε στα πέρατα της οικουμένης περνώντας στην αθανασία. Ο Παναθηναϊκός στην πιο σημαντική παράσταση της ιστορίας του αντιμετώπιζε στον τελικό της κορυφαίας διασυλλογικής διοργάνωσης, την ομάδα που άλλαξε για πάντα το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, τον Άγιαξ του Γιόχαν Κρόιφ και του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου.

Ο Παναθηναϊκός στην αρχή της περιόδου 70-71 θα έχει την τύχη να αναλάβει τα προπονητικά ηνία της ομάδας, ένα συνταγματάρχης. Ένας “καλπάζων συνταγματάρχης” για την ακρίβεια, ο  Φέρεντς Πούσκας ένας από τους σπουδαιότερους ποδοσφαιριστές που πάτησαν το πόδι τους στο χορτάρι, από τους πρώτους σούπερ σταρ που ανέδειξε το παγκόσμιο ποδόσφαιρο, πρωταγωνιστής στη θρυλική ομάδα της Ρεάλ Μαδρίτης του Σαντιάγκο Μπερναμπέου και της τρομερής εθνικής Ουγγαρίας της δεκαετίας του 50′. Με προπονητικό μότο, που τελικά έμεινε στην ιστορία, έντεκα αυτοί έντεκα και εμείς προσπάθησε να περάσει τη φιλοσοφία του ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο στο ποδόσφαιρο.

Ούτε ο ίδιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι η ευρωπαϊκή πορεία του Παναθηναϊκού που ξεκίνησε το Σεπτέμβρη του 1970 από το Λουξεμβούργο κόντρα στην Ζενές Ες θα εξελισσόταν σε ένα ταξίδι προς το όνειρο. Ο Παναθηναϊκός έδειξε την ανωτερότητα του και στα δύο παιχνίδια. Με μία εύκολη εκτός έδρας νίκη με 1-2 αλλά και μία επιβλητική εμφάνιση στην Αθήνα όπου σκόρπισε με 5-0 την ομάδα από το Ες με τον Αντώνη Αντωνιάδη να σημειώνει τέσσερα γκολ, αριθμός ρεκόρ για ελληνικό σύλλογο σε ευρωπαϊκό διοργάνωση για την εποχή. Ο “ψηλός” σε αυτό το παιχνίδι έβαλε τα γερά θεμέλια ώστε τελικά να αναδειχτεί κορυφαίος σκόρερ της διοργάνωσης εκείνη την χρονιά.

Το πρώτο σοβαρό εμπόδιο για τον Παναθηναϊκό θα έρθει στον επόμενο γύρο όπου θα έπρεπε να αντιμετωπίσει τη Σλόβαν Μπρατισλάβας. Οι πρωταθλητές Τσεχοσλοβακίας ήταν το απόλυτο φαβορί στο ζευγάρι. Ένα χρόνο πριν είχαν κατακτήσει το κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης επικρατώντας στον τελικό της Μπαρτσελόνα με 3-2 και έβλεπαν μακριά στη διοργάνωση. Το παιχνίδι στην Αθήνα όμως θα τους προσγειώσει ανώμαλα στην πραγματικότητα. Ο Παναθηναϊκός με μία καταπληκτική εμφάνιση, στην ασφυκτικά γεμάτη Λεωφόρο επικρατεί με 3-0 και κάνει τους εκστασιασμένους οπαδούς του να βγουν στους γύρω δρόμους πανηγυρίζοντας τη νίκη. Ο προπονητής της Σλόβαν, Τόμας Βίντσεν, θα παραδεχτεί την ανωτερότητα του Παναθηναϊκού μετά το ματς δηλώνοντας έκπληκτος από την εμφάνιση των πρασίνων και βέβαιος ότι η ομάδα του δεν έχει ελπίδες πρόκρισης. Παρόλα αυτά οι Τσεχοσλοβάκοι ήταν διατεθειμένοι να πουλήσουν πολύ ακριβά το τομάρι τους. Προηγήθηκαν στο σκορ και χρειάστηκαν οι επεμβάσεις του Τάκη Οικονομόπουλου ώστε ο Παναθηναϊκός να μην κινδυνεύσει παραπάνω. Το γκολ της ισοφάρισης από τον Αντωνιάδη στις αρχές του δευτέρου ημιχρόνου ήταν αυτό που ουσιαστικά τέλειωσε τα όποια όνειρα της Σλόβαν που τελικά κατάφερε να πάρει τη νίκη γοήτρου με 2-1. Ο Παναθηναϊκός πανηγύριζε την πρόκριση του στα προημιτελικά.

Στους 8 της διοργάνωσης περίμενε η πανίσχυρη Εβερτον. Οι πρωταθλητές Αγγλίας των Ρόιλ, Μόρισεϊ, Κένιον και άλλων αστέρων που στον προηγούμενο γύρο είχαν αποκλείσει την πρωταθλήτρια Γερμανίας Μπορούσια Μένχενγκλαντμπαχ στόχευαν στην ευρωπαϊκή καταξίωση που έλειπε από τη σπουδαία πορεία που πραγματοποιούσαν τα τελευταία χρόνια. Στο παιχνίδι του Γκούντισον Παρκ ο Φέρεντς Πούσκας βγάζει έναν άσο από το μανίκι του. Ένας εικοσάχρονος άσημος ποδοσφαιριστής ονόματι Άνθιμος Καψής κάνει το ντεμπούτο του με τον Παναθηναϊκό κόντρα στην Εβερτον και παίζει μαν του μαν τον Τζο Ρόιλ “εξαφανίζοντας” τον από το γήπεδο. To κόλπο του Πάντσο έχει αποσυντονίσει τους “εφοπλιστές” (προσωνύμιο που έδωσε ο ελληνικός τύπος στην Εβερτον εξαιτίας της οικονομικής της ευρωστίας) και ο Παναθηναϊκός κάνει τον απόλυτο αιφνιδιασμό στο 81΄λεπτό. Ο Αντώνης Αντωνιάδης παίζοντας το 1-2 με τον Γραμμό κεραυνοβολεί με ένα αριστερό βολέ τον αντίπαλο γκολκίπερ και βάζει το τριφύλλι μπροστά στο σκορ με ένα γκολ που έμεινε στην ιστορία για το πολλά εννιάρια του. 9 λεπτά πριν τη λήξη, με το ρολόι να δείχνει 9 το βράδυ ακριβώς και με τον ποδοσφαιριστή με τον αριθμό 9 να χρίζεται σκόρερ. Η πίεση της Εβερτον στα εναπομείναντα λεπτά είναι τρομακτική. Ο Παναθηναϊκός προσπαθεί με νύχια και με δόντια να κρατήσει το υπέρ του σκορ όμως στις καθυστερήσεις και ενώ ο Ρόιλ έχει πατήσει στο κεφάλι τον Οικονομόπουλου με τον διαιτητή να μην σφυρίζει την παράβαση, ο Τζόνσον μπροστά στο ανυπεράσπιστο τέρμα, αφού ο Έλληνας τερματοφύλακας σφαδάζει στο έδαφος, θα στείλει τη μπάλα στα δίχτυα για να διαμορφώσει το τελικό 1-1 που άφηνε τα πάντα ανοικτά για την πρόκριση. Στη ρεβάνς της Λεωφόρου ο Φέρεντς Πούσκας καταστρώνει το αμυντικό πλάνο και οι παίκτες του το ακολουθούν με ευλάβεια. Ο Παναθηναϊκός, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων, δεν θα κινδυνεύσει στο ματς και το τελικό 0-0 δίνει το έναυσμα για να ξέφρενους πανηγυρισμούς. Οι χιλιάδες φίλοι του Παναθηναϊκού βγαίνουν στους δρόμους και τελικά καταλήγουν στην πλατεία Ομονοίας που από εκεί το βράδυ και μετά καθιερώνεται ως τόπος πανηγυρισμών.

Από το ματς διασώζεται και ένα τρομερό έγχρωμο βίντεο από το αρχείο του Associated Press:

Ο Παναθηναϊκός βρισκόταν πια στα ημιτελικά της διοργάνωσης, εκεί θα τον περίμενε ο πανίσχυρος Ερυθρός Αστέρας της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας. Το τριφύλλι μπαίνει στο ζευγάρι σαν ισχυρό αουτσάιντερ και το πρώτο παιχνίδι στο Βελιγράδι θα επιβεβαιώσει την πρόβλεψη. Ο αγώνας εξελίσσεται εφιαλτικά από όλες τις απόψεις. Η κακή εμφάνιση του Παναθηναϊκού, το κακό βράδυ του Οικονομόπουλου και η εχθρική διαιτησία του Αυστριακού Νιεμάγερ συντελούν στο τελικό και βαρύ 4-1. Το γκολ του Αριστείδη Καμάρα στο 55′ αφήνει ανοιχτή μία χαραμάδα αισιοδοξίας ενόψει της ρεβάνς.

Στις 28 Απριλίου 1971 το γήπεδο της Λεωφόρου λέγεται ότι είχε γεμίσει από το…πρωί. Οι παίκτες του Παναθηναϊκού, σύμφωνα με μαρτυρία του Κώστα Ελευθεράκη, μαζεύονται στο δωμάτιο του Μίμη Δομάζου και δίνουν όρκο πρόκρισης μετά από πρόσκληση του “στρατηγού”. Οι παίκτες του Πούσκας μπαίνουν στο γήπεδο με το μαχαίρι στα δόντια, αποφασισμένοι να δώσουν απαντήσεις για τα βαριά ήττα του πρώτο αγώνα. Μόλις στο 2′ λεπτό ο Αντωνιάδης θα βρει δίχτυα και θα πυροδοτήσει τη σπίθα για τα μεγάλη ανατροπή. Με υπομονή και πίστη στη πρόκριση ο Παναθηναϊκός θα κάνει πράξη την επιθυμία του Πούσκας για ένα γκολ στην αρχή κάθε ημιχρόνου και ο Αντωνιάδης, με την καλύτερη κεφαλιά της καριέρας του όπως έχει πει, κάνει το 2-0. Το γήπεδο βράζει, ο Παναθηναϊκός το πιστεύει. Κάθετη μπαλιά του Φυλακούρη για τον Καμάρα, κοντρόλ με το δεξί, σουτ με το αριστερό στην απέναντι γωνία και η Λεωφόρος κοντεύει να γκρεμιστεί. Ο Παναθηναϊκός έχει σκορ πρόκρισης. Ο Ερυθρός Αστέρας θα βγει από τα καρέ του και θα ψάξει το γκολ που θα τον στείλει στον τελικό. Λίγο πριν το 90′ ο Κάρασι από το ημικύκλιο της περιοχής θα πιάσει ένα δυνατό, ευθύβολο σουτ, ο Βασίλης Κωνσταντίνου που αντικατέστησε τον Οικονομόπουλο για ψυχολογικούς λόγους λόγω της κακής του εμφάνισης στο Βελιγράδι, θα πεταχτεί στη δεξιά γωνία και θα αποκρούσει την μπάλα με τα ακροδάχτυλα, στην πιο σημαντική επέμβαση της καριέρας του. Θα σηκωθεί από το χορτάρι και θα την πανηγυρίσει σαν να έβαλε γκολ. Τα εκατομμύρια των Ελλήνων φιλάθλων που παρακολουθούσαν το ματς θα θυμούνται τη συγκλονιστική στιγμή που ο Γιάννης Διακογιάννης θα ξεσπάσει με τρεμάμενη φωνή στο σφύριγμα της λήξης. Ο Παναθηναϊκός τα κατάφερε. Ο Παναθηναϊκός είναι στον τελικό του Γουέμπλεϊ.

Χρόνια μετά τον ημιτελικό διακινήθηκαν διάφορα σενάρια που έριχναν σκιές στη νίκη του Παναθηναϊκού. Από το ότι ο Παναθηναϊκός χρημάτισε ποδοσφαιριστές του Αστέρα, μέχρι ότι δωροδοκήθηκαν οι διαιτητές ή ότι …δηλητηριάστηκαν οι φιλοξενούμενοι. Ακόμα και ότι η ακροδεξιά χούντα έκανε συμφωνία με τον κομμουνιστή Τίτο για να αποκλειστεί ο Αστέρας έχει ακουστεί (!) Θα έλεγε κανείς ότι η πληθώρα των σεναρίων φανερώνει αρκετά για την αξιοπιστία τους. Το 2007 μάλιστα η εφημερίδα ΦΩΣ έκανε πρωτοσέλιδο τηλεοπτική συνέντευξη της Δέσποινας Παπαδοπούλου που πυροδότησε νέα σενάρια περί εμπλοκής της χούντας. Σημειωτέον στην ίδια συνέντευξη η χήρα του δικτάτορα αρνήθηκε πεισματικά ότι γίνονταν βασανιστήρια από το καθεστώς, αν αυτό λέει κάτι για την αξιοπιστία των λεγομένων της. Το αστείο είναι ότι ακόμα και ο Παττακός που βρισκόταν εν ζωή το 2007 έκανε δήλωση διάψευσης την επόμενη μέρα. Κατά καιρούς ακόμα και ποδοσφαιριστές του Αστέρα έχουν αναγκαστεί να μιλήσουν δημόσια και να καταρρίψουν τις όποιες σκιές επιμένουν να ρίχνουν κάποιοι.

Η επική ανατροπή του Παναθηναϊκού επί του Ερυθρού Αστέρα μνημονεύεται μέχρι σήμερα από την UEFA  ως μία εκ των μεγαλύτερων ανατροπών στην ιστορία της διοργάνωσης.

Στις 2 Ιουνίου του 1971 ο Παναθηναϊκός αντιμετώπισε τον Αγιαξ στον τελικό του κυπέλλου πρωταθλητριών Ευρώπης και ηττήθηκε με σκορ 2-0. Στάθηκε αντάξια απέναντι στο ποιοτικότερο σύνολο των αντιπάλων του και απέσπασε τα διθυραμβικά σχόλια του ξένου τύπου. Η ισπανική Εκίπ σημείωνε “Xωρίς να λάμψει στέφθηκε Πρωταθλητής Eυρώπης ο Άγιαξ. Tο ελληνικό θαύμα δεν έγινε, όμως οι Έλληνες δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα στους Ολλανδούς. Με το κεφάλι ψηλά έφυγε ο Παναθηναϊκός. Ο μεγαλύτερος ελληνικός σύλλογος πούλησε πολύ ακριβά το πετσί του” ενώ η Daily Mail: “O Άγιαξ σκαρφάλωσε στην κορυφή της Ευρώπης, αλλά ο εξαιρετικός Παναθηναϊκός είναι αυτός που θα μείνει στη μνήμη μας” με την πορτογαλική Louis να αναφέρει χαρακτηριστικά “Μετά τον Γιόχαν Κρόιφ η λάμπουσα προσωπικότητα του τελικού ήταν ο Δομάζος, ένας κοντόσωμος διεθνούς κλάσεως παίκτης. Η αντίληψή του τυγχάνει εξαιρετική και ο τρόπος παιχνιδιού του υποδειγματικός”.

Ο Αγιαξ από το μέσα της δεκαετίας του 60′ και με προπονητή τον Ρίνους Μίχελς θα παρουσιάσει ένα νέο σύστημα, πρωτοπόρο και επαναστατικό που έμελλε να αλλάξει το ποδοσφαιρικό ρου της ιστορίας. Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο όπως ονομάστηκε, ένα σύστημα που βασίζεται στην αλληλοκάλυψη, στην τεχνική και την φυσική κατάσταση, με αιχμή του δόρατος τον Γιόχαν Κρόιφ θα οδηγήσει τον ολλανδικό σύλλογο στην κατάκτηση τριών συνεχόμενων πρωταθλημάτων Ευρώπης, ξεκινώντας από τον τελικό του Γουέμπλεϊ, ενώ τρία χρόνια αργότερα θα οδηγήσει και την εθνική Ολλανδίας, που αποτελούνταν κυρίως από παίκτες του Αγιαξ, μέχρι τον τελικό του Μουντιάλ του 74′. Ο Αγιαξ μάλιστα ένα χρόνο μετά τον αγώνα με τον Παναθηναϊκό, αντιμετώπισε στον τελικό την Ιντερ κερδίζοντας με το ίδιο σκορ, 2-0. Το παιχνίδι αυτό αποτέλεσε και τον θρίαμβο του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου απέναντι στο κατενάτσιο.

Για τον Παναθηναϊκό του Φέρεντς Πούσκας εκείνο το απόγευμα έμειναν στην ιστορία οι Οικονομόπουλος, Τομαράς, Βλάχος, Σούρπης, Καψής, Καμάρας, Γράμμος, Φυλακούρης, Ελευθεράκης, Δομάζος, Αντωνιάδης.