Ζοάο Χαβελάντζε – Του έδωσε πολλά το ποδόσφαιρο…

Σε μια εποχή όπου όλα γίνονται μπίζνες και χρήμα, το ποδόσφαιρο δε θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση ή κάποιο είδος νησίδας. Ακόμα και αν δεν υπήρχε ο Ζοάο Χαβελάντζε, το σύστημα θα τον εφεύρισκε ή θα έβρισκε κάποιον αντικαταστάτη που να υπηρετεί πιστά τις ίδιες αρχές. Αλλά η ιστορία γράφτηκε έτσι και λέει πως ο Βραζιλιάνος ήταν εκείνος ο Πρόεδρος της ΦΙΦΑ (της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας) που αύξησε όσο κανείς άλλος τα οικονομικά μεγέθη του ποδοσφαίρου και την εμπορευματοποίησή του.

Γεννήθηκε στο Ρίο το 1916 από πατέρα που ήταν έμπορος όπλων. Κατά μία έννοια, το μήλο έπεσε κάτω από τη μηλιά, αν και οι δικές του δουλειές είχαν νόμιμη κάλυψη. Σπούδασε Νομικά κι άρχισε να δραστηριοποιείται στον επιχειρηματικό κόσμο, ως σύμβουλος, μέλος ΔΣ ή και ιδιοκτήτες διαφόρων εταιριών. Παράλληλα ασχολήθηκε με τον αθλητισμό στον υγρό στίβο, συμμετέχοντας σε δύο Ολυμπιάδες με διαφορά είκοσι χρόνων μεταξύ τους: αυτήν του Βερολίνου το 1936 και της Μελβούρνης το 1956, όπου ήταν αρχηγός της βραζιλιάνικης αποστολής.

Συνέχισε να κινείται στο χώρο ως παράγοντας σε διάφορες θέσεις κι έγινε μεταξύ άλλων Πρόεδρος της Βραζιλιάνικης Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας, κρατώντας το τιμόνι της για μια 15ετία που συνέπεσε με τη χρυσή εποχή της Σελεσάο. Είχε όμως κομβικό ρόλο και στην απομάκρυνση του κομμουνιστή προπονητή Ζοάο Σαλντάνια, που ήταν από τους αρχιτέκτονες της μεγάλης Βραζιλίας του Μουντιάλ του 70′ -απολύθηκε τρεις μήνες πριν από την έναρξη του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Παράλληλα έλεγε πως το στοιχείο που τον γοητεύει πιο πολύ στο ποδόσφαιρο, είναι η πειθαρχία, που δε συνάδει ιδιαίτερα με το αλέγκρο ταμπεραμέντο στη χώρα του καφέ.

Το 1974 νίκησε τον Άγγλο ανθυποψήφιό του και έγινε ο πρώτος (και τελευταίος μέχρι σήμερα) μη Ευρωπαίος Πρόεδρος της ΦΙΦΑ. Στην πρώτη δημόσια τοποθέτησή του είπε πως είχε έρθει για να πουλήσει ένα εμπόρευμα που λέγεται ποδόσφαιρο κι η 24χρονη θητεία του στο τιμόνι της ΦΙΦΑ ήταν η έμπρακτη υλοποίηση της προγραμματικής του δήλωσης. Διπλασίασε σταδιακά τις ομάδες της τελικής φάσης του Μουντιάλ από 16 σε 32, ενώ τώρα συζητιέται η περαιτέρω αύξησή τους σε 48… Συνέδεσε τα Παγκόσμια Κύπελλα με χορηγούς, όπως η Adidas και η Coca-Cola. Κι ήρθε σε έντονη σύγκρουση με παίκτες, όπως ο Μαραντόνα που άσκησε σφοδρή κριτική στη ΦΙΦΑ για την απόφαση να διεξαχθούν παιχνίδι μεσημέρι στον καυτό καλοκαιρινό ήλιο του Μεξικού, καταπονώντας τους παίκτες, για τηλεοπτικούς λόγους.

Τα υπέρογκα τηλεοπτικά συμβόλαια (τα οποία στη χώρα μας πληρώνει η δημόσια τηλεόραση) ήταν εξάλλου μια μεγάλη πηγή εσόδων για τη ΦΙΦΑ, αλλά και μιζών για αρκετά μεγαλόσχημα στελέχη της. Το ίδιο συνέβαινε με τις υποψήφιες χώρες για την ανάθεση της διοργάνωσης του εκάστοτε Μουντιάλ (εδώ μπορείτε να διαβάσετε κάποιες λεπτομέρειες για τα οικονομικά της ΦΙΦΑ και τα σκάνδαλα με τα οποία συνδέθηκε το όνομά της).

Ο Χαβελάντζε έμεινε στη θέση του Προέδρου μέχρι την τρυφερή ηλικία των 82 και πήρε απόφαση να αποχωριστεί την καρέκλα του, μόνο αφού είχε φροντίσει για την ανάδειξη του δεξιού του χεριού, Ζεπ Μπλάτερ, του Ελβετού που ήταν ο πρωταγωνιστής μιας σειράς σκανδάλων -με δάχτυλο και του Χαβελάνζε- για να υποχρεωθεί τελικά σε παραίτηση.

Η “αγία τριάδα” των ποδοσφαιρικών σκανδάλων: Μπλάτερ-Χαβελάντζε-Πλατινί

Παρόλα αυτά, ο Χαβελάντζε παρέμεινε για αρκετά χρόνια ακόμα μέλος της ΔΟΕ, της Ολυμπιακής Επιτροπής, θέση στην οποία συμπλήρωσε σχεδόν μισό αιώνα το 2011. Παραλίγο δηλαδή να επιβεβαιώσει και το προσωνύμιό της (η Επιτροπή των Αθανάτων), φτάνοντας τελικά μέχρι τα 100 χρόνια, για να πεθάνει σαν σήμερα, το 2016, αφού είδε την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της γενέτειρας πόλης του (Ρίο), στο Στάδιο που έφερε το όνομά του.

Αλλά η ανάμνησή του παραμένει αθάνατη, σαν την μπίζνα στο επαγγελματικό ποδόσφαιρο. Κι ο φαρμακόγλωσσος Γκάρι Λίνεκερ τον αποχαιρέτησε με τον καλύτερο τρόπο σχολιάζοντας πως “το ποδόσφαιρο του έδωσε πολλά” -στην κυριολεξία, αντί του κλασικού κλισέ “έδωσε πολλά στο ποδόσφαιρο…”