112 κόκκινα γαρίφαλα για το Λαζαρέτο

Μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας κλείστηκαν στο κάτεργο των φυλακών της Κέρκυρας πολλοί κομμουνιστές που στην πλειοψηφία τους ήταν θανατοποινίτες για «κατοχικά αδικήματα», «αδικήματα που διαπράχθηκαν το Δεκέμβρη του 1944» και «εκτακτομετρίτες», δηλαδή καταδικασμένοι με βάση το Γ’ Ψήφισμα του 1946.

Οι συνθήκες κράτησης στις φυλακές της Κέρκυρας ήταν απάνθρωπες. Σε κελιά που προορίζονταν για την κράτηση ενός ατόμου, στοιβάζονταν 3-4 κρατούμενοι που μπορεί να έμεναν ακινητοποιημένοι μέχρι και 16 ώρες το 24ωρο. Εκεί εφαρμόστηκε το βασανιστήριο της πλήρους απομόνωσης. Απομόνωναν τους κομμουνιστές επί μήνες μα σκοπό να λυγίσουν και να τους αποσπάσουν δήλωση μετανοίας.

Λίγο πριν την εκτέλεση…

Μόνο από το 1947 έως το 1950 εκτελέστηκαν 112 κομμουνιστές που αρνήθηκαν να υπογράψουν δήλωση, πέφτοντας απ’ τις σφαίρες ελληνικού στρατιωτικού αποσπάσματος, με διαταγή του αμερικανόδουλου μετεμφυλιακού καθεστώτος. Οι εκτελέσεις γίνονταν σ’ ένα νησάκι, το Λαζαρέτο, δυο μίλια ανοιχτά της Κέρκυρας.

Το γράμμα του 27χρονου εργάτη κλωστοϋφαντουργού Ηλία Λιάκουρα, στη γυναίκα του, μέσα από τις φυλακές Κέρκυρας, λίγο πριν την εκτέλεση στο Λαζαρέτο:

…Αγαπούλα μου όταν μεγαλώσουν τα παιδιά μας θέλο να τα διδάξης να αγαπήσουναι το Λαό, να παλεύουν για τα συμφέροντα του, να αγαπάνε το δίκιο, ν’ αγωνίζονται για αυτό, έστο και αν χρειαστεί να δώσουνε και τη ζωή τους. Ακόμα δήδαξετα ν αγαπήσουνε και να γήνουν μέλοι του Ηρωηκού αυτού Κόμματος που λέγεται ΚΚΕ. Τελειώνοντας σας ζητό συγγνώμη αν άθελα μου στον καιρό της συμβίωσης μας έτιχε να σας στεναχωρήσω…

(κρατήθηκε η ορθογραφία του πρωτότυπου)

Κόκκινα γαρίφαλα στον τοίχο όπου γίνονταν οι εκτελέσεις

Οι εκτελέσεις στο Λαζαρέτο άρχισαν το Μάη του 1947. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το κύμα των εκτελέσεων σταμάτησε προσωρινά το Σεπτέμβρη του 1949, ύστερα από ομόφωνη απόφαση της Συνόδου του ΟΗΕ, που πάρθηκε μετά από εισήγηση του εκπροσώπου της ΕΣΣΔ  Αντρέι Βισίνσκι. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, που συμμετείχαν με εκπρόσωπό τους στον ΟΗΕ (τότε ήταν ο Κ. Τσαλδάρης), παραβιάζοντας την απόφαση αυτή συνέχισαν τη σφαγή, εκτελώντας τους πολιτικούς κρατούμενους στις φυλακές της Κέρκυρας Φάνη Γιάννου και Χ. Γεωργίου.

Οι εκτελέσεις τέλειωσαν ουσιαστικά το Νοέμβρη του 1954, με κυβέρνηση Αλ. Παπάγου στην οποία συμμετείχαν και οι Π. Κανελλόπουλος και Κ. Καραμανλής. Τελευταίος που πότισε με το αίμα του το Λαζαρέτο ήταν ο Γιάννης Μαριώλης, κατηγορούμενος για παράβαση του Ν. 375/52.

112 κόκκινα γαρίφαλα για το Λαζαρέτο

Η μοναδική κατηγορία που εβάραινε όλους τους πολιτικούς κρατούμενους ήταν η συμμετοχή τους στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα κατά των ξένων κατακτητών, που καθοδηγούσε στην περίοδο της κατοχής το ΕΑΜ με την κατεύθυνση του ΚΚΕ, καθώς και η συμμετοχή τους στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας. Η σωτηρία τους εξαρτιόταν από την υπογραφή δήλωσης μετάνοιας και αποκήρυξης του ΚΚΕ. Η άρνηση σήμαινε θάνατο.

«Κέρκυρα 18 Μαρτίου. (Τηλεγραφικώς). Κατόπιν της ληφθείσης υπό της κυβερνήσεως αποφάσεως όπως εκτελέση όλους τους εις θάνατον καταδικασθέντας από τα διάφορα κακουργιοδικεία διά τα διαπραχθέντα και χαρακτηρισθέντα εγκλήματα της περιόδου της Κατοχής και του Δεκεμβρίου 1944, ήρχισεν ενταύθα η ομαδική εκτέλεσις των εις τας εδώ φυλακάς κρατουμένων 300 καταδικασθέντων εις θάνατον. Αι εκτελέσεις αυταί γίνονται με απόλυτον εχεμύθειαν και δεν ανακοινούνται εις τον τύπον ούτε τα ονόματα των εκτελεσμένων».

Eφημερίδα «Το Βήμα», 1948

Να μείνει ζωντανή η μνήμη…

Η μεταφορά των μελλοθανάτων απ’ τις φυλακές της Κέρκυρας στο νησάκι Λαζαρέτο γινόταν ξημερώματα, πριν ο κόσμος αρχίσει να κυκλοφορεί στους δρόμους, ώστε να μην αντιληφθούν οι κάτοικοι τη σφαγή. Τις περισσότερες φορές στην εκτέλεση που πραγματοποιούσε στρατιωτικό εκτελεστικό απόσπασμα, δεν υπήρχε ούτε παππάς. Τους μελλοθάνατους τους έστηναν με το πρόσωπο γυρισμένο σ’ έναν τοίχο, απομεινάρι του Ενετικού ερειπωμένου κτιρίου.

Σύμφωνα με περιγραφή του Διον. Μοσχόπουλου λέκτορα του Ιόνιου Πανεπιστημίου, «(..)οι χωροφύλακες τούς έδεναν στα μεγάλα “κρικέλια”, που ήταν καρφωμένα στον τοίχο, με τα χέρια απλωμένα και το πρόσωπό τους γυρισμένο προς αυτόν. Χρησιμοποιούσαν για το σκοπό αυτό τις χειροπέδες τους. Τις ίδιες χειροπέδες μετά την εκτέλεση, τις ξέπλεναν από τα αίματα στη θάλασσα, για να τις χρησιμοποιήσουν και πάλι. Η ομοβροντία της εκτέλεσης ακουγόταν στην πόλη και μέχρι σήμερα σφραγίζει τις μνήμες των κατοίκων».

Δείτε ακόμα:

Είμαι περήφανος που κράτησα ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ

(Αξιοποιήθηκαν στοιχεία από κείμενο του Δημήτρη Σέρβου στον Ριζοσπάστη, το πόρταλ 902.gr και την έκδοση “Οι αλύγιστοι της ταξικής πάλης”, Σύγχρονη Εποχή)

Την Κυριακή 20 Οκτώβρη 2019, η ΤΕ Κέρκυρας του ΚΚΕ θα πραγματοποιήσει εκδήλωση τιμής και μνήμης για τους εκτελεσμένους, στο νησάκι Λαζαρέτο. Η αναχώρηση θα γίνει στις 10 το πρωί από το Λιμάνι.