14.4.1988 H EΣΣΔ υπογράφει την απόσυρση του στρατού της από το Αφγανιστάν-Η αρχή του τέλους

Σαν σήμερα, πριν τριάντα ακριβώς χρόνια, η Σοβιετική Ένωση υπέγραψε συμφωνία με τις ΗΠΑ, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, συμφωνώντας στην απόσυρση των στρατευμάτων της χώρας, η οποία ολοκληρώθηκε σταδιακά στις 15 Φλεβάρη 1989. Η αποχώρηση της ΕΣΣΔ από τον πόλεμο ήταν ένα προοίμιο της διάλυσης της ίδιας της χώρας δυο χρόνια αργότερα, αλλά και η πρώτη -τέτοιας κλίμακας τουλάχιστον- πετυχημένη απόπειρα των ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό για την επίτευξη των στρατηγικών τους στόχων, ανοίγοντας τον ασκό του αιόλου σε σχέση με την εξάπλωση της ισλαμικής τρομοκρατίας τις δεκαετίες που ακολούθησαν την ανατροπή του υπαρκτού σοσιαλισμού. Εξάλλου και η σημερινή επέμβαση των νατοϊκών συμμάχων στη Συρία, αντικειμενικά λειτουργεί υπέρ των τζιχαντιστών, που ουσιαστικά είχαν ήδη ηττηθεί στρατιωτικά στο εσωτερικό της χώρας.

Η σοβιετική επέμβαση στο Αφγανιστάν είχε ξεκινήσει το Δεκέμβρη του 1979 για να βοηθήσει την αριστερή κυβέρνηση του Αφγανιστάν, που είχε εγκαθιδρύσει ομάδα στρατιωτικών την προηγούμενη χρονιά, στην καταστολή της εξέγερσης των ισλαμιστών Μουτζαχεντίν, που αντιδρούσαν στις εκσυγχρονιστικές πολιτικές του καθεστώτος, ειδικότερα τις γεωργικές μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο. Επιπλέον αφορμή υπήρξε η δολοφονία του ηγέτη της χώρας Ταράκι από τον εσωκομματικό του αντίπαλο κι υπουργό εξωτερικό Αμίν, που τότε θεωρήθηκε πράκτορας της CIA από τους Σοβιετικούς, οι οποίοι έστειλαν στρατεύματα στις 24 Δεκεμβρίου 1979, καταλαμβάνοντας την Καμπούλ.

Διαβλέποντας την ευκαιρία να πλήξουν την ΕΣΣΔ, οι περισσότερες μη συμμαχικές της χώρες, με επιμέρους διαφοροποιήσεις ως προς τα κίνητρα της στάσης τους, καταδίκασαν αυτό που ονόμασαν “εισβολή” στο Αφγανιστάν, κάτι που εκφράστηκε και με την απόφαση του συμβουλίου ασφαλείας του ΟΗΕ, με 104 ψήφους υπέρ της διαμαρτυρίας για την επέμβαση, 18 κατά, 18 αποχές και 12 μέλη του οργανισμού να μην παρίστανται κατά την ψηφοφορία. Διάφορες διπλωματικές κι εμπορικές κυρώσεις επιβλήθηκαν στην ΕΣΣΔ, με γνωστότερο το μποϋκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας το 1980, στην οποία απάντησαν η ίδια και οι σύμμαχοί της με αποχή από τους αντίστοιχους τους Λος Άντζελες τέσσερα χρόνια μετά.

Στόχος της ΕΣΣΔ αρχικά ήταν μια ολιγόμηνη επέμβαση του σοβιετικού στρατού, η οποία ωστόσο σύντομα εξελίχθηκε σε έναν παρατεταμένο πόλεμο, γι’ αυτό κι αποκλήθηκε από δυτικούς αναλυτές “Σοβιετικό Βιετνάμ”, στον οποίο ενεπλάκησαν πάνω από 100.000 Σοβιετικοί στρατιώτες. Ο σοβιετικός και κυβερνητικός στρατός δεν κατόρθωσαν ποτέ να ελέγχξουν περίπου το 80% της αφγανικής επικράτειας, δηλαδή την ύπαιθρο, προπύργιο των μουτζαχεντίν. Ο αποφασιστικός παράγοντας για την επικράτηση των τελευταίων δεν ήταν παρά η αμέριστη αμερικανική βοήθεια, μέσω χρηματοδότησης από τη CIA, ενώ σημαντική ήταν η αρωγή των μοναρχιών του Κόλπου, καθώς και τον πακιστανικών αρχών και  μυστικών υπηρεσιών, που λειτουργούσαν ως διαμεσολαβητές της βοήθειας. Οι ισλαμιστές αντάρτες έλαβαν τεράστια ενίσχυση σε οπλισμό και άλλα εφόδια, εκτενή στρατιωτική εκπαίδευση στο Πακιστάν και στην Κίνα (λόγω σινοσοβιετικής αντιπαλότητας), ενώ απροσδιόριστος αριθμός δήθεν “αφγανοαράβων εθελοντών”, εν πολλοίς μισθοφόρων στην πραγματικότητα, κατέφταναν στο πλευρό του μουτζαχεντίν από διάφορα μέρη του κόσμου.

Η κυβέρνηση Γκορμπατσώφ, με την περεστρόικα σε πλήρη εξέλιξη, είχε ήδη αποφασίσει την απεμπλοκή της από το Αφγανιστάν το 1987, υλοποιώντας την όπως είπαμε ως τις αρχές του 1989. Η Αφγανική κυβέρνηση συνέχισε μόνη της τον αγώνα κατά των ανταρτών ως το 1992, όταν και κατέρρευσε, παραδίδοντας τη χώρα άθυρμα στον ακραίο ισλαμικό φονταμενταλισμό, με τους ταλιμπάν να παίρνουν τη θέση των μουτζαχεντίν και το Αφγανιστάν να βρίσκεται πρακτικά σε συνεχή εμφύλιο από το 1992, στον οποίο ήρθε να προστεθεί από το 2001 και η ιμπεριαλιστική επέμβαση των ΗΠΑ και των συμμάχων της, με αποστολή στρατευμάτων στα πλαίσια των νατοϊκών υποχρεώσεων και της Ελλάδας, την παρέμβαση του οποίου εγχώρια ΜΜΕ παρουσιάζουν ως “ανθρωπιστική” και ωφέλιμη για τη διαφύλαξη και την ανασυγκρότηση των υποδομών της χώρας.

Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως ο πόλεμος ξεκίνησε για να καταστείλει την τρομοκρατία που οι ίδιοι οι Αμερικανοί είχαν υποθάλψει με τόσο ζήλο στη χώρα, μοτίβο που το βλέπουμε έκτοτε να επαναλαμβάνεται διαρκώς στην ευρύτερη περιοχή. Κανείς δεν ξεχνά άλλωστε ότι πριν γίνει ο νούμερο ένα καταζητούμενος του πλανήτη, ο πρώην αρχηγός της Αλ-Κάιντα Οσάμα Μπιν-Λάντεν ήταν ένα από τα αγαπημένα παιδιά Δύσης, που παρουσιαζόταν εγκωμιαστικά σε μερίδα του διεθνούς τύπου ούτε λίγο-ούτε πολύ ως “ειρηνοποιός”.

Δύσκολες Νύχτες